Ivar Giaever: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Sprzątam Szablon:Cytuj |
m WP:SK, drobne merytoryczne |
||
Linia 11:
|zawód = [[fizyka|fizyk]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Ivar Giæver
|www = http://homepages.rpi.edu/~giaevi/
}}
'''Ivar Giaever''' (ur. [[5 kwietnia]] [[1929]] w [[Bergen]]) – [[Norwegowie|norweski]] [[Fizyka|fizyk]], laureat [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] w [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki|dziedzinie fizyki]] w roku 1973 (wraz z [[Leo Esaki]]) za eksperymentalne odkrycie [[zjawisko tunelowe|tunelowania]] w [[nadprzewodnictwo|nadprzewodnikach]]. Drugą część nagrody otrzymał [[Brian David Josephson]] za teoretyczne przewidzenie tego zjawiska{{r|www.nobelprize}}.
Ivar Giaever urodził się w Bergen, ale dzieciństwo spędził w Toten, gdzie jego ojciec, John A. Giaever, pracował jako farmaceuta. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Toten, potem kontynuował edukację w szkole w [[Hamar]]. Przez rok pracował w zakładzie produkcyjnym w [[Raufoss]], po czym, w 1948 roku, podjął studia<ref name="nobelprize bio">{{Cytuj stronę | url = https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1973/giaever/biographical/ | tytuł = Ivar Giaever. Biographical | praca = nobelprize.org | język = en | data dostępu = 2019-08-04}}</ref>.
Studiował w ''Norges tekniske høgskole'' w [[Trondheim]], (NTH, póżniej włączona w struktury [[Norweski Uniwersytet Naukowo-Techniczny|Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego]]), w 1952 uzyskał stopień inżyniera mechanika. Po studiach odbył służbę wojskową (uzyskał stopień kaprala), a następnie pracował w urzędzie patentowym {{r|nobelprize bio}}<ref name="Britannica">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/biography/Ivar-Giaever | tytuł = Ivar Giaever. American physicist | praca = Encyclopaedia Britannica | język = en | data dostępu = 2019-08-04}}</ref>.
W 1954 roku wyemigrował do [[Kanada|Kanady]], gdzie krótko pracował w biurze architektonicznym, a następnie podjął pracę w [[General Electric]] w [[Ontario]]. W 1956 roku przeniósł się do [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] i podjął pracę w Centrum Badawczo Rozwojowym GE w [[Schenectady]]. W tym czasie jego zainteresowania badawcze przesunęły się w kierunku fizyki, podjął studia w tej dziedzinie na [[Rensselaer Polytechnic Institute]], gdzie, w 1964 roku, uzyskał stopień doktora {{r|Britannica}}{{r|nobelprize bio}},.
Badania Giaevera dotyczyły [[fizyka ciała stałego|fizyki ciała stałego]], w tym fizyki cienkich warstw, [[nadprzewodnictwo|nadprzewodnictwa]] oraz [[Zjawisko tunelowe|zjawiska tunelowania]]. Za pionierskie badania łączące obserwacje nadprzewodnictwa i tunelowania otrzymał w 1965 roku nagrodę [[Oliver E. Buckley Condensed Matter Prize]]. W 1969 roku uzyskał stypendium [[Fundacja Pamięci Johna Simona Guggenheima|Fundacji Guggenheima]], które pozwoliło mu na roczny pobyt w [[Cambridge]], gdzie prowadził badania dotyczące biofizyki {{r|nobelprize bio}}. Po powrocie do GE badał zachowania molekuł białek na powierzchni ciała stałego {{r|nobelprize bio}}.
W eksperymentach polegających na obserwacjach "kanapki" składającej się z izolowanego metalu nadprzewodzącego i normalnego, Giaevar osiągnął nowe efekty tunelowania, które doprowadziły do lepszego zrozumienia nadprzewodnictwa i pozwoliły na poszerzenie [[Teoria BCS|teorii nadprzewodnictwa BCS]]. Badania Giaevera bazowały na wynikach prac [[Leo Esaki]]ego, a z kolei ich wyniki pozwoliły [[Brian David Josephson|Brianowi Josephsonowi]] na postulowanie zjawiska [[Tunelowanie Josephsona|tunelowania Josephsona]]. W 1973 roku Esaki i Giaever zostali uhonorowani [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki|Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki]] za ich "eksperymentaalne odkrycia dotyczące zjawiska tunelowania w półprzewodnikach i nadprzewodnikach" (po 1/4). Drugą połowę nagrody otrzymał Brian Josephson {{r|Britannica}}.
W 1988 roku Giaever odszedł z GE, został profesorem w Rensselaer Polytechnic Institute w [[Troy (Nowy Jork)]], a równocześnie profesorem [[Uniwersytet w Oslo|Uniwersytetu w Oslo]] {{r|nobelprize bio}}.
W 1952 roku ożenił się z Inger Skramstad, mają czworo dzieci. W 1964 roku uzyskał obywatelstwo amerykańskie {{r|nobelprize bio}}.
== Nagrody i wyróżnienia ==
| |||