Friedrich Ebert: Różnice pomiędzy wersjami

|commons = Category:Friedrich Ebert

}}

 

== Wczesne życie ==

W trakcie [[I wojna światowa|Wielkiej Wojny]] Ebert musiał się uporać z szeregiem kryzysów wewnątrz partii. SPD na początku jednomyślnie popierała politykę rządu [[Theobald von Bethmann-Hollweg|Theobalda von Bethmann-Hollwega]]. Stopniowo narastało jednak niezadowolenie wśród posłów i pozostałych działaczy socjaldemokracji. Na przełomie 1915 i 1916 r. doszło do wyłonienia się mniejszości w partii skupionej wokół Hugona Haasego, która opowiadała się przeciw kontynuacji wojny i poparciu rządu oraz monarchii. Rozłam na MSPD i [[Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|USPD]] (niezależną socjaldemokrację) nie spowodował końca kariery Eberta, który wraz z kolejnymi porażkami na froncie zachodnim starał się zapobiec wybuchowi rewolucji socjalistycznej.

 

{{Osobny artykuł|Rząd Friedricha Eberta}}

9 listopada 1918 kanclerz [[Maximilian von Baden]] przekazał mu swoje stanowisko jako przewodniczącemu najsilniejszej partii w parlamencie<ref>Ówczesna konstytucja Niemiec nie przewidziała takiego scenariusza.</ref>. Tego samego dnia, w trakcie trwającej od 3 listopada rewolucji, cesarz [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelm II]] zdecydował się abdykować i uciec do [[Holandia|Holandii]] przed możliwym aresztowaniem przez zbuntowanych żołnierzy. Największy wstrząs miał nadejść niecałe kilka godzin później, około południa, gdy [[Philipp Scheidemann]] ogłosił z okna Reichstagu powstanie republiki. Akcja Scheidemanna spotkała się z wybuchem wściekłości Eberta, który był niezadowolony z jednostronnego ogłoszenia republiki przez współprzewodniczącego SPD. Ebert wolał, aby o przyszłości Niemiec zadecydowało Zgromadzenie Narodowe, wybrane w demokratycznych wyborach, nie zaś akcja jednej osoby.

Jako prezydent zdystansował się od swojej partii, nie wahając się mianować centroprawicowych polityków na kanclerzy, takich jak [[Wilhelm Cuno]] lub [[Hans Luther]]. Wykorzystywał także często swoje szerokie prawa w ramach art. 48 [[Konstytucja weimarska|konstytucji weimarskiej]].

 

 

Kadencja Eberta została wydłużona w październiku 1922 r. do czerwca 1925 r. w celu uniknięcia prowadzenia kampanii prezydenckiej podczas poważnego kryzysu politycznego. Urząd prezydenta pełnił on do śmierci w lutym 1925 r., która nastąpiła z powodu odkładanej operacji [[Jelito ślepe|jelita ślepego]]. Powodem opóźnienia wykonania operacji była konieczność uczestniczenia Eberta w tzw. procesie magdeburskim z grudnia 1924 r. Wyrok w tym procesie przyczynił się zdaniem ówczesnych obserwatorów sceny politycznej oraz historyków do znaczącego osłabienia stanu zdrowia prezydenta. Proces magdeburski dotyczył oskarżenia Eberta przez dziennikarza prasy nacjonalistycznej o poparcie strajków w styczniu 1918 r. i idącą za tym zdradę kraju. Sędzia wydający wyrok uznał Eberta formalnie winnym zdrady kraju, z powodu uczestnictwa w strajku w styczniu 1918 r.

== Bibliografia ==

* Maciej Andrzejewski, ''Od Eberta do Köhlera. Portrety niemieckich prezydentów'', Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2009.

* Horst Möller, ''Weimar. Niespełniona'' ''demokracja'', Warszawa 1997.