Bodzanowice: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: zmiana szablonu {{Wieś infobox}} na {{Polska miejscowość infobox}}
Kelvin (dyskusja | edycje)
WP:SK+ToS+mSK+Bn, ort., lit., drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Dopracować|styl, to nie jest historia parafii = 2019-12}}
{{Polska miejscowość infobox
|nazwa = Bodzanowice
Linia 11 ⟶ 12:
|miejscowość podstawowa =
|wysokość =
|liczba ludności = 995<ref name="Ludność2013">{{Cytuj stronę | url = http://www.olesno.pl/miasto-i-gmina/miasto-i-gmina-w-liczbach.html | tytuł = ''Miasto i gmina w liczbach'' | opublikowany = Urząd Miejski w Oleśnie | data dostępu = 2014-04-06 | archiwum = http://archive.is/QdJbd |zarchiwizowano zarchiwizowano= 2014-04-06 |data dostępu = 2014-04-06}}</ref>
|rok = 31.12.2013
|strefa numeracyjna = 0-34
Linia 22 ⟶ 23:
|www = http://www.bodzanowice.olesno.pl
}}
'''Bodzanowice''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Botzanowitz''<ref name=autonazwa1>M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, ''Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska'', Opole-Kluczbork 1997, s. 28.</ref>; ''Grunsruh'' (1938-1945)<ref>{{Cytuj książkę|imięnazwisko= KonstantyPrus|nazwiskoimię= PrusKonstanty|tytuł= Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego|wydawca= Wydawnictwo Instytutu Śląskiego|miejsce= Katowice|rok= 1939|strony= 19|isbn=}}</ref> ) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo opolskie|województwie opolskim]], w [[powiat oleski|powiecie oleskim]], w [[Olesno (gmina w województwie opolskim)|gminie Olesno]].
 
== Nazwa ==
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, strs. 28.</ref>.
 
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930-19451930–1945 [[Narodowy socjalizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. Od 1946 Bodzanowice<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski | rok = 1946 | numer = 142 | pozycja = 262}}).</ref>.
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.</ref>.
 
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930-1945 [[Narodowy socjalizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. Od 1946 Bodzanowice<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski | rok = 1946 | numer = 142 | pozycja = 262}})</ref>.
 
== Położenie ==
Bodzanowice leżą na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]], przy granicy z historyczną [[Małopolska|Małopolską]], którą wyznacza bieg rzeki [[Liswarta|Liswarty]], oraz województwami [[województwo opolskie|opolskim]] i [[województwo śląskie|śląskim]]. Jest to największa wieś w gminie Olesno.
 
== Części wsi ==
{|class="wikitable" width="60%"
|+ Integralne części wsi Bodzanowice{{r|R2013}}{{r|teryt}}
|-
! SIMC !! Nazwa !! Rodzaj
|-
! SIMC !! Nazwa !! Rodzaj
|-
|0139910 || Granicznik || przysiółek
|-
Linia 50:
|-
|0139940 || Pustkowie || przysiółek
 
|-
|}
 
== Historia ==
Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1447. W 1753 Bodzanowice kupił szlachcic Henryk Leopold ReinchenbachReichenbach. Po nim wieś odziedziczył jego syn - Karol Henryk Fabian. Sprzedał ją w [[1780]] za 80 tys. [[talar]]ów. Po dawnych właścicielach wsi pozostał dworek. Około 1850 zbudowano w Bodzanowicach dwa [[wielki piec|wielkie piece]], wydobywano [[Żelazo|rudę żelaza]] i [[wapień]].
 
Region [[wieluń]]ski i [[Częstochowa|częstochowski]] były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku [[XIV wiek|XIV]] wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki [[Prosna]] i [[Liswarta]]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona [[traktat wersalski|traktatem wersalskim]] 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania).
 
Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem [[Hans Reinhardt|Hansa Reinhardta]]. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 [[czołg]]ów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w [[Przystajń|Przystajni]] patrol [[Straż Graniczna (Polska)|Straży Granicznej]] odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki [[7 Dywizja Piechoty (II RP)|7 Dywizji Piechoty]]. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km [[Krzepice]] - [[Lubliniec]]. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować [[most pontonowy]], który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę.
 
== Edukacja ==
Linia 66 ⟶ 64:
 
== Parafia ==
Do [[parafia|Parafii]] Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bodzanowicach należą wioski: Bodzanowice, Karmonki, Kucoby oraz Wichrów. Kościół Narodzenia NMP wspomniany jest w rejestrze świętopietrza z archiprezbiteriatu oleskiego z [[1447]]. Najstarszy zachowany dokument pochodzi z [[1666]] i jest to [[pergamin]] zawierający akt nadania roli, łąk i lasu Kościołowi przez hrabiego Jerzego Adama Gaszynę. Probostwo prowadziło działalność rolniczą do [[1954]]. Do dziś ziemie należące kiedyś do probostwa nazywa się zwyczajowo jako „farskie”.
Drewniany kościół zbudowany w 1447 spalono wraz z zabudowaniami w czasie wojny trzydziestoletniej. W [[1655]] (wg Roczników Diecezji Opolskiej) o. Jakub Ślimański odbudował kościół, który został poświęcony w [[1679]]. Ponieważ nie istniały kroniki parafialne, ok. [[1758]] ks. Piotr Paweł Koss, proboszcz ([[1723]] - [[1761]]) bodzanowickiej parafii, spisał dzieje parafii w języku [[łacina|łacińskim]] i datował odbudowę na rok [[1648]] (wg Instrumentum Benedictianis wydanym we [[Wrocław]]iu w [[1649]]).
 
Kościół zbudowany we wsi w 1679 r. pod wezwaniem Narodzenia Najśw.Marii Panny, co potwierdzają protokoły wizytacyjne z lat 1679 i 1687, w czasie, gdy proboszczem był tam “Franciscus Slimonski”; protokół z 1679 r. podaje wymiary kościoła w łokciach: 30 x &nbsp;×&nbsp;15 &nbsp;(= 18,84 x &nbsp;×&nbsp;9,42 &nbsp;rn); protokół następny opisuje kościół dokladniej:
 
{{Cytat|…po zmurszałyrn starym zbudowany na nowo przed ośmiu laty (…) nie jest konsekrowany, a jedynie pobłogosławiony. Jest cały drewniany, dość przestronny i jasny, przekrycie jest z desek całe w forrnie sklepienia, podłoga w prezbiterium ceglana, w nawie z belek (…) zakrystia drewniana, dosyć jasna (…) galeria 1 w nawie, kościół wewnątrz niemalowany (…) jest jedna krypta grobowa sklepiona, luteranie są grzebani w starym kościele (…) dzwonnica drewniana stara, stoi osobno z 2 dzwonarni, trzeci jest w wieżyczce nad kościołem…}}
 
W roku 1934 przeniesiony do Ciasnej; zwrócony prezbiterium ku południu; zrębowy, na podmurowanlu ceglanym. Wieża słupowa; nawa prostokątna; prezbiteriurn 3-bocznie zamknięte wewnątrz sklepienia; w połowie długości nawy belka z wypisanymi datami budowy i przenosin. Wyposażenie kościoła odnowione w XX wieku: ołtarz główny barokowy (II poł. XVTI w.) z rzeźbarni 2 świętych i z obrazem św.Trójcy; 2 ołtarze boczne (XVII w.); ambona barokowa (XVII w.); chrzcielnica drewniana barokowa (II poł. XVII w.); Stacje Drogi Krzyżowej (prawdopodobnie I połowa. XIX w.). Kościół spłonął w 1985 roku.
W [[1906]] r. powstała w Bodzanowicach placówka [[Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej|Sióstrsióstr Służebniczeksłużebniczek NMP]]. Budynek klasztorny znajdował się w obecnym Ośrodku Zdrowia. W [[1934]] z inicjatywy proboszcza ks. Izydora Przybysza wybudowano murowany kościół w stylu wiejskiego [[barok]]u oraz probostwo. Fundatorami [[Dzwon kościelny|dzwonów]] byli mieszkańcy Wichrowa. Kościół został poświęcony w [[1935]] przez delegata [[biskup]]a wrocławskiego ks. prałata Kubisa.
 
W dniu [[20 stycznia]] 1945 r. przeszedł przez teren parafii front, a Bodzanowice włączono do państwa polskiego jako [[Ziemie Odzyskane|ziemie odzyskane]]. W [[1948]] odmalowano kościół. W 1954 na dwa lata parafię przejął ks. Karol Wypiór. Za jego proboszczostwa wprowadzono dodatkowe lekcje religii, rekolekcje wielkopostne, oraz jako nowość kazania pasyjne głoszone po Gorzkich Żalach. Również w 1954 wysiedlono decyzją władz Siostrysiostry Służebniczkisłużebniczki. Zostały one wywiezione do miejscowości Wieliczka. W 1955 wybudowano i poświęcono w kościele organy. W 1956 powrócił do parafii ks. Izydor Przybysz oraz Siostrysiostry Służebniczkisłużebniczki NMP. W dniu 6 czerwca 1965 Siostrysiostry Służebniczkisłużebniczki NMP zostały przymusowo przeniesione ze swego domu zakonnego z centrum Bodzanowic na peryferie do zabudowań tzw. „Jegrowni”. W [[1975]] proboszczem parafii został ks. Marian Lubas. W 1977 ks. biskup [[Alfons Nossol]] poświęcił nowe dzwony, które powstały w firmie Eugeniusza Felczyńskiego w [[Przemyśl]]u (poprzednie zagrabiono w czasie wojny). Ks. Lubas założył ogrzewanie na probostwie, w kościele oraz nowym domu katechetycznym (zakonnym), który powstał na bazie byłych zabudowań gospodarczych probostwa. W domu tym zamieszkały w 1981 Siostry[[Zgromadzenie Sióstr Służebniczek SłużebniczkiNajświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej|siostry służebniczki]]. W 1984 zmarł ks. Izydor Przybysz. W marcu [[1990]] parafia została właścicielem zdewastowanego kościółka [[protestantyzm|protestanckiego]] znajdującego się na terenie parafii. Ze względu na zły stan techniczny obiektu został on rozebrany, a z odzyskanego materiału powstała kaplica cmentarna. Kaplicę poświęcił w 1996 ks. biskup [[Jan Bagiński (biskup)|Jan Bagiński]].
W 1990 wichura zerwała połowę górnego dachu kościoła (dach został pokryty blachą [[miedź|miedzianą]]).
 
W kościele parafialnym znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należą:
* [[ołtarz]] - [[tryptyk]] z pięcioma figurami pochodzącymi z końca [[XV wiek|XV w.]] szkoły Wita Stwosza
* [[chrzcielnica]] i pieta z [[1650]] także szkoły Wita Stwosza.
 
Własnością parafii była także pochodząca z [[1380]] Madonna Królująca, która została przekazana w latach 80. do [[Muzeum Opolskie]]go.
 
Parafia Bodzanowice może poszczycić się wieloma powołaniami zarówno kapłańskimi, jak i zakonnymi. Po wojnie księżmi zostali: ks. Edmund Kwapis, ks. Henryk Maj, ks. Norbert Dragon, ks. Franciszek Jędrak, ks. Alojzy Nowak, ks. Joachim Augustyniok, ks. Sylwester Pruski i o. Waldemar Stanuch. W 1958 księdzem został obecny ks. biskup ordynariusz diecezji gliwickiej [[Jan Wieczorek (biskup)|Jan Wieczorek]] (sakra biskupia w 1981). Z parafii wyszło również 39 sióstr zakonnych w pięciu zgromadzeniach. Obecnie proboszczem parafii jest ks. Jacek Kuczma.
 
== Znani związani z Bodzanowicami ==
* [[Jan Wieczorek (biskup)|Jan Wieczorek]] - biskup gliwicki.
* [[Helmuth von Pannwitz]] - ataman kozacki
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name = R2013>''Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części'' ({{Dziennik Ustaw|2013|200}}).</ref>
<ref name = "teryt">[http://www.stat.gov.pl/broker/access/performSearch.jspa?searchString=&level=miejsc&wojewodztwo=&powiat=&gmina=&miejscowosc=&advanced=true GUS. Rejestr TERYT].</ref>
 
<ref name=poczta>{{cytuj stronę|url=http://kody.poczta-polska.pl/|tytuł=Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę|opublikowany = Poczta Polska S.A.|data = styczeń 2013 | data dostępu = 2015-03-26}}</ref>
<ref name = "teryt">[http://www.stat.gov.pl/broker/access/performSearch.jspa?searchString=&level=miejsc&wojewodztwo=&powiat=&gmina=&miejscowosc=&advanced=true GUS. Rejestr TERYT]</ref>
 
<ref name=poczta>{{cytuj stronę|url=http://kody.poczta-polska.pl/|tytuł=Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę|opublikowany = Poczta Polska S.A.|data = styczeń 2013 | data dostępu = 2015-03-26}}</ref>
}}
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Knie | imię = Johann | tytuł = Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... | wydawca = Barth und Comp.| miejsce = Breslau | rok = 1830 | strony = | isbn = |odn= tak}}
 
* {{cytuj książkę |nazwisko = Knie | imię = Johann | tytuł = Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... | wydawca = Barth und Comp.| miejsce = Breslau | rok = 1830 | strony = | isbn = |odn= tak}}
 
== Linki zewnętrzne ==