Styl zakopiański: Różnice pomiędzy wersjami

Propagatorami tego stylu byli m.in. W. Matlakowski, W. Eljasz-Radzikowski i J. Wojciechowski, a forum jego popularyzacji stał się m. in. wydawany w latach 1899-19061899–1906 „[[Przegląd Zakopiański]]”. Styl przyjął się głównie w budownictwie [[pensjonat]]ów.

[[FilePlik:Model of Villa pod Jedlami.jpeg|thumb|Model Willi pod Jedlami projektu Stanisława Witkiewicza]]

Innym charakterystycznym elementem projektowanych przez Witkiewicza domów była umieszczona pod wysuniętym [[Okap (budownictwo)|okapokapem]]em na południowej elewacji odkryta weranda, nazywana ''przyłapem'', wsparta na łukach kamiennej podmurówki i małe pokoiki na poddaszu – ''wyględy'' (ich wygląd nawiązywał do tradycyjnych szop i szałasów, w których pod dachem przechowywano siano, wrzucane tam przez podnoszoną klapę dachu).

Projekty Witkiewicza spodobały się, wśród inteligencji zaczął się szerzyć błędny pogląd o przetrwaniu w ludowej sztuce Podhala elementów rdzennie polskich. "„''Wierzono za Witkiewiczem, że na Podhalu przechowało się prapolskie, rdzennie słowiańskie budownictwo i rodzima, autentyczna ornamentyka. Stąd propagowanie "zakopiańszczyzny"„zakopiańszczyzny” poza Podhalem traktowano jako odrodzenie się budownictwa i ornamentyki narodowej.''"”<ref>[[Michał Jagiełło]] we ''Wstępie'' do ''Listów o stylu zakopiańskim 1892-1912'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, {{ISBN|83-08-00081-9}}, s. 11;.</ref> Styl zakopiański został okrzyknięty [[styl narodowy|stylem narodowym]], a jego propagowanie uznano za patriotyczny obowiązek. Stąd też tak wiele budowli w tym stylu powstało m. in. w zaborze rosyjskim, z dala od Tatr.

Powstawały kolejne obiekty w Zakopanem i poza nim, m.in. kaplica dla kościoła na Krupówkach, Jaszczurówce (projekty Witkiewicza). Styl zakopiański znalazł swoich naśladowców: Tadeusz Prauss – projektant schroniska nad [[Morskie Oko|Morskim Okiem]], Jan Witkiewicz-Koszyc – willa ''Witkiewiczówka'' w [[Zakopane]]m, ''Chata'' dla [[Stefan Żeromski|Stefana Żeromskiego]] w [[Nałęczów|Nałęczowie]], Józef Kaspruś – ''Atma'' (Muzeum Karola Szymanowskiego), Andrzej Galica – [[Orkanówka]] w [[Poręba Wielka (powiat limanowski)|Porębie Wielkiej]], [[Bogdan Hoff]] – wille dla doktora [[Julian Ochorowicz|Juliana Ochorowicza]], ''Słoneczna'' dla [[Henryk Dynowski|Henryka Dynowskiego]] i ''Zacisze'' dla biskupa [[Juliusz Bursche|Juliusza Burschego]] – wszystkie w [[Wisła (miasto)|Wiśle]]. Wybudowano wille np. w [[Konstancin-Jeziorna|Konstancinie]] i [[Anin]]ie, [[Kamienica Jana Starowicza|kamienicę Jana Starowicza „Pod Góralem”]] w [[Łódź|Łodzi]], dworzec kolejowy w [[Syłgudyszki|Syłgudyszkach]]<ref>Wzniesienie budynku w czysto polskim stylu na terenie carstwa rosyjskiego miało wówczas (1899 r.) kontekst polityczny. [[Jan Gwalbert Pawlikowski]] pisał po latach: „Wybudowanie dworca w tym stylu było wtedy manifestacją polskości, manifestacją podstępnie zrobioną, bo dla Moskali niezrozumiałą. Zjeżdżano się też z daleka, aby z rozrzewnieniem ten «polski styl» oglądać, w tej manifestacji brać udział...”. w: ''Listy o stylu zakopiańskim 1892-1912'', wstęp, komentarz, opracowanie Michał Jagiełło, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, {{ISBN|83-08-00081-9}}, s. 387;.</ref> na [[Litwa|Litwie]].

* szkoła w [[Mosarz]]<nowiki/>u

[[Kategoria:ArchitekturaZakopane| Polski]]

[[Kategoria:Architektura drewniana w Polsce]]