Stanisław Popławski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 58566387 autorstwa 83.11.103.68 (dyskusja) zbędne Znacznik: Anulowanie edycji |
|||
Linia 30:
|wikicytaty =
}}
[[Plik:SG Poplavsky 01.png|thumb|295px|Stanisław Popławski w mundurze Armii Czerwonej, lata 30. XX wieku]]
'''Stanisław Popławski''', [[Język rosyjski|ros.]] Станислав Гилярович Поплавский (ur. [[22 kwietnia]] [[1902]] w [[Wendyczany|Wendyczanach]]<ref>{{SgKP|XIII|208|Wendyczany}}</ref> koło [[Mohylów Podolski|Mohylowa Podolskiego]] w [[Gubernia podolska|guberni podolskiej]], zm. [[10 sierpnia]] [[1973]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – polski i radziecki [[Żołnierz|wojskowy]] i [[polityk]], [[generał armii]] [[Armia Czerwona|Armii Radzieckiej]] i [[Ludowe Wojsko Polskie|Ludowego Wojska Polskiego]], dowódca Wojsk Lądowych (1947–1950), [[Ministerstwo Obrony Narodowej|wiceminister obrony narodowej]] (1949–1956), członek [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Komitetu Centralnego PZPR]] (1949–1956), [[poseł]] na [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|Sejm Ustawodawczy]] i na [[Sejm PRL]] [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji|I kadencji]], członek Komisji Wojskowej [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC PZPR]] nadzorującej [[Wojsko Polskie]] od maja 1949<ref>[[Sławomir Cenckiewicz]], ''Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy)'', Poznań 2011, s. 73.</ref>. [[Bohater Związku Radzieckiego]] (1945).
Linia 39 ⟶ 38:
=== Dwudziestolecie międzywojenne ===
W latach 1927–1930 był słuchaczem
W latach 1935–1938 był słuchaczem [[Wojskowe Centrum Naukowo-Szkoleniowe Wojsk Lądowych „Ogólnowojskowa Akademia Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej”|Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego]]. W latach 1938–1939 był wykładowcą taktyki na tej uczelni. W lutym 1939 na skutek donosu został usunięty z akademii oraz z armii i skierowany na stanowisko dyrektora w zaniedbanym sowchozie „Kultura” w [[Obwód tulski|obwodzie tulskim]], prowadzącym hodowlę trzody chlewnej{{fakt|data=2020-02}}. Przed wybuchem wojny [[Wielka wojna ojczyźniana|niemiecko-radzieckiej]] został ponownie powołany do armii, obejmując funkcję szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu 162 Dywizji Strzeleckiej.
=== II wojna światowa ===
Linia 59 ⟶ 58:
Żonaty z Mają z Terpiłowskich (1911–1991), miał córkę Izabelę (zam. Rożkowa, 1931–2011).
Autor wspomnień pt. ''Towarzysze frontowych dróg'', Warszawa wyd. 1964, 1966, 1970, 1973, 1983; ''Товарищи в борьбе'', Moskwa 1963, 1974; ''Kampfgefährten'', Berlin 1980. Wspomnienia te nosiły w wersji roboczej tytuł: ''Na ziemi przodków'' (''За землю предков''), lecz cenzura nakazała go zmienić.
Zmarł 10 sierpnia 1973 w Moskwie, gdzie został pochowany na [[Cmentarz Nowodziewiczy|Cmentarzu Nowodziewiczym]]. W jego pogrzebie wzięła udział delegacja polska z ministrem obrony narodowej
== Patron ==
Linia 97 ⟶ 96:
* [[Order Partyzanckiej Gwiazdy]] I klasy ([[Jugosławia]]){{r|ws}}
* [[Order za Odwagę (Jugosławia)|Order za Odwagę]] (Jugosławia){{r|ws}}
* [[Krzyż Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone)|Krzyż za Wybitną Służbę (Stany Zjednoczone)]]{{r|ws}}
* Medal [[Złota Gwiazda|„Złota Gwiazda”]] [[Bohater Związku Radzieckiego|Bohatera Związku Radzieckiego]] (29 maja 1945)
* [[Order Lenina]] – trzykrotnie ([[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]){{r|ws}}
Linia 117 ⟶ 116:
== Kontrowersje wokół „podwójnej tożsamości” ==
W 1985 dr [[Roman Korab-Żebryk]], były zastępca dowódcy 1 Wileńskiej Brygady [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]], historyk-amator spisujący dzieje swojej formacji, opublikował w książce
Rewelacja ta została przez ówczesnych historyków specjalizujących się w dziejach polskich formacji zbrojnych na Wschodzie przyjęta z dużym niedowierzaniem; byłby to bowiem jedyny w historii przypadek całkowitej zmiany tożsamości radzieckiego oficera oddelegowanego do Wojska Polskiego, w dodatku na tak wysokim szczeblu. Jako pierwszy podjął się jej sprawdzenia płk doc. dr hab. [[Tadeusz Sawicki (historyk)|Tadeusz Sawicki]] z [[Wojskowy Instytut Historyczny|Wojskowego Instytutu Historycznego]], który wyniki swoich poszukiwań, m.in. w {{Link-interwiki|Instytut Historii Wojskowości Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej|ru|Институт военной истории МО РФ|Instytucie
Według jego ustaleń, poczynionych na podstawie badań zachowanych z czasów wojny archiwaliów, Stanisław Popławski i Siergiej Fiodorowicz Gorochow to dwie różne osoby – w połowie 1944 dwaj kolejni dowódcy 45 Korpusu Strzeleckiego. Pomieszanie ich biografii ze sobą przez dra Korab-Żebryka było rezultatem nieścisłości oraz pomyłek chronologicznych i faktograficznych w przywoływanych przez niego źródłach, jakimi były literatura wspomnieniowa oraz powojenne opracowania popularnonaukowo-propagandowe; wtórnych, obarczonych subiektywizmem, rzadko w owych czasach weryfikowanych czy choćby opatrywanych przypisami na podstawie zasobów archiwalnych, gwoli sprawiedliwości mało dostępnych. Przyczynił się do tego z pewnością i sam Stanisław Popławski, datując w swoich wspomnieniach rozstanie z 45 Korpusem Strzeleckim właśnie na wrzesień 1944 roku. Z dokumentów archiwalnych wynika, że w rzeczywistości przejął dowodzenie 2 Armią WP 25 września tegoż roku, według jego własnych wspomnień wcześniej był na krótkim urlopie, a procedura oddelegowania do Wojska Polskiego, obejmująca liczne szkolenia, instruktaże i rozmowy, zajmowała kilka tygodni – musiał zatem być odwołany z 45 Korpusu Strzeleckiego odpowiednio wcześniej.
Kolejne poszukiwania przeprowadził w ostatnich latach prof. [[Andrzej Werblan]], odnajdując w oficjalnych dokumentach wojskowych oraz w publikowanych latach wojny wydawnictwach liczne wzmianki o generale Stanisławie Popławskim z okresu przed 1944 (czyli z czasów, gdy Popławski miał być wciąż jeszcze Gorochowem; m.in. dekret [[Rada Komisarzy Ludowych ZSRR|Rady Komisarzy Ludowych]] z 14 lutego 1943 o nadaniu stopnia generała majora „Popławskiemu Stanisławowi Hilarowiczowi”, opublikowany w prasie codziennej), a także wzmianki o generale Siergieju Fiodorowiczu Gorochowie z końca 1944, początku 1945 i czasów późniejszych (czyli z okresu, gdy miał on już funkcjonować jako Stanisław Popławski)<ref>
Gen. mjr [[Siergiej Gorochow|Siergiej Fiodorowicz Gorochow]], mianowany na ten stopień dekretem [[Rada Komisarzy Ludowych ZSRR|Rady Komisarzy Ludowych]] z dnia 7 grudnia 1942 za udział w [[Bitwa stalingradzka|bitwie pod Stalingradem]], z pochodzenia [[Ukraińcy|Ukrainiec]], po krótkim dowodzeniu 45 Korpusem objął dowództwo 40 korpusu w składzie 19 Armii 2 Frontu Białoruskiego, na czele którego w marcu 1945 zdobywał [[Gdynia|Gdynię]]. Wkrótce po wojnie prawdopodobnie przeniesiony w tym stopniu w stan spoczynku, w latach 50. XX w. i później publikował w radzieckiej prasie wojskowo-historycznej liczne artykuły wspomnieniowe sygnowane „gen. mjr S.F. Gorochow”. Zmarł w 1974 roku.
Linia 129 ⟶ 128:
Dr Korab-Żebryk, broniąc tezy o podwójnej tożsamości gen. Stanisława Popławskiego, wysunął w 1987 przypuszczenie, że dowodzący w marcu 1945 40 korpusem w walkach o [[Gdynia|Gdynię]] generał był zupełnie innym Siergiejem Fiodorowiczem Gorochowem, jednak na potwierdzenie tej tezy nie przytoczył żadnych dowodów. Dokumenty z lat wojny wymieniają – oprócz Siergieja Fiodorowicza – tylko jednego generała o tym nazwisku: gen. por. Piotra Iwanowicza Gorochowa, członka Rady Wojennej 53 Armii [[Front Zabajkalski|Frontu Zabajkalskiego]].
Niewątpliwie dokładniejsze poszukiwania w poradzieckich archiwach wojskowych pozwoliłyby ostatecznie rozstrzygnąć kwestię rzekomej zmiany tożsamości przez generała Stanisława Popławskiego. Niemniej jednak już na podstawie analizy znanych w chwili obecnej dokumentów archiwalnych z lat wojny można uznać za udowodnione, że na długo przed wrześniem 1944 w Armii Czerwonej służyło dwóch generałów: Stanisław Popławski s. Hilarego i Siergiej Gorochow s. Fiodora, którzy w 1944 kolejno dowodzili tym samym związkiem taktycznym – a zatem, że owa zmiana tożsamości nie miała w rzeczywistości miejsca i była skutkiem pomyłki historyka. Niemniej jednak teza o „podwójnej tożsamości” generała Stanisława Popławskiego okazała się bardzo atrakcyjna propagandowo. Podchwycona przez środowiska prawicowe, szeroko rozpropagowana po 1989, aczkolwiek z reguły podawana jako fakt pewny z pominięciem jakichkolwiek źródeł i dowodów, żyje własnym życiem, będąc obecna nie tylko w wielu publikacjach o charakterze propagandowym lub popularnym, ale nawet w opracowaniach naukowych (np. w
== Przypisy ==
Linia 138 ⟶ 137:
* {{lang|ru}} ''Wielka Encyklopedia Radziecka'', t. 20, s. 357, Moskwa 1969–1978
* {{lang|ru}} ''Wojskowy słownik encyklopedyczny'', Moskwa 1986
* [http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/398/4912/ Biuro Edukacji Publicznej IPN
* [http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=1756 ''Станислав Гилярович Поплавский – Герои страны''] {{lang|ru}}
* [http://www.hrono.ru/biograf/poplavski.html ''Станислав Гилярович Поплавский – Проект
* [[Przegląd Historyczno-Wojskowy|Wojskowy Przegląd Historyczny]], 1973, nr 1–2
* Tadeusz Harjasz, ''Kronika Ziemi Namysłowskiej 1862–1964'', Namysłów 1993.
| |||