Jezus Chrystus: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków |
|||
Linia 1:
{{Przekierowanie|Jezus|[[Jezus (ujednoznacznienie)]]}}
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko
|imię i nazwisko org
|grafika
|opis grafiki
|podpis
|data urodzenia
|miejsce urodzenia
|data śmierci
|miejsce śmierci
|zawód
|odznaczenia
|commons
|wikicytaty
|www
}}
'''Jezus Chrystus''' (ur. ok. [[8 p.n.e.|8]]–[[4 p.n.e.]] w [[Betlejem]]<ref name=Narodziny />, zm. ok. [[30]]<ref group=uwaga>Por. [[Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary]] (381 r.): Wierzę... w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami, Bóg z Boga, Światłość ze Światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. Zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu, a przez Niego wszystko się stało.</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Gnilka |imię = Joachim |tytuł = Jezus z Nazaretu |wydawca = Wydawnictwo „M” |miejsce = Kraków |data = 2009 |strony = 415–416 |isbn = 978-83-7595-153-0}}</ref> lub [[33]] n.e. w [[Jerozolima|Jerozolimie]])
Według [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] (części [[Biblia|Biblii]]) urodził się w [[Żydzi|żydowskiej]] rodzinie jako syn [[Maria z Nazaretu|Marii]] poślubionej [[Józef z Nazaretu|Józefowi]]. Jako dorosły przyjął [[Chrzest Pański|chrzest]] z rąk [[Jan Chrzciciel|Jana Chrzciciela]]. Następnie nauczał (uznając [[przykazanie miłości]] za najważniejsze) i gromadził wokół siebie uczniów (najbliższych nazwano [[apostoł]]ami), dokonując w tym czasie [[cuda Jezusa|cudów]]. Po przyjeździe do [[Jerozolima|Jerozolimy]] został powitany z entuzjazmem przez mieszkańców. To, co twierdził, zwłaszcza nazywając się Synem Bożym, spowodowało sprzeciw [[Faryzeusze|faryzeuszy]] i [[Saduceusze|saduceuszy]]. Jezus przepowiedział swój los podczas [[Ostatnia Wieczerza|Ostatniej Wieczerzy]], kiedy ustanowił sakrament [[Eucharystia (sakrament)|Eucharystii]]. Zdradzony tej samej nocy przez jednego z uczniów, [[Judasz Iskariota|Judasza]], został pojmany i postawiony przed religijnym sądem żydowskim, który uznał go za winnego [[Bluźnierstwo|bluźnierstwa]]. Wydany został w ręce rzymskiego namiestnika [[Poncjusz Piłat|Poncjusza Piłata]], który skazał go na śmierć przez [[ukrzyżowanie]]. Jezus [[Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa|umarł na krzyżu]], jednak trzeciego dnia po złożeniu jego zwłok w kamiennym grobie [[Zmartwychwstanie Jezusa|zmartwychwstał]], a następnie przez 40 dni spotykał się ze swoimi uczniami, tłumacząc sens swojej męczeńskiej śmierci i zmartwychwstania, po czym [[Wniebowstąpienie Pańskie|wstąpił do nieba]]. Wydarzenia opisane przez [[Ewangelia|Ewangelie]] budzą spory naukowców, zaś inne religie postrzegają postać Jezusa w różny sposób, nie przyznając mu tak wielkiego znaczenia jak chrześcijaństwo.
Linia 24:
== Etymologia i znaczenie imienia ==
{{Osobny artykuł|Jezus (imię)}}
Polska forma pierwszego członu imienia – '''''Jezus''''' – pochodzi od {{w języku|la|Iesus}}, które z kolei pochodzi od [[język grecki|greckiego]] {{Xlat|lang=grc|Ἰησοῦς}}. Grecka forma jest zhellenizowaną formą [[język hebrajski|hebrajskiego]] lub [[język aramejski|aramejskiego]] imienia <font style="font-family:times; font-size:150%">ܝܫܘܥ</font>
Imię ''Joszua'' występuje także w [[Stary Testament|Starym Testamencie]] – nosił je następca [[Mojżesz]]a, [[Jozue]] (zob. [[Księga Jozuego|Joz]] 1,1). Po hebrajsku ich imiona brzmią identycznie, lecz w tradycji polskiej jest ono inne ze względu na szacunek i wyjątkowość. Imię Jezus nosił również autor księgi [[Mądrość Syracha|Mądrości Syracha]] i z tego samego powodu nazywa się ją od imienia ojca autora<ref>Ostatnie zdanie Księgi – {{Biblia|księga=Syr|rozdział=51|wersety=30}} ''Wypełnijcie dzieło wasze przed czasem, a da wam nagrodę w porze oznaczonej. Podpis: Mądrość Jezusa, Syna Syracha''.</ref>.
We współczesnym języku hebrajskim skrócona wersja imienia <font style="font-family:times; font-size:150%">ישו</font>
Drugi człon – '''''[[Pomazaniec|Chrystus]]''''' – to nie imię własne, lecz zaszczytny tytuł, wskazujący na doniosłą rolę Jezusa z Nazaretu. Już w [[Nowy Testament|Nowym Testamencie]] stał się jakby jego drugim imieniem: [[Język hebrajski|hebr.]] <font style="font-family:times; font-size:150%">משיח</font>
== Życie Jezusa w świetle Biblii ==
{{Zobacz kategorię|Wydarzenia opisane w Ewangeliach}}
[[
=== Narodziny i dzieciństwo ===
{{Osobny artykuł|Genealogia Jezusa|Data narodzin Jezusa Chrystusa|Dziewictwo Marii z Nazaretu|Dzieciątko Jezus}}
Linia 55 ⟶ 56:
=== Publiczna działalność ===
[[Plik:Wskrzeszenie sw Lazarza by Jan Matejko.jpg|mały|''[[Wskrzeszenie Łazarza (obraz Jana Matejki)|Wskrzeszenie Łazarza]]'', [[Jan Matejko]]]]
Zgodnie z wszystkimi Ewangeliami NT, początek publicznej działalności Jezusa nastąpił, gdy miał on ok. 30 lat (por. Łk 3,23), było to prawdopodobnie na przełomie 27/28 r. n.e.<ref name=REL1 /> Jezus przyjął [[Chrzest Pański|chrzest]] z rąk [[Jan Chrzciciel|Jana Chrzciciela]]. Niektórzy, jak E. Haenchen, podają w wątpliwość faktyczne zaistnienie tego wydarzenia, sugerując, że ponieważ widać zasadnicze różnice w przesłaniu obu tych postaci, mógł to być jedynie [[Teologia|teologiczny]] obraz<ref>Der Weg Jesu, Berlin (Stö H 6) 1966, s. 58–63.</ref>. Wydarzenie to było trudne do zinterpretowania dla wspólnoty chrześcijańskiej. Mateusz przytacza zastrzeżenia samego Jana (por. Mt 3,14). W opowiadaniu Łukasza chrzest jest wspomniany jedynie na marginesie (por. Łk 3,21). [[Jan Ewangelista]], opisując spotkanie Jezusa z Janem, w ogóle o nim nie mówi (por. J 1,29–34)<ref>Por.{{Cytuj książkę |autor = J. Gnilka |autor link = Joachim Gnilka |tytuł = Jezus z Nazaretu. Orędzie i dzieje |strony = 104}}</ref>. Według Ewangelii Łukasza, Jan był krewnym Jezusa. Wypełniając zapowiedzi proroków (por. Iz 40,3; [[Księga Malachiasza|Ml]] 3,1), u brzegów rzeki [[Jordan (rzeka)|Jordan]] wzywał do pokuty, nawrócenia i wyznawania grzechów, i [[chrzest|chrzcił]] na znak wewnętrznego oczyszczenia (por. Mk 1,4–5; Iz 1,16). Jan stwierdził publicznie, że Jezus jest oczekiwanym przez [[
Po tym wydarzeniu Jezus zaczął nauczanie i gromadzenie wokół siebie uczniów, z których wyróżnił „Dwunastu”, przyznając [[Prymat Świętego Piotra|pierwszeństwo Piotrowi Apostołowi]]. Jego nauczanie gromadziło wokół niego tłumy ludzi<ref name=REL1 />. Podczas kilku lat nauczania dokonał kilkudziesięciu [[cuda Jezusa|cudów]] opisywanych w [[Ewangelia]]ch.
Linia 115 ⟶ 116:
=== Fakty z życia Jezusa ===
[[Chrzest|Ochrzczenie]] Jezusa przez Jana Chrzciciela i śmierć krzyżowa z wyroku Poncjusza Piłata są dwoma najpowszechniej uznawanymi w środowisku naukowym faktami o jego życiu, w zasadzie niepoddawanymi krytyce wśród historyków głównego nurtu<ref name="Verhoof39">[[Paul Verhoeven]], ''Jesus of Nazareth'' (Apr 6, 2010) {{ISBN|1-58322-905-1}}, s. 39.</ref>. Kontekst i znaczenie tych wydarzeń są już jednak szeroko dyskutowane. Sporna jest również [[Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa#Data|data śmierci Jezusa]]. Mniej pewne, ale również uznawane przez większość badaczy za historyczne, są m.in. powołanie [[apostoł]]ów i konflikt ze środowiskiem [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni]] ([[Oczyszczenie świątyni]]). Uważa się, że Jezus istotnie pochodził z Galilei, a jego obszar działania obejmował również [[Judea|Judeę]]<ref name="Evans37">{{Cytuj|tytuł = Authenticating the Activities of Jesus |data = 2002 |isbn = 0-391-04164-9 |inni = [[Bruce Chilton]];; [[Craig A. Evans
Uczeni zgromadzeni wokół projektu [[Jesus Seminar]]<ref>Robert Joseph Miller, ''The Jesus seminar and its critics'', Polebridge Press, 1999.</ref> poddawali różne przekazy o mowach i czynach Jezusa głosowaniu, podczas którego każdy uczestnik oceniał ich autentyczność, a wyniki uśredniano. Większość badaczy zgodziła się z podstawowymi faktami podawanymi w Ewangeliach (że Jezus narodził się za czasów Heroda Wielkiego, został aresztowany w Jerozolimie i ukrzyżowany przez Rzymian), kwestionując inne (narodzenie w Betlejem – większość wskazała na Nazaret; pusty grób itd.). Zdaniem uczestników Jesus Seminar przekonanie o zmartwychwstaniu Jezusa zostało oparte na wizjach zmartwychwstałego Jezusa doświadczanych przez [[Paweł z Tarsu|Pawła]], [[Piotr Apostoł|Piotra Apostoła]] i [[Maria Magdalena|Marię Magdalenę]].
Linia 121 ⟶ 122:
=== Obrazy Jezusa ===
Badacze związani z ''third quest'' stworzyli pewną ilość obrazów Jezusa<ref>William R. Herzog, ''Prophet and Teacher: An Introduction to the Historical Jesus'' (Jul 4, 2005) {{ISBN|0-664-22528-4}}, s. 8.</ref>, czyli ogólnych wizji na jego temat. Nie wypracowali jednak spójnego stanowiska ani na temat tych obrazów, ani metod ich opracowywania<ref name="Porter74">Stanley E. Porter, Michael A. Hayes and David Tombs, ''Images of Christ'' (Academic Paperback) (Dec 19, 2004) {{ISBN|0-567-04460-2}} T&T Clark s. 74.</ref>. Niemniej, można wyróżnić kilka najpopularniejszych wizji, wspieranych przez znanych badaczy.
* '''Prorok apokaliptyczny''' – Jezus jest widziany tutaj jako prorok, który pragnie przygotować Żydów na mające niebawem nadejść [[Apokalipsa|czasy ostateczne]]. Zwolennicy: [[E.P. Sanders]], [[Maurice Casey]], [[Paula Fredriksen]], [[Dale Allison]] i [[Bart D. Ehrman]]<ref>Ben Witherington, ''The Jesus Quest: The Third Search for the Jew of Nazareth'' (May 8, 1997) {{ISBN|0-8308-1544-9}}, s. 116.</ref><ref>[http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6912012dariusz-kotjezus-zapomniany-prorok-apokaliptycznego-krolestwa/ Dariusz Kot, ''Jezus zapomniany: prorok apokaliptycznego Królestwa'' w ''Znak'', grudzień 2012, nr 691].</ref><ref>{{Cytuj stronę |
* '''Charyzmatyczny uzdrowiciel''' – W tym nurcie uważa się Jezusa za pobożnego, świętego ''człowieka ducha'', mistyka lub wizjonera, który jest znany z uzdrawiania<ref>Ben Witherington, ''The Jesus Quest: The Third Search for the Jew of Nazareth'' (May 8, 1997) {{ISBN|0-8308-1544-9}}, s. 98.</ref>. Zwolennicy: [[Geza Vermes]], [[Marcus Borg]] i [[Graham Twelftree]]<ref>Ben Witherington, ''The Jesus Quest: The Third Search for the Jew of Nazareth'' (May 8, 1997) {{ISBN|0-8308-1544-9}}, s. 93.</ref>.
* '''Filozof – cynik''' – Jezus jest widziany jako wędrowny mędrzec i filozof, głoszący radykalne przesłanie obalenia istniejącej wspólnoty hierarchicznej społeczeństwa tamtego okresu. Cały majątek Jezusa mieści się w podróżnej torbie, on sam ''nie ma niczego i nie chce niczego'', jest więc totalnie wolny<ref name="familiar20">''Familiar Stranger: An Introduction to Jesus of Nazareth'' by Michael James McClymond (Mar 22, 2004) {{ISBN|0-8028-2680-6}}, s. 16–22.</ref>. Zwolennicy: [[John Dominic Crossan]], F. Gerald Downing i [[Burton L. Mack|Burton Mack]]<ref>Ben Witherington, ''The Jesus Quest: The Third Search for the Jew of Nazareth'' (May 8, 1997) {{ISBN|0-8308-1544-9}}, s. 58.</ref>.
Linia 128 ⟶ 129:
== Religie a Jezus ==
[[Plik:Saint Bernard Catholic Church (Corning, Ohio) - stained glass, pelican.jpg|mały|Kościół świętego Bernarda, [[Corning (Ohio)|Corning]], [[Ohio]], [[Stany Zjednoczone]]
=== Religie Abrahamowe ===
Postać Jezusa jest fenomenem stającym na granicy
{{Cytat|Przed powstaniem chrześcijaństwa Żydzi byli jedynymi, którzy czcili Boga Izraela. Jednak chrześcijanie również czczą Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba, Stworzyciela nieba i ziemi. Choć chrześcijańskie praktyki religijne nie są życiodajnym religijnym wyborem dla Żydów, my, jako żydowscy teologowie, cieszymy się, że poprzez chrześcijaństwo setki milionów ludzi weszło w związki z Bogiem Izraela<ref name
Również sami chrześcijanie nie uważają się za religię odrębną od
{{Cytat| W swoim przemówieniu w synagodze rzymskiej w dniu 13 kwietnia 1986 r. święty papież Jan Paweł II wyraził tę sytuację w tych słowach: „Religia żydowska nie jest dla naszej religii rzeczywistością zewnętrzną, lecz czymś wewnętrznym. Stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii. Jesteście naszymi umiłowanymi braćmi i
Zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie odnoszą się w swej wierze do osoby [[Pomazaniec|Mesjasza-Pomazańca]]. Ponad 100 fragmentów Biblii Hebrajskiej, którą chrześcijanie uznają za Stary (Poprzedni) Testament, jest uznawanych za proroctwa mesjańskie przez komentatorów tak chrześcijańskich, jak i [[Judaizm|judaistycznych]]. Różnica polega na tym, że Kościoły chrześcijańskie dostrzegają spełnienie tych zapowiedzi w Jezusie z Nazaretu<ref name="ROY2">{{cytuj książkę |nazwisko = Schoeman |imię = Roy H. |tytuł = Salvation is from the Jews (John 4:22)| strony= 78–106}}</ref><ref>Alfred Edersheim podaje nawet liczbę 456 fragmentów, ''The Life and Time of Jesus the Messiah'', t. 2, s. 710–741.</ref>.
Linia 149 ⟶ 151:
==== Judaizm ====
{{Osobny artykuł|Jezus w judaizmie}}
Judaizm niewiele uwagi poświęca życiu i misji Jezusa, którego uznaje za odstępcę {{fakt|lub za postać fikcyjną}}. Według relacji Ewangelistów kapłani żydowscy (zdominowani w owych czasach przez rodzinę Annasza) i saduceusze od początku byli mu zdecydowanie wrodzy. Podobną postawę przyjęła większa część faryzeuszy, najbardziej wpływowego ówcześnie stronnictwa żydowskiego, aczkolwiek zdarzały się wśród nich przypadki przychylności ([[Nikodem (postać biblijna)|Nikodem]] – Ew. Jana 3,1–11; 7,50–52) lub życzliwej neutralności ([[Gamaliel|Gamaliel Starszy]], Dz.Ap. 5, 34–39). Większość teologów judaizmu ocenia działalność Jezusa i jej skutki negatywnie, jako sprzeczną z „prawem Bożym” oraz niezgodną ze słowami proroków, dotyczącymi nadejścia Mesjasza. Bardziej pojednawcze oceny Jezusa, podkreślające jego związek z judaizmem, pojawiły się ponownie w czasach współczesnych. Należy do nich oświadczenie ''[[Dabru Emet]] – mówcie prawdę!'' wydane w 2000 r. przez 120 amerykańskich rabinów i intelektualistów żydowskich<ref name
Tylko [[Żydzi mesjanistyczni]] uznają Jezusa za Mesjasza i Syna Bożego. Przez ogół rabinów są postrzegani jako zdrajcy judaizmu. Mieszkający w Izraelu w liczbie szacowanej na 6–15 tys., doświadczają też przemocy, zdarzają się przypadki palenia egzemplarzy Nowego Testamentu<ref>{{Cytuj pismo |autor = Tim McGirk |tytuł = Israel’s Messianic Jews Under Attack |url = http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1812430,00.html |czasopismo = The Time |data = 4 czerwca 2008 |język =en |data dostępu = 2011-12-24}}</ref>.
Linia 155 ⟶ 157:
==== Islam ====
{{Osobny artykuł|Jezus w islamie}}
W Koranie, świętej księdze [[Islam]]u, religii powstałej w wyniku objawień proroka [[Mahomet]]a ponad 600 lat po Jezusie, jest o nim wiele wzmianek. Przyczyną tego może być fakt wskazywany przez niektórych islamologów, że korzenie Islamu tkwią w [[gnostycyzm|gnostyckiej]] sekcie judeo-chrześcijańskiej pierwszych wieków: [[Ebionici|ebionitach]]<ref>{{Cytuj stronę |
Jezus syn Marii”, i w 172 osobno<ref>Por. {{Cytuj pismo| autor = Bartolomeo Pirone |tytuł = Gesù nell’Islām | url = http://scuola.diocesianagnialatri.it/files/Gesu-nell-Islam.pdf|
▲Jezus syn Marii”, i w 172 osobno<ref>Por. {{Cytuj pismo| url = http://scuola.diocesianagnialatri.it/files/Gesu-nell-Islam.pdf| autor = Bartolomeo Pirone |tytuł = Gesù nell’Islām | czasopismo = Lateranum |oznaczenie = 2| wolumin = 2014| strony = 422}}</ref>. [[Koran]] kilkakrotnie mówi o Jezusie jako synu Marii, stworzonym przez [[Allah]]a w jej łonie bez udziału mężczyzny ([[Sura (Koran)|sura]] 3,42–61; 19, 16–21). Mówiąc o życiu Jezusa powtarza niektóre fakty zawarte w Ewangeliach (również apokryficznych). Historia poczęcia Jezusa pokrywa się z opisem św. Łukasza – matką Chrystusa była Maria, której ukazał się Anioł pod postacią ''doskonałego człowieka'', zapowiadając narodzenie syna, mimo iż była dziewicą (jednak, choć narodził się dzięki Boskiej interwencji, islam w żadnym wypadku nie nazywa go Synem Boga). Maria urodziła Jezusa pod drzewem palmowym, a ten tuż po urodzeniu potrafił rozumnie przemawiać. W dalszym życiu nauczał, czynił cuda i uzdrawiał, ale tylko dzięki woli i mocy danej od Boga. Wspomniana jest m.in. apokryficzna historia o tworzeniu przez Jezusa ptaków z gliny, które następnie stawały się istotami żywymi.
Koran wielokrotnie potępia dogmat Trójcy Świętej (choć wydaje się, że była ona rozumiana jako składająca się z Boga, Jezusa i Marii, a nie Boga Ojca, Jezusa i Ducha Świętego), stwierdzając, że Bóg jest tylko jeden (''nie ma boga oprócz [[Allah|samego Boga]]''), a ''kto dodaje Bogu współtowarzyszy, temu Bóg zabronił wejścia do Ogrodu''.
Linia 182 ⟶ 183:
== Znaczenie Jezusa w historii świata ==
Choć za życia Jezus zgromadził bardzo niewielu [[apostoł|uczniów]], nauczał jedynie przez trzy lata<ref>Sokrates nauczał przez 40 lat, Platon do 50, Arystoteles do 40.</ref> i nie napisał żadnego tekstu, jego pośmiertny wpływ na historię powszechną jest ogromny<ref>{{Cytuj |
Zdaniem wielu niezależnych historyków i humanistów, Jezus jest najważniejszą postacią w historii świata.
* [[Herbert George Wells|H.G. Wells]] przyznał: „Jestem historykiem, a nie wierzącym, ale muszę wyznać jako historyk, że ten ubogi kaznodzieja z Nazaretu bezsprzecznie znajduje się w centrum historii. Jezus Chrystus jest najważniejszą postacią w całej historii.”<ref>Wells, H.G. (1917). „Preface”. God the Invisible King. London: Cassell. {{ISBN|0-585-00604-0}}. OCLC 261326125.</ref>
* [[Mahatma Gandhi]]: „Dla mnie był on najwspanialszym nauczycielem, jakiego ludzkość kiedykolwiek miała.”<ref>{{Cytuj stronę |
* [[Vittorio Messori]]: „Tylko w wieku XIX poświęcono mu sześćdziesiąt dwa tysiące tomów. W paryskiej Bibliotece Narodowej, która jest zwierciadłem zachodniej kultury, ilość fiszek z imieniem Jezus jest na drugim miejscu. Pierwsze zajmuje słowo Bóg.”<ref>[[Vittorio Messori]], Opinie o Jezusie. [[Wydawnictwo M]], Kraków 1993, s. 12.</ref>
* [[Fiodor Dostojewski]]: „Wierzę, że nie ma głębszej osoby, bardziej przepełnionej miłością, życzliwszej i doskonalszej niż Jezus. Nie tylko nie ma nikogo takiego, jak on. Nigdy nikogo takiego nie będzie.”<ref>List do Mme. N.D. Fonvisin (1854), za: Letters of Fyodor Michailovitch Dostoevsky to his Family and Friends (1914), List XXI, s. 71.</ref>
Linia 194 ⟶ 195:
* [[Jaroslav Pelikan]], historyk z [[Uniwersytet Yale’a|Uniwersytetu Yale’a]]: „Postać Jezusa Chrystusa dominuje w historii kultury zachodniej od dwudziestu stuleci.”<ref>[[Jaroslav Pelikan]]. Jesus Through the Centuries: His Place in the History of Culture (1985) Yale U. Press, {{ISBN|0-300-07987-7}}.</ref>
* [[Ernest Renan]]: „Jezus stworzył fundamenty, na których społeczność ludzka bazuje od osiemnastu wieków.”<ref>[[Catholic Encyclopedia]], The Character of Jesus Christ. 1907.</ref>
* [[Kenneth Scott Latourette]]: „Gdy mijają wieki, coraz bardziej oczywistym jest to, że życie Jezusa – biorąc pod uwagę jego wpływ na historię – było najbardziej wpływowym życiem na tej planecie.”<ref>{{Cytuj stronę |
* [[Antonio Socci]]: „Stoimy wobec człowieka tak wspaniałego, tak doskonałego, do tego stopnia wyjątkowego i jedynego w swoim rodzaju, że żaden bóg nie mógłby być lepszy, żaden bóg nie mógłby go przewyższyć. Wyjaśnia to również, dlaczego jego tajemnica i piękno są niewyczerpane. Tego dowodzi to, co nieustannie się dzieje. Mimo upływu wieków bowiem fascynacja osobą Jezusa z Nazaretu nie zmniejsza się, a nawet rośnie.”<ref>{{Cytuj|autor = Antonio Socci |tytuł = Indagine su Gesù |data = 2008 |isbn = 978-88-17-02590-4 |miejsce = Milano |wydawca = Rizzoli |oclc = 799735778}}</ref>
Linia 205 ⟶ 206:
* [[Immanuel Kant]] widzi w Jezusie Chrystusie afirmację „czystej dyspozycji moralnej serca”<ref>Religion within the Limits of Reason Alone (1793), Book IV, Part 1, Section 1, “The Christian religion as a natural religion”.</ref>.
* [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]] twierdził, że Jezus był jednocześnie bogiem i człowiekiem, w jednej osobie<ref>In his posthumous book, ''The Christian Religion: Lectures on the Philosophy of Religion Part 3'', he espouses that, „God is not an abstraction but a concrete God...God, considered in terms of his eternal Idea, has to generate the Son, has to distinguish himself from himself; he is the process of differentiating, namely, love and Spirit”. This means that Jesus as the Son of God is posited by God over against himself as other. Hegel sees both a relational unity and a metaphysical unity between Jesus and God the Father. To Hegel, Jesus is both divine and Human. Hegel further attests that God (as Jesus) not only died, but „...rather, a reversal takes place: God, that is to say, maintains himself in the process, and the latter is only the death of death. God rises again to life, and thus things are reversed.” (Hegel, „How the Ordinary Human Understanding Takes Philosophy as displayed in the works of Mr. Krug,” Kritisches Journal der Philosophie, I, no. 1, 1802, pages 91–115).</ref>.
* [[Baruch Spinoza]] mówi o Jezusie jako o najprawdziwszym symbolu niebiańskiej mądrości<ref name=character>Encyklopedia Katolicka New Advent: http://www.newadvent.org/cathen/08382a.htm.</ref>.
* [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]]
* [[Jean-Jacques Rousseau]] mówił: „Jeśli życie i śmierć [[Sokrates]]a są godne [[Mądrość|mędrca]], to życie i śmierć Jezusa są godne Boga.”<ref name=character />.
* [[John Stuart Mill]] mówił o Jezusie jako o „człowieku, który otrzymał specjalne i wyjątkowe polecenie od Boga, aby poprowadzić ludzkość do prawdy i cnoty”<ref name=character />.
* Według Ernesta Renana Jezus jest niezwykle szlachetnym człowiekiem, którym kierują najlepsze intencje; opisany jest przez niego jednak jako człowiek i tylko jako człowiek<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Renan |imię = Ernest |tytuł = Vie de Jésus |miejsce = Paris |wydawca = Michel Lévy frères |rok = 1863 |oclc = 10834528}}</ref>.
* [[C.S. Lewis]] podkreślał, że Jezus nie mógł być zwykłym mędrcem: „Człowiek, który by był tylko człowiekiem i mówił to, co Jezus, nie byłby wielkim nauczycielem – moralistą. Byłby albo szaleńcem – niczym człowiek, który twierdzi, że jest jajkiem na twardo – albo samym diabłem z piekła. Musisz sam zdecydować. Albo ten człowiek był i nadal jest Synem Bożym, albo szaleńcem lub kimś jeszcze gorszym”<ref>{{Cytuj książkę |autor = C.S. Lewis|tytuł =
W środowiskach [[Chrześcijaństwo liberalne|chrześcijan liberalnych]], a także [[Racjonalizm światopoglądowy|racjonalistów]], [[teozofia|teozofów]] i in. można spotkać cały wachlarz następujących opinii, wzajemnie się nieraz wykluczających:
* Cay Rademacher uważał, że Jezus był członkiem albo nawet przywódcą sekty [[Esseńczycy|esseńczyków]]<ref>Cay Rafemacher
* [[Marcello Craveri]] twierdził, że Jezus był nieślubnym synem Marii oraz rzymskiego legionisty [[Tyberiusz Juliusz Abdes Pantera|Tyberiusza Juliusza Abdesa Pantery]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Craveri |imię = Marcello |tytuł = Vita di Gesù |wydawca = Feltrinelli |miejsce = Milano |rok = 1966}}</ref>.
* [[David Friedrich Strauss|David Friedrich Strauß]] postawił tezę, że Jezus był religijnym [[fanatyzm|fanatykiem]]<ref>{{Cytuj książkę |autor = David Friedrich Strauss |tytuł = Das Leben Jesu, kritisch bearbeitet |tom = 1-2 |miejsce = Tübingen |wydawca = C.F. Osiander |rok = 1835-1836}}</ref><ref name="havis1">{{Cytuj pismo |nazwisko = Havis |imię = Don |tytuł = An Inquiry into the Mental Health of Jesus: Was He Crazy?|url = http://sfatheists.blogspot.com/2003/07/inquiry-into-mental-health-of-jesus.html |czasopismo = Secular Nation |data = kwiecień-czerwiec 2001|wydawca = [[Atheist Alliance International|Atheist Alliance Inc]] |miejsce = Minneapolis |issn = 1530-308X}}</ref><ref name="havis2">{{cytuj stronę| url = http://www.ibka.org/artikel/ag03/jesus.html| tytuł = Eine Untersuchung der geistigen Gesundheit Jesu. War er verrückt?| autor = Don Havis (ibka.org)| język = de| data dostępu = 27 marca 2013}}</ref>.
* Oskar Holtzmann stwierdził, że był [[Ekstaza|ekstatykiem]] („War Jesus Ekstatiker?” – 1903)<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Holtzmann |
* Psychiatrzy [[William Hirsch]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Hirsch |imię = William |tytuł = Religion and Civilization: The Conclusions of a Psychiatrist |wydawca = Truth Seeker Company |miejsce = New York |rok = 1912 |lccn = 12002696 |oclc = 39864035}}</ref>, [[William Sargant]]<ref>Wywiad dla ''The Times'', 22 sierpnia 1974 r.</ref> oraz [[Georg Lomer]] (pod pseudonimem George de Loosten)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = de Loosten |imię = George |tytuł = Jesus Christus vom Standpunkte des Psychiaters |wydawca = Handels-Druckerei |miejsce = Bamberg |rok = 1905 |oclc = 31247627}}</ref>, psycholodzy [[Charles Binet-Sanglé]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Binet-Sanglé |imię = Charles |tytuł = La folie de Jésus |wydawca = A. Maloine |miejsce = Paris |rok = 1908-1915 |tom = 1-4 |lccn = 08019439 |oclc = 4560820}}</ref>, [[Georges Berguer]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Berguer |imię = Georges |tytuł = Quelques traits de la vie de Jésus: au point de vue psychologique et psychanalytique |wydawca =
* W [[XIX wiek]]u pojawiły się wśród niektórych ezoteryków teorie, jakoby Jezus w młodości przebywał w [[Indie|Indiach]] i pobierał tam „tajemne” nauki, na co świadectwem miałby być apokryf znany jako [[Ewangelia Świętych Dwunastu]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.opoka.org.pl/varia/sekty/mesjaszwklasztorzehimis.html |tytuł = Mesjasz w klasztorze Himis |autor = Andrzej Zwoliński |opublikowany = opoka.org.pl |język = pl |data dostępu = 2013-03-22}}</ref>.
* Według nauk muzułmańskiej sekty [[Ahmadijja]] Jezus przed ukrzyżowaniem zbiegł do [[Kaszmir (region)|Kaszmiru]], gdzie został pochowany. Domniemany grób Jezusa ma znajdować się także w wiosce [[Shingō]] w północnej [[Japonia|Japonii]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/5326614.stm |tytuł = The Japanese Jesus trail |autor = Duncan Bartlett |data = 2006-09-09 |opublikowany = bbc.co.uk |język = en |data dostępu = 2013-03-22}}</ref>.
* Według David Leeming, mityczne lub niezwykłe wydarzenia w życiu Jezusa – [[Zwiastowanie Pańskie|zwiastowanie]], narodziny, kuszenie przez Szatana, cuda, ukrzyżowanie, zstąpienie do piekieł, zmartwychwstanie oraz [[apoteoza]] poprzez wniebowstąpienie – uczyniły go przykładem [[Heroizm|heroicznego]] [[monomit]]u i postacią symboliczną, wokół której narosła wielka światowa religia. [[Mit]] o Jezusie zastąpił wszystkie inne przedchrześcijańskie mity o [[bohater]]ach w Europie, a potem również w innych częściach świata, na które wywarła wpływ lub które skolonizowała Europa.{{refn|1={{Cytuj książkę|nazwisko=Leeming|imię=David|tytuł=The Oxford Companion to World Mythology
== Zobacz też ==
Linia 255 ⟶ 256:
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="nowoe">{{Cytuj stronę |
}}
Linia 265 ⟶ 267:
* {{Cytuj książkę |autor = Tenże |autor link = Louis Bouyer |tytuł = Life and Liturgy |rozdział = From the Jewish Qahal to the Christian Ecclesia |autor r = Bouyer L. |miejsce = Londyn |rok = 1956| strony = 23–37}}
* {{Cytuj książkę |autor = Bosak P.Cz. OP |tytuł = Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja |rozdział = Jezus Chrystus |strony = 243 |wydanie = 2 (zmienione i uzupełnione) |wydawca = W drodze – Bernardinum |miejsce = Poznań – Pelplin |rok = 1996 |isbn = 83-7033-111-4}}
* {{Cytuj książkę |autor = [[Jean Carmignac|Carmignac J.]] |tytuł = Początki Ewangelii synoptycznych
* Carpenter Humphrey, „Jezus”, seria „Dawni mistrzowie”, „Prószyński i S–ka”, 1999.
* Dąbrowski E., „Nowy Testament na tle epoki”, Poznań, Księgarnia św. Wojciecha, 1965.
* {{Cytuj książkę |tytuł = New Catholic Encyclopedia |autor r = Ceroke C.P. |rozdział = Mary, Blessed Virgin, I (In the Bible) |tom = 9 |rok = 1981 |wydanie = 2 (dodruk wyd. z 1967 r.) |miejsce = Washington, Columbia D.C. |strony = 335–344}}
* {{Cytuj|autor = [[John Dominic Crossan]]; |tytuł = Historyczny Jezus: kim był i czego nauczał |data = 1997 |isbn = 83-05-12835-0 |inni = Marcin Stopa (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca =
* Crossan J.D., „Kto zabił Jezusa? Korzenie antysemityzmu w ewangelicznych relacjach o śmierci Jezusa” Warszawa, „Książka i Wiedza” 1998, {{ISBN|83-05-12981-0}}.
* {{Cytuj książkę |tytuł = Słownik Wiedzy Biblijnej (tyt. ang. The Oxford Companion to the Bible) |inni = Bruce M. Metzger, Michael G. Coogan (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (kons. wyd. pol.), Paweł Pachciarek (red. meryt.), T. Mieszkowski (przekład)| autor r = Fuller R.H. |rozdział = Jezus Chrystus |miejsce = Warszawa |rok = 1996 |wydawca = Vocatio |isbn = 83-7146-023-6| strony = 261–271}}
| |||