Szczytno: Różnice pomiędzy wersjami

Szczytno rozwinęło się ok. 1360 z osiedla funkcjonującego jako przedzamcze, równocześnie w pobliżu, wzdłuż północnego brzegu jeziora Domowego Małego i Domowego Dużego powstała zamieszkana przez osadników z Mazowsza osada nazwana Bartną Stroną (wielu z nich było bartnikami). Bartna Strona miała swojego sołtysa, ale nie stanowiła zorganizowanej gminy i nie przekształciła się nigdy w ośrodek miejski<ref>Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 206-208</ref>. [[Zamek w Szczytnie|Zamek]] krzyżacki zbudowany został w połowie XIV w., w miejscu wcześniejszej drewnianej strażnicy z 1266. W 1370 [[Kiejstut Giedyminowicz|Kiejstut]] spalił krzyżacki drewniany zamek i w tym miejscu postawił kamienną warownię, która w 1410 i 1454 była przejściowo zajmowana przez wojsko polskie. W latach 1466-1657 miasto stanowiło [[lenno]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]. W 1485 założono parafię, w mieście istniały wówczas dwie karczmy. Osada pełniła funkcje ośrodka miejskiego mimo sprzeciwu pobliskiego [[Pasym]]ia. Od 1525 miasto leżało w granicach lennych Prus Książęcych, w 1538 tylko pięciu mieszczan nie znało języka polskiego. Rejestr podatkowy z 1539 wymieniał 44 domy mieszkalne po Bartnej Stronie i 29 domów na podzamczu. Prawa miejskie uzyskało częściowo w 1616, a w pełni 12 kwietnia 1723 z nadania Fryderyka Wilhelma I. Spisy miejskie z 1666 i 1671 zawierały praktycznie same polskie nazwiska, w XVII wieku mieszkał tu wybitny kartograf, arianin [[Józef Naronowicz-Naroński]]. Od 1818 liczące 1100 mieszkańców Szczytno było miastem powiatowym. W latach 1849-1851 w Szczytnie wychodziło dwujęzyczne pismo ludowe "[[Kurek Mazurski (1849–1851)|Kurek Mazurski]]" wydawane z inicjatywy [[Liga Polska (Cieszkowskiego)|Ligi Polskiej]]. W 1883 Szczytno uzyskało połączenie kolejowe z Olsztynem, a rok później z Piszem. W 1890 powiat szczycieński zamieszkiwało 70 323 osób, w tym 56 000 [[Polacy|Polaków]]<ref>{{Cytuj | url=http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html | tytuł=Informationsseite - DENIC eG<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.verwaltungsgeschichte.de | język=de | data dostępu=2018-07-27}}</ref>, co stanowiło 80% populacji (badania statystyczne przeprowadzone w 1905 wykazały, że 75% ludności Szczytna posługiwało się językiem polskim). W 1896 powstała Mazurska Partia Ludowa. W trakcie rozwoju miasta, przyłączone zostały dawne osiedle wiejskie: w 1901 [[Fiugajty]], w 1906 osiedle zwane "Wolność", w 1913 liczącą 3555 mieszkańców [[Bartna Strona]]. Ogółem miasto zamieszkiwało 9336 osób.

W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] Szczytno było bardzo zniszczone, później odbudowane w typowej miejskiej zabudowie. W okresie międzywojennym z inicjatywy Ryszarda Andersa założono park miejski. Według projektów architekta ''Augusta Wieganda'' zbudowano wiele kamienic (usytuowanych wokół rynku), budynek gimnazjum, plebanię kościoła katolickiego, [[synagoga|synagogę]] i hotel ''Berliner Hof''. Przed plebiscytem w 1920 w Szczytnie zmarł pobity przez niemiecką bojówkę działacz niepodległościowy [[Bogumił Linka]]. W 1933 w miejscu zamku wybudowano gmach z wieżą Juranda, w którym ulokowano urzędy i Muzeum Mazurskie z bogatym działem etnograficznym. W 1939 w Szczytnie mieszkało 13 523 mieszkańców.