Wersja z 18:23, 21 mar 2018 edytuj 46.134.137.78 (dyskusja) Nie podano opisu zmian ← poprzednia edycja		Wersja z 17:08, 18 kwi 2019 edytuj anuluj edycję Kelvin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 39 216 edycji lit., poprawa linków, WP:SK+mSK+ToS+Bn następna edycja →
Linia 1: '''Języki kartwelskie''' – mała, licząca 5 milionów użytkowników, [[rodzina językowa]], obejmująca swym zasięgiem tereny [[Kaukaz Południowy\|Kaukazu Południowego]], głównie [[Gruzja\|Gruzji]] (gruz. ''Sa-~~katvel~~kartvel-o''), od której zresztą pochodzi nazwa rodziny. Językami kartwelskimi posługuje się też [[Lazowie\|rdzenna ludność]] obecnie należącego do [[Turcja\|Turcji]] [[Lazystan]]u oraz zamieszkujący okolice obwodu zakatalskiego w [[Azerbejdżan]]ie gruzińscy [[Ingilojcy]]. Ponadto w [[Iran]]ie po dziś dzień żyje 50-tysięczna wspólnota [[Gruzini ferejdańscy\|potomków Gruzinów]], przesiedlonych z [[Kachetia\|Kachetii]] do [[Fejerdan]]u przez [[Abbas I Wielki\|Abbasa I]], [[szach (władca)\|szacha]] [[Historia Iranu\|Persji]] w 1612 r., pamiętająca język swych przodków. W przeszłości dialektami kartwelskimi miała się również posługiwać ludność wybrzeża [[Trabzon\|trabzońskiego]]. Języki kartwelskie są przedmiotem badań [[kartwelistyka\|kartwelistyki]]. == Klasyfikacja języków kartwelskich == Linia 17: {{familytree \| \|!\| \| \| \| \|ZA\| \| \| \| \|!\| ZA=Zański}} {{familytree \| \|!\| \| \| \|,\|-\|^\|-\|.\| \| \| \|!\|}} {{familytree \| SV \| \| LA \| \| ME \| \| GE \| \| \| SV=Swański\|LA= Lazyjski\|ME= megrelski\|GE=Gruziński}} {{familytree/end}} Głównie z powodów politycznych gruzińscy językoznawcy w stosunku do pozostałych [[etnolekt]]ów rodziny używają miana dialektów. O ile posługujący się tymi językami mogą takiej formuły używać, wyrażając tym samym swój patriotyzm i poczucie wspólnoty z innymi Gruzinami, to nauka zagraniczna pozostaje w tym względzie mniej zgodna. Najbardziej różniącym się pod względem gramatycznym i jednocześnie najstarszym językiem rodziny jest język swański, którego czas odłączenia się szacuje się na drugie tysiąclecie p.n.e., choć istnieje możliwość, że stało się to nieco wcześniej. Czas odłączenia się następnych – języków zańskich – od wspólnego prakartwelskiego rdzenia to najprawdopodobniej pierwsze tysiąclecie p.n.e. Kwestią sporną pozostaje, czy traktować megrelski i lazyjski jako odrębne etnolekty, czy może ~~continuum~~[[Kontinuum dialektalne\|kontinuum]] języka zańskiego. Kontrowersje te stwarza fakt, że ich oddzielny rozwój jest stanem dość świeżym, liczącym sobie jedynie 500 lat i wciąż są dla siebie w dużej mierze zrozumiałe. {\| class="wikitable" \|+ ~~'''~~Porównanie słownictwa języków ~~kartwelskiech'''~~kartwelskich ! lazyjski ! megrelski Linia 36: \| nowy \|- \| ~~q'ona~~q’ona – ყონა \| ʔona/ʔvana – ჸონა/ჸვანა \| ~~q'ana~~q’ana – ყანა \| pole \|- \| ~~c'k’ari~~c’k’ari – წკარი \| ~~c'q'ari~~c’q’ari – წყარი \| ~~c'q’ali~~c’q’ali – წყალი \| woda \|- Linia 100: \| ccheni – ცხენი \| koń \|- \|} Linia 108 ⟶ 107: == Cechy charakterystyczne == Języki kartwelskie prezentują typ pośredni między skrajnościami rodzin [[Języki północno-wschodniokaukaskie\|nach-dagestańskiej]] i [[Języki abchasko-adygejskie\|abchasko-adygejskiej]], wykazując zarówno prostszy od nach-dagestańskiego, acz bardziej rozbudowany niż w abchasko-adygejskim, system deklinacyjny, a jednocześnie łatwiejszy od abchasko-adygejskiego (choć nadal przecież trudny), choć bardziej rozbudowany niż u nach-dagestańskich, system odmiany czasownikowej. Cechą charakterystyczną jest tak zwana [[półergatywność]], czyli stosowanie zarówno konstrukcji [[Stosunki morfosyntaktyczne\|ergatywnych]], jak i ~~"nominatywnych"~~„nominatywnych”. Dominuje szyk [[SVO (Subject Verb Object)\|SVO]] i [[SOV (Subject Object Verb)\|SOV]]. == Zobacz też == Linia 123 ⟶ 122: == Linki zewnętrzne == * [http://www.acnet.ge/ike.htm Instytut Językoznawstwa Gruzińskiej Akademii Nauk im. Arnolda Czikobawy] * [http://www.mapageweb.umontreal.ca/tuitekj/ Strona własna kanadyjskiego kartwelisty Kevina ~~Tuite'a~~Tuite’a] {{Języki kaukaskie}} [[Kategoria:Rodziny językowe\|Kartwelskie]] [[Kategoria:Języki Gruzji\|* ]] [[Kategoria:Turcja]] [[Kategoria:Kartwelistyka]]

Języki kartwelskie: Różnice pomiędzy wersjami