|
[[Plik:Superiorem Silesiam AD1746.jpg|thumb|upright=1.3|Górny Śląsk i część Dolnego na mapie z 1746]]
Po [[Wojny śląskie|wojnach śląskich]] teren Śląska został podzielony (ostatecznie w 1763) pomiędzy [[Królestwo Prus|Prusy]] i [[AustriaMonarchia Habsburgów|AustrięMonarchię Habsburgów]] (formalniebardziej szczegółowo określając, pomiędzy wchodzące w skład Monarchii Habsburgów [[Królestwo Czech|Królestwo Czech]]). Do państwa Hohenzollernów[[Hohenzollernowie|Hohenzollern]]ów włączono większą część Śląska, któryzwany został nazwanyczasem Śląskiem Pruskim. Przy [[Habsburgowie|Habsburgach]] pozostały jedynie południowe fragmenty dawniejszych [[Księstwo Nyskie|księstwa nyskiego]], [[Księstwo karniowskie|karniowskiego]] oraz [[Księstwo Opawskie|opawskiego]], a także niemal całe [[Księstwo Cieszyńskie]]. Habsburgowie stracili również należącą do historycznychKr. Czech [[Ziemia kłodzka|ziemię kłodzką]], włączoną administracyjnie do pruskiego Śląska.
PrusyKr. zdobytyPrus terenzdobyte nazwałyterytorium nazwało Prowincją Śląską i w 1741 podzieliłypodzieliło na 2 departamenty kameralne ze stolicami we [[Wrocław]]iu (Śląsk Górny i tzw. Średni, 32 powiaty) i [[Głogów|Głogowie]] (Śląsk Dolny, 16 powiatów). Granice dawnych księstw i powiatów pozostały w większości przypadków bez zmian, chociaż niektóre mniejsze jednostki wcielano do większych. Z trzech małych powiatów [[Nowogród (powiat)|Nowogród]], [[Przewóz (powiat żarski)|Przewóz]] i [[Żagań]] utworzono jeden duży w Żaganiu, z powiatów [[Prudnik]], [[Biała (miasto)|Biała]] i [[Głogówek]] jeden w Prudniku (choć początkowo stolica znajdowała się w Głogówku). Z powiatów [[Toszek]] i [[Gliwice]] powstał „podwójny” Toszek-Gliwice. Z dawnych [[Państwo stanowe|wolnych państw stanowych]] swą rangę utrzymały tylko [[Bytom]], [[Milicz]] i [[Pszczyna]], stając się stolicami nowo utworzonych powiatów.
Do pruskiego Śląska należały 4 [[Enklawa|enklawy]] – w [[Brandenburgia|Brandenburgii]] wokół [[Świebodzin]]a oraz na [[Łużyce|Łużycach]] – wsie [[Kromlau]], [[Jämlitz]] i Tzschernitz[[Tschernitz]], wieś [[Lieskau]] oraz wieś [[Bloischdorf]]. Liczne enklawy występowały wewnątrz Śląska – w granicach powiatów znajdowały się ziemie z innych, niekoniecznie sąsiednich powiatów.
W 1741 wolne państwo stanowe [[Żmigród]] zostało podniesione do rangi księstwa. W 1793, po [[II rozbiór Polski|II rozbiorze Polski]], do Prowincji Śląskiej włączono [[Ziemia wschowska|ziemię wschowską]], przez 450 lat położoną w granicach Polski. Dwa lata później z części zachodniej [[Małopolska|Małopolski]] powstały dwa kolejne powiaty – pilicki i siewierski, które przyłączono jako [[Nowy Śląsk]]. Nabytki te odpadły już w 1807, najpierw na rzecz [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], a później [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego (tzw. Kongresowego)]].
W 1809 Francuzi przenieśli siedzibę departamentu kameralnego z Głogowa do [[Legnica|Legnicy]] z uwagi na jej bardziej centralne położenie.
Największe zmiany przyniósł rok 1815. Na Kongresie Wiedeńskim ustalono, że północne rejony Królestwa Saksonii zaanektujązaanektuje PrusyKrólestwo Prus. Tereny te, historycznie należące do Górnych Łużyc, włączono do nowo utworzonej prowincji Śląsk (''Provinz Schlesien''). Były to trzy powiaty – [[Powiat Görlitz (Śląsk)|Zgorzelec]], [[Powiat Lauban|Lubań]] i [[Powiat Rothenburg (Oberlausitz)|Rózbork]] (''Rothenburg''). W 1825 po raz kolejny przesunięto administracyjną granicę Śląska na zachód – o około 50 kilometrów. Był to wąski i długi pas łużyckiego [[Powiat Hoyerswerda|powiatu Hoyerswerda]], otoczony z trzech stron Saksonią. TakieWładca rozszerzenierozszerzył terytorium prowincji było decyzją sztuczną –o nowe obszary, niepowiększając miały przedtem ze Śląskiem nic wspólnegoŚląsk<ref>R. Pysiewicz-Jędrusik, A. Pustelnik, B. Konopska, ''Granice Śląska'', Wrocław 1998, {{ISBN|83-911532-0-7}}, s. 30, „włączono obszary czysto łużyckie”.</ref>.
[[Plik:Schlesien 1905.png|thumb|upright=1.3|Prowincja Śląsk w roku 1905]]
Enklawę Świebodzina włączono do Brandenburgii (w 1815), podobnie jak wspomniane 3 mniejsze enklawy. Chcąc wyrównać północną granicę prowincji przesunięto ją bliżej Odry, włączając do niej fragmenty Brandenburgii – [[Czerwieńsk]] (''Rothenburg'') i [[Nietków]] (''Polnisch Nettkow''). Przydzielono je do powiatu zielonogórskiego, podobnie jak kolejny nabytek – wieś [[Drzonów]].
W miejsce dawnych departamentów wprowadzono rejencje (''[[Rejencja|Regierungsbezirk]]''), które dzieliły się na powiaty. Na początku utworzono 4 rejencje: [[Rejencja legnicka|legnicką]] (13 powiatów), [[Rejencja wrocławska|wrocławską]] (14), [[Rejencja dzierżoniowska|dzierżoniowską]] (11) i [[Rejencja opolska|opolską]] (14). Dzierżoniowską w 1820 zlikwidowano i podzielono między rejencję wrocławską i legnicką. Do rejencji opolskiej włączono tereny dawnego [[Księstwo Nyskie|księstwa nyskiego]] oraz niektóre inne ziemie, należące historyczniewcześniej do Dolnego Śląska ([[Kluczbork]], [[Byczyna]]). [[Hrabstwo kłodzkie]], posiadające do tej pory dużą samodzielność administracyjną, włączono do rejencji wrocławskiej. Tak ukształtowane rejencje pozostały w niemal niezmienionych granicach aż do 1945.
Wraz z reformą administracyjną zlikwidowano większość enklaw. W 1818 ze wschodniej części powiatu [[Racibórz]], [[Wodzisławskie Państwo Stanowe|ziemi wodzisławskiej]], żorskiej oraz południowych fragmentów powiatu gliwickiego utworzono powiat [[Powiat Rybnik|powiat Rybnik]]. Z większych powiatów wykrojono mniejsze, samodzielne – np. [[Kamienna Góra]], [[Świerzawa]], [[Wałbrzych]]. Powstało też kilka całkowicie nowych – [[Lubań (województwo dolnośląskie)|Lubań]], [[Ziębice]], [[Złotoryja]]-[[Chojnów]]. W 1820 powiat [[Kluczbork]] przeniesiono z rejencji wrocławskiej do opolskiej. Po reformach w rejencji wrocławskiej były 22 powiaty, w legnickiej 19, a w opolskiej 16. Powierzchnie były podobne – 13600, 13500 oraz 13200 kilometrów kwadratowych. Równolegle oprócz oficjalnych nazw stosowano też nazwy zwyczajowe – Śląsk Dolny na rejencję legnicką, Śląsk Średni lub Środkowy na wrocławską (''Mittelschlesien'') i Śląsk Górny na opolską<ref>A. Scheer, ''Zmiany granic Śląska na przestrzeni wieków'', Świdnica 2002, s. 36.</ref>.
W późniejszych dekadach doszło już tylko do niewielkich zmian wewnętrznych. W 1855 powstał powiat [[Nowa Ruda]], w 1873 powiaty [[Katowice]], [[Tarnowskie Góry]] i [[Zabrze]]. Na przełomie XIX i XX wieku miastami wydzielonymi (powiatami grodzkimi) były: Wrocław, Legnica, Opole, Zgorzelec, Bytom, [[Chorzów|Królewska Huta]], Katowice i [[Świdnica]]. Największym powiatem był opolski (1424 km kwadratowe<sup>2</sup>), najmniejszym Królewska Huta (6 kilometrów kwadratowychkm<sup>2</sup>), jednak gęściej zaludnionym od opolskiego.
== Podział administracyjny ==
|
