Bogusław Radziwiłł: Różnice pomiędzy wersjami

== Życiorys ==

=== Dzieciństwo oraz młodość ===

 

W 1623 matka wywiozła syna do [[Państwo Lichtenberg|Lichtenberga]] we [[Frankonia|Frankonii]], co stanowiło pogwałcenie umów zawartych z prawnym opiekunem Bogusława. Krzysztof Radziwiłł interweniował i Elżbieta Zofia, wówczas już żona [[Księstwo Saksonii-Lauenburga|księcia sasko-lauenburskiego]] Juliusza Henryka, wróciła z dziećmi przez Czechy do Polski. W 1628 młody Bogusław Radziwiłł został przedstawiony królowi [[Zygmunt III Waza|Zygmuntowi III Wazie]]. Z [[Warszawa|Warszawy]] przez Sielec, Bielice, Jaszuny Bogusław wraz z rodziną przybył do Wilna, gdzie 22 sierpnia 1628 został oddany pod opiekę stryja, Krzysztofa Radziwiłła, a na jego życzenie przekazany na wychowanie ciotce, Annie z Kiszków Radziwiłłowej. W tym czasie przebywał w jej majątku w Dolatyczach. Jego nauczycielem został pastor Paweł Demitrowicz. W grudniu 1628 [[Daniel Naborowski]] przywiózł Bogusława do [[Kiejdany|Kiejdan]] z uwagi na zagrożenie epidemią na [[Polesie|Polesiu]]. Nauczycielami młodego księcia zostali w tym czasie pastor Krzysztof Minwid i dyrektor miejscowej szkoły zborowej Jan Domazovius. W grudniu 1629 Bogusław Radziwiłł opuścił [[Kiejdany]] i wrócił na wychowanie do ciotki. W 1631 Bogusław wraz ze stryjem brał w Warszawie udział w obradach [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]], podczas których pozwolono mu zabrać głos w obecności króla. W latach 1633–1634 powrócił na nauki do Wilna, później przeniósł się ponownie do Kiejdan. W 1635, podczas toczącej się wojny polsko-szwedzkiej, Bogusław Radziwiłł został zabrany przez Krzysztofa Radziwiłła do [[Inflanty|Inflant]]. Podczas pobytu na wojnie uczestniczył w życiu obozowym wojska. W listopadzie 1635 Bogusław przyjechał do Birż, gdzie został uczniem architekta fortyfikacji twierdzy, Grzegorza Pirkena. 5 marca 1636 młody Radziwiłł wyjechał do Wilna i został [[dworzanin]]em [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]. W związku z tym wydarzeniem sprawowana nad nim [[kuratela]] Krzysztofa Radziwiłła została zdjęta i rozpoczęła się samodzielna kariera księcia. Na początku drogi politycznej otrzymał [[starostwo]] poszyrwinckie.

Po powrocie do kraju w 1648 Bogusław Radziwiłł przebywał w swoich dobrach na [[Podlasie|Podlasiu]], rezydował w [[Starawieś|Starej Wsi]]. Zorganizował [[chorągiew (wojsko)|chorągiew]] [[husaria|husarską]] i [[Piechota|piechotę]] cudzoziemską. Zaangażował się w działalność polityczną. Jego zabiegi były przyczyną unieważnienia sejmiku w [[Brześć|Brześciu]], głosującego na korzyść [[Sapiehowie herbu Lis|Sapiehów]]. W 1649 wyjechał do Krakowa na koronację Jana II Kazimierza Wazy. Na sejmie koronacyjnym Bogusław Radziwiłł otrzymał godność generała gwardii królewskiej. Nowo utworzony urząd łączył się z nadaniami [[królewszczyzna|królewszczyzn]]: starostwa [[Oszmiana|oszmiańskiego]] i starostwa mozyrskiego. Te jednak Bogusław Radziwiłł szybko spieniężył. Werbunek wojska przynosił mu spore dochody, a kolejny urząd niczego nie wnosił. W trakcie powstania na Ukrainie Radziwiłł swoje regimenty do działań wojennych wprowadził dość późno, bo dopiero w 1651, kiedy to stanął na ich czele jako dowódca wojsk cudzoziemskich w [[bitwa pod Beresteczkiem|bitwie pod Beresteczkiem]]. Po śmierci [[hetman wielki koronny|hetmana wielkiego koronnego]] [[Mikołaj Potocki (hetman)|Mikołaja Potockiego]] otrzymał pod komendę [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], uzyskując dodatkowo starostwo barskie i starostwo [[brańsk]]ie. Kupił także starostwo brodnickie. W międzyczasie uzupełniał braki i kompletował nowe [[pułk]]i.

 

 

Podczas [[wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|wojny polsko-moskiewskiej]] w 1655 Bogusław Radziwiłł uczestniczył w oblężeniu [[Mohylew]]a oraz był odpowiedzialny za budowę fortyfikacji [[Słuck]]a (do rozwoju tego miasta wiele się przyczynił, wyjednał u króla 27 sierpnia 1650 przywilej na prawo magdeburskie na wieczne czasy, za jego poparciem w mieście osiedli licznie Szkoci<ref>{{SgKP|X|839|Słuck}}</ref>). Wieść o wkroczeniu wojsk szwedzkich i kolejnej wojnie zastała go w Wilnie, gdzie przeniósł na czas letni swoją kwaterę.

Na sejmie w 1661 Bogusław Radziwiłł opowiedział się za możliwością wyboru króla ''[[vivente rege]]'' i sprzyjał stronnictwu francuskiemu wysuwającemu kandydaturę królewską księcia de Condé, Ludwika II. Z drugiej strony wypowiedział się stanowczo w obronie praw protestantów, których był protektorem. Szczególnie [[kalwinizm|kalwinów]] i tej grupy [[bracia polscy|braci polskich]], która zmieniła wyznanie, aby uniknąć sankcji przewidzianych przez ustawy antytrynitarskie. Swoje stanowisko w obronie innowierców powtórzył także na sejmie w 1662, kiedy to stanął w obronie posła konwertyty Jana Mierzeńskiego. W tym samym roku starał się o buławę hetmana polnego litewskiego.

 

 

Ślub Bogusława Radziwiłła i Anny, poprzedzony dyspensą papieską z uwagi na katolickie wyznanie panny młodej, odbył się 24 listopada 1665 w [[Lipawa|Lipawie]]. Ze związku tego przyszła na świat 27 lutego 1667 [[Ludwika Karolina Radziwiłł]]ówna, która z powodu nagłej śmierci matki 24 marca 1667 została przekazana przez księcia Bogusława na wychowanie Radziwiłłom z linii na [[Ołyka|Ołyce]] i [[Nieśwież]]u. Od tej pory w nich też upatrywał swoich potencjalnych spadkobierców, gdyż zdecydował się żyć w celibacie.

Zmiana układu sił na korzyść rodu Paców wymusiła na księciu Bogusławie Radziwille sprzysiężenie się przeciw nim z kuzynem [[Michał Kazimierz Radziwiłł (podkanclerzy litewski)|Michałem Kazimierzem Radziwiłłem]]. Koalicja ta doprowadziła do zerwania Sejmu w 1666, skłócenia króla polskiego z Krzysztofem Pacem, a następnie, na początku 1668, do krótkotrwałego sojuszu dworu z Radziwiłłami; kulminacją tego aliansu było spotkanie senatorów litewskich z Janem II Kazimierzem w [[Biała Podlaska|Białej Podlaskiej]].

 

 

Po abdykacji ostatniego Wazy Bogusław Radziwiłł uczestniczył w [[Sejm konwokacyjny|konwokacji]] jako poseł ziemi bielskiej i członek rady [[Interrex (Polska)|interrexa]]. Był także posłem Rzeczypospolitej do Wielkiego Elektora i ponownie występował w interesie protestantów. Podczas elekcji w 1669 Bogusław Radziwiłł wraz z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem starli się w rywalizacji politycznej z rodem Paców. Podczas burzliwych obrad doszło nawet do zgłoszenia kandydatury księcia Bogusława na elekta przez część województw litewskich pod warunkiem, że przejdzie na katolicyzm. Ostatecznie jednak działania posłów z Korony i biskupów przesunęły szalę zwycięstwa na korzyść [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]]. Po tych wydarzeniach Bogusław Radziwiłł udał się do Prus Książęcych i na Warmię. Przygotowywał plany polityczne przeciw wzrostowi potęgi Paców, szykował się do podróży na sejmik elekcyjny do [[Brańsk]]a, gdzie spodziewał się zostać obrany posłem. Nie doczekał jednak tego ostatniego wydarzenia, gdyż trzy dni przed wyjazdem na Podlasie, podczas polowania na [[Kuropatwa zwyczajna|kuropatwy]] pod Królewcem 31 grudnia 1669, nagle zmarł, rażony [[udar mózgu|apopleksją]]. Jego następcą na urzędzie namiestnika generalnego Prus Książęcych został ostatni [[biskup]] [[Kamień Pomorski|kamieński]], książę [[Ernest Bogusław von Croy]].

 

== Bibliografia ==

* Antoni Popiński. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=oai:www.wbc.poznan.pl:1641&from=http://fbc.pionier.net.pl Żywot Jaśnie Oświeconego Księcia Bogusława Radziwiłła. Z rękopismów hr. T. Działyńskiego], Poznań, Trzemeszno, 1840

 

== Linki zewnętrzne ==