Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny: Różnice pomiędzy wersjami

'''Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny''' ({{W języku|ru|Польское Общество помощи жертвам войны''}})'', organizacja sampomocowa działająca w Rosji w latach 1914–1918

Wybuch I wojny światowej w 1914 r. doprowadził do powstania w Imperium Rosyjskim wielu organizacji niosących pomoc ofiarom tego konfliktu, tak wojskowym, jak i cywilnym. Akcję pomocową podjęła również społeczność polska na stałe zamieszkująca w Piotrogrodzie, która już na początku wojny stanęła przed koniecznością materialnego wsparcia rodaków (ok. 1,5 tys. osób), których wybuch wojny zastał za granicą, w związku z czym zmuszeni byli powracać do kraju przez państwa neutralne i Piotrogród. Wówczas to z inicjatywy przedstawicieli lokalnego środowiska polskiego: [[Henryk Święcicki (1852–1916)|Henryka Święcickiego]], [[Bolesław Olszamowski|Bolesława Olszamowskiego]], [[Remigiusz Kwiatkowski (1884-1961)|Remigiusza Kwiatkowskiego]] postanowiono założyć w Piotrogrodzie polską organizację pomocy ofiarom wojny, która przyjęła nazwę Towarzystwo Pomocy Biednym Rodzinom Polaków Uczestniczących w Wojnie oraz Zubożałej przez Wojnę Ludności Polskiej. Z czasem zaczęto posługiwać się krótszą nazwą Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny (PTPOW).<ref>Marek Mądzik, ''Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny w Rosji w latach I wojny światowej,'' Lublin 2011, s. 13-14 13–14.</ref>.

[[Plik:PTPOW Grosz wdowi.jpg|mały|412x412px|PTPOW -– znaczek kwesty "Wdowi„Wdowi Grosz"Grosz” Petersburg 1915]]

Oficjalnie nowa organizacja została zarejestrowana 29 sierpnia/11 września 1914 r. Zgodnie ze statutem PTPOW zadaniem towarzystwa było „okazywanie pomocy i współdziałania bezpośrednim i pośrednim ofiarom wojny” na terenie całego Cesarstwa Rosyjskiego. W tym celu miało ono: udzielać zapomóg finansowych rodzinom powołanych do armii, wspierać materialnie ludność cywilną, organizować przytułki dla dzieci, pomagać w znalezieniu pracy, a wreszcie tworzyć i współpracować z instytucjami pomocowymi, wspierającymi podczas wojny ludność. Środki na działalność planowano pozyskiwać ze składek członkowskich, ofiar, zapisów testamentowych, dochodów z imprez edukacyjno-kulturalnych. Członkiem organizacji mogła zostać osoba dorosła, bez względu na płeć. Na czele PTPOW stało Zgromadzenie Walne oraz wybierany przez nie co dwa lata Komitet Główny (od 7 do 27 członków) z siedzibą Piotrogrodzie. Ten z kolei wyłaniał spośród siebie sześcioosobowe Prezydium, które prowadziło bieżącą działalność towarzystwa. W jego skład wchodzili: prezes, dwóch wiceprezesów, dwóch sekretarzy i skarbnik. W przypadku likwidacji PTPOW, jego mienie miało przejść na własność Rzymskokatolickiego Towarzystwa Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny.<ref>Dariusz Tarasiuk, ''Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny,'' [http://www.polskipetersburg.pl/hasla/polskie-towarzystwo-pomocy-ofiarom-wojny strona internetowa Polski Petersburg].</ref>.

Zebranie organizacyjne PTPOW odbyło się 26 sierpnia 1914 r. w lokalu redakcji „Głosu Polskiego” Wybrano wówczas pierwszy skład Komitetu Głównego organizacji. Weszli do niego: [[Aleksander Babiański]], [[Jan Barchwitz (Barchwic)|Jan Barchwitz]], ks. [[Konstanty Romuald Budkiewicz|Konstanty Budkiewicz]], [[Stefan Cybulski]], [[Lubomir Dymsza]], [[Jan Fedorowicz-Weder]], [[Stefan Filipkowski]], [[Jan Hattowski]], ks. [[Józef Herget]], [[Bolesław Jałowiecki]], [[Strona jeszcze nie istnieje|Adolf Kopeć]], [[Maria Koziełł-Poklewska]], [[Remigiusz Kwiatkowski (1884-1961)|Remigiusz Kwiatkowski]], [[Antonina Leśniewska|Antonina Leśniewska,]], [[Konrad Niedźwiecki|Konrad Niedźwieck'''i''']], ks. [[Antoni Malecki (biskup)|Antoni Malecki]], [[Bolesław Olszamowski]], [[Leon Petrażycki]], Zofia Pogorzelska, [[Stanisław Ptaszycki]], ks. [[Edward O’Rourke]], [[Adam Smoliński-Zagłoba|Adam Smoliński,]], [[Henryk Święcicki (1852–1916)|Henryk Święcicki]], ks. [[Stanisław Trzeciak]], [[Seweryn Wachowski]], ks. [[Aleksander Wóycicki]], [[Jan Zaleski (chemik)|Jan Zaleski]], [[Jan Żarnowski]] i [[Władysław Żukowski]].<ref>Marek Mądzik, ''Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny w Rosji w latach I wojny światowej,'' Lublin 2011, s. 15.</ref>.

[[Plik:PTPOW.jpg|mały|408x408px|Zarząd PTPOW w 1914 -– ilustracja zamieszczona w piśmie "Świat" „Świat” R. 9, nr 43 z 24 października 1914]]

1 września 1914 r. na pierwszym posiedzeniu Komitetu Głównego wybrano jego Prezydium. Weszli do niego: [[Władysław Żukowski]] (prezes), [[Henryk Święcicki (1852–1916)|Henryk Święcicki]] i ks. [[Konstanty Romuald Budkiewicz|Konstanty Budkiewicz]] (wiceprezesi), [[Bolesław Olszamowski]] (skarbnik) oraz [[Remigiusz Kwiatkowski]] i [[Jan Barchwitz (Barchwic)|Jan Barchwitz]] (sekretarze). W następnych latach do zmian w Prezydium dochodziło z powodu śmierci jego członków. Henryka Święcickiego zmarłego w 1916 r. zastąpił [[Władysław Rawicz-Szczerbo]], a za zmarłego w tym samym roku W. Żukowskiego wszedł do Prezydium [[Konstanty Skirmunt]]. Poza tym w miejsce Bolesława Olszamowskiego i Remigiusz Kwiatkowskiego weszli Seweryn Wachowski i Stefan Filipkowski.<ref>Mariusz Korzeniowski, Krzysztof Latawiec, Monika Gabryś-Sławińska, Dariusz Tarasiuk, ''Leksykon uchodźctwa polskiego w Rosji w latach I wojny światowej,'' Lublin 2018, s. 94.</ref>.

Komitet Główny pracował poprzez sekcje i wydziały. Początkowo istniały wydziały: Statystyczny, Budżetowy (kierowany przez H. Święcickiego, a później W. Rawicza-Szczerbo), Prawny (kierowany przez Konrada Niedźwieckiego), Pomocy Polakom Obcopoddanym, tj. Polakom obywatelom państw toczących wojnę z Rosją (kierowany przez H. Święcickiego, a potem S. Łopacińskiego). W późniejszym okresie dochodziło do zmian w tym zakresie. Największa z nich wiązała się z objęciem w lipcu 1915 r. pomocą rzesz wygnańców z Królestwa Polskiego. Przy Komitecie Głównym powstały wówczas sekcje: dyżurów kolejowych, wizytacyjna, opiekuńcza, rejestracyjna i sanitarno-lekarska oraz komisje: pomocy wygnańcom, oświatowa, opieki kulturalno-narodowej i prawna. Ostatnią próbę reformy podjął Komitet Główny w marcu 1918 r., kiedy to zaplanowano utworzenie wydziałów: kancelarii, budżetowego, buchalterskiego, kasy oraz kontroli.<ref>Dariusz Tarasiuk, ''Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny,'' [http://www.polskipetersburg.pl/hasla/polskie-towarzystwo-pomocy-ofiarom-wojny strona internetowa Polski Petersburg] .</ref>.

PTPOW prowadziło działalność na obszarze Rosji za pośrednictwem lokalnych oddziałów. W myśl zapisu statutu mogły one powstawać w miejscowościach w których na stałe mieszkało 10 członków Towarzystwa. Do 1 listopada 1916 na obszarze całego imperium rosyjskiego powstało 247 oddziałów skupiających 18 100 członków. <ref>Mariusz Korzeniowski, Krzysztof Latawiec, Monika Gabryś-Sławińska, Dariusz Tarasiuk, ''Leksykon uchodźctwa polskiego w Rosji w latach I wojny światowej,'' Lublin 2018, s. 95.</ref>. Pieniądze na akcję pomocową pozyskiwano poza źródłami wskazanymi w statucie również z dotacji władz i rosyjskich organizacji opiekuńczych. Z tego źródła między sierpniem 1914 a 1 czerwca 1916 Komitet Główny PTPOW otrzymał kwotę 14 mln 660 tysięcy rublli. W sumie podczas całej wojny PTPOW uzyskało 33 miliony 410 tysięcy rubli.<ref>Tamże, s. 97.</ref>.

== Przypisy: ==