Celuloza: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Celuloza

|1. grafika = Cellulose Sessel.svg

|opis 1. grafiki =

|2. grafika = Cellulose-3D-vdW.png

|opis 2. grafiki =

|3. grafika = Cellulose-Ibeta-from-xtal-2002-3D-balls.png

|opis 3. grafiki = Fragment łańcucha celulozy

|nazwa systematyczna =

|nazwy farmaceutyczne = ''Cellulosi pulvis, Cellulosum microcristallinum''

|inne nazwy = [[błonnik]]

|masa molowa = 160 000–560 000

|monomery = [[glukoza|<small>D</small>-glukoza]] (C₆H₁₂O₆)

|struktura meru =

|numer CAS = {{CAS|9004-34-6}}

|PubChem = {{PubChem|14055602}}

|DrugBank =

|rozpuszczalność w wodzie = nierozpuszczalna{{r|NIOSH}}

|rww źródło = {{r|NIOSH}}

|rww warunki niestandardowe =

|inne rozpuszczalniki = [[odczynnik Schweizera]]{{r|Chemia}}

|temperatura degradacji = 250–260

|tdg źródło = {{r|NIOSH}}

|tdg warunki niestandardowe =

|biodegradowalność = tak

|biokompatybilność = tak ([[biopolimery|biopolimer]])

|właściwości mechaniczne =

|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|link=tak|435236|Aldrich|data dostępu=2019-01-23}}

|zagrożenia GHS źródło = MSDS

|piktogram GHS = {{Piktogram GHS|brak}}

|hasło GHS =

|zwroty H = {{Zwroty H|brak}}

|zwroty EUH = {{Zwroty EUH|brak}}

|zwroty P = {{Zwroty P|brak}}

|NFPA 704 = {{NFPA 704}}

|NFPA 704 źródło = {{r|SA-US}}

|temperatura zapłonu =

|tz źródło =

|tz warunki niestandardowe =

|temperatura samozapłonu =

|ts źródło =

|ts warunki niestandardowe =

|numer RTECS = FJ5691460

|dawka śmiertelna = LD₅₀ >5 g/kg (szczur, doustnie){{r|MSDS}}

|commons = Category:Cellulose

'''Celuloza''' (z [[łacina|łac.]] ''cellula'' – „komórka”) – nierozgałęziony [[biopolimery|biopolimer]], [[polisacharydy|polisacharyd]] zbudowany liniowo z 3000–14&nbsp;000 cząsteczek D-[[glukoza|glukozy]] połączonych [[Wiązanie O-glikozydowe|wiązaniami β-1,4-glikozydowymi]]{{r|Gnozja}}{{refn|grupa=uwaga|W [[skrobia|skrobi]], zbudowanej również z reszt glukozy, występują łańcuchy z wiązaniami α-1,4-glikozydowymi oraz odgałęzienia α-1,6-glikozydowe{{r|McMurry}}.}} (masa molowa 160–560 kg/mol{{r|NIOSH}}). Łańcuchy te mają długość około siedmiu mikrometrów. Wiązanie β przyczynia się do utworzenia sztywnych, długich nitek, które układają się równolegle, tworząc [[Micela|micele]] połączone [[Wiązanie wodorowe|mostkami wodorowymi]]{{r|Sznita}}.

Jest składnikiem budulcowym [[ściana komórkowa|ściany komórkowej]] [[rośliny telomowe|roślin wyższych]]{{r|Sznita|PSChem}} (np. [[drewno (botanika)|drewno]] zawiera zwykle 45–50% celulozy, zaś [[Bawełna (włókno)|bawełna]] ok. 90%){{r|PSChem}} oraz niektórych [[Glony|glonów]], [[Grzyby|grzybów]] i [[Bakterie|bakterii]]{{r|Sznita}}. Występuje z&nbsp;innymi [[substancja podporowa|substancjami podporowymi]] (np. [[lignina|ligniną]], [[Pektyny|pektyną]], [[Hemicelulozy|hemicelulozą]]). Najwięcej celulozy zawierają niektóre włókna, na&nbsp;przykład [[Len|lnu]] lub [[Juta (tkanina)|juty]], oraz [[Bawełna (włókno)|włoski okrywające nasiona bawełny]] (nawet ponad 90%).

# <ref name="Chemia">{{Cytuj książkę | autor = Heliodor Chmielewski | autor2 = Janusz Groszkowski | autor3 = Władysław Gajewski | tytuł = Encyklopedia techniki: Chemia | wydawca = [[Wydawnictwa Naukowo-Techniczne|WNT]] | miejsce = Warszawa | rok = 1965}}</ref>

# <ref name="Gnozja">{{Cytuj książkę | autor = Stanisław Kohlmünzer | tytuł = Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji | rok = 2003 | wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]] | miejsce = Warszawa | isbn = 8320028469 | strony = 669 | wydanie = V}}</ref>

# <ref name="Sznita">{{Cytuj książkę | autor = Stanisław Janicki | autor2 = Adolf Fiebig | autor3 = Małgorzata Sznitowska | tytuł = Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji | rok = 2008 | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | isbn = 9788320037784 |strony = 719}}</ref>

* <ref name="NIOSH">{{Cytuj stronę | url = https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0110.html | tytuł = Cellulose | praca = NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards | opublikowany = The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) | język = en | data dostępu = 2019-01-23}}</ref>

* <ref name = McMurry>{{Cytuj książkę | nazwisko = McMurry | imię = John |autor link = John McMurry | tytuł = Chemia organiczna | data = 2005 | wydanie = 2| wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-14103-4 | tom = 4| strony = 1047–1048 }}</ref>