Bielsko-bialska wyspa językowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Gaj777 (dyskusja | edycje)
Gaj777 (dyskusja | edycje)
Linia 249:
Na osobne wyróżnienie zasługują gwary [[Hałcnów|Hałcnowa]] i [[Wilamowice|Wilamowic]], które doczekały się wykształcenia swoich [[mikrojęzyki|mikrojęzyków literackich]].
 
[[Etnolekt wilamowski|Wilamowski (wymysiöeryś)]] jest najlepiej poznanym i udokumentowanym oraz najbogatszym literacko [[etnolekt]]em z obszaru bielsko-bialskiej wyspy językowej. Z lingwistycznego punktu widzenia jest to jedna z gwar [[dialekt śląski języka niemieckiego|śląskoniemieckich]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Mojmir| imię = Herman| tytuł = Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice| wydawca = Polska Akademia Umiejętności| miejsce = Kraków| rok = 1930–1936| autor link = Herman Mojmir| język = de}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Ritchie| imię = Carlo| tytuł = Some Considerations on the Origins of Wymysorys| url = http://www.academia.edu/8290384/Some_Considerations_on_the_Origins_of_Wymysorys| wydawca = University of Sydney| miejsce = Sydney| rok = 2012| język = en}}</ref>, ale niektórzy badacze w przeszłości twierdzili, że wykazuje on wpływy również [[język dolnoniemiecki|dolnoniemieckie]], [[język fryzyjski|fryzyjskie]], [[język niderlandzki|niderlandzkie]], a nawet [[język angielski|angielskie]], wzbogacone zapożyczeniami i kalkami polskimi<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Latosiński| imię = Józef| tytuł = Monografia Miasteczka Wilamowic. Na podstawie źródeł autentycznych| miejsce = Kraków| rok = 1909| strony = 267–270| język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Ryckeboer| imię = Hugo| tytuł = Die «Flamen» von Wilamowice. Versuch zur Deutung einer bäuerlichen Überlieferung| czasopismo = Slavica Gandensia| język = de| wolumin = 11| strony = 19–34| data = 1984}}</ref>. Sami [[wilamowianie]] w dużej mierze nie identyfikowali się z narodowością niemiecką i pielęgnowali przekonanie o pochodzeniu swoich przodków z [[Flandria (region)|Flandrii]] lub [[Fryzja (kraina historyczna)|Fryzji]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Barciak (red.)| imię = Antoni| tytuł = Wilamowice. Przyroda, historia, język, kultura, oraz społeczeństwo miasta i gminy| wydawca = Urząd Miasta i Gminy Wilamowice| miejsce = Wilamowice| data = 2011| strony = 371–400| rozdział = Wilamowice i okolice w ludowej wyobraźni| nazwisko r = Libera| imię r = Zbigniew| nazwisko2 r = Robotycki| imię2 r = Czesław| isbn = 83-915888-0-7| język = pl}}</ref>. Dzięki temu uniknęli przymusowych wysiedleń do Niemiec (jakkolwiek wielu musiało opuścić swoje pierwotne domostwa, jak też było ofiarami wywózek do ZSRR), jednakże powojenny ostracyzm wobec ich germańskiego języka, a w latach 1945–1956 wręcz administracyjny zakaz jego używania, doprowadziły do zaniku jego znajomości wśród kolejnych pokoleń<ref>{{Cytuj stronę | url = http://inne-jezyki.amu.edu.pl/Editor/files/AZak%20wymysioerys.pdf| tytuł = Wpływ języka polskiego na zagrożony wymarciem wilamowski etnolekt wymysiöeryś| autor = Andrzej Żak| język = pl| data dostępu = 2016-08-14}}</ref>.
 
Współcześnie mowę wilamowską zna około 70 starszych osób, funkcjonuje ona też jako regionalna ciekawostka i element lokalnej tożsamości. Próby jej zachowania, a nawet odrodzenia, podejmowane są m.in. przez Tymoteusza Króla<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160305075231/http://wiadomosci.onet.pl/slask/wymysioeerys-swiat-juz-uznal-teraz-czas-na-polske/c0vq78| tytuł = Wymysiöeryś. Świat już uznał, teraz czas na Polskę| autor = Paweł Pawlik| opublikowany = Onet.pl| data = 2 października 2015 | język = pl| data dostępu = 2016-08-14}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.revitalization.al.uw.edu.pl/eng/Wymysorys/63/47/how-i-started-to-revitalize-my-language| tytuł =How I started to revitalize my language| autor = Tymoteusz Król| opublikowany = | praca = Revitalizing Endangered Languages| data = 27 stycznia 2014| język = pl en| data dostępu = 2016-08-14}}</ref>.