|
== Podgatunki i zasięg występowania ==
Występowanie zależnie od podgatunku (kolejność [[takson]]ów według IOC{{r|ioc}}):
* '''żako większa'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}} (''P. e. erithacus'') <small>Linnaeus, 1758</small> – południowo-wschodnie [[Wybrzeże Kości Słoniowej]] na wschód po zachodnią [[Kenia|Kenię]] i północno-zachodnią [[Tanzania|Tanzanię]], dalej na południe po południową i centralno-południową [[Demokratyczna Republika Konga|Demokratyczna Republikę Konga]] i [[Kabinda (prowincja)|prowincję Kabinda]] (północna [[Angola]]), do tego [[Bioko]] i [[Wyspa Świętego Tomasza]] (prawdopodobnie introdukowane){{r|hbwa}}
* '''żako mniejsza'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}} (''P. e. timneh'') <small>(Fraser, 1844)</small> – od [[Sierra Leone]] po Wybrzeże Kości Słoniowej, izolowana populacja zamieszkuje [[Gwinea Bissau|Gwineę Bissau]]{{r|hbwat}}
* ''P. e. princeps'' <small>Alexander, 1909</small> – Wyspa Książęca{{r|hbwa}}
== Ekologia i zachowanie ==
[[FilePlik:Psittacus erithacus MHNT.ZOO.2010.11.148.1.jpg|thumb|Jaja ''Psittacus erithacus''żako]]
Przeważnie żako zamieszkują gęste lasy. Spotykane są również na skrajach lasów, w przecinkach, [[las galeriowy|lasach galeriowych]], [[namorzyny|namorzynach]], obszarach upraw i ogrodach, nie ma jednak pewności, czy są to samodzielnie się podtrzymujące populacje{{r|birdlife}}. Żako odnotowywano do 2200 m n.p.m. Zaobserwowano związek między występowaniem żako i palm ''[[Elaeis]]''{{r|case}}. Pożywieniem tych papug są nasiona i [[owoc]]e{{r|hbwa}}. Żerują w grupach liczących do 30 osobników. Przynajmniej w zachodniej części Afryki w porze suchej podejmują sezonowe wędrówki z najsuchszych części swojego zasięgu{{r|birdlifeeri}}.
Są jednymi z najbardziej inteligentnych ptaków, w niektórych aspektach zdolności intelektualne dorównują kilkuletnim dzieciom<ref>{{Cytuj |autor = Joseph Stromberg |tytuł = African Grey Parrots Have the Reasoning Skills of 3-year-olds |data = 2012-08-12 |data dostępu = 2019-03-20 |url = https://www.smithsonianmag.com/science-nature/african-grey-parrots-have-the-reasoning-skills-of-3-year-olds-15955221/?no-ist}}</ref>. Papuga szara nie zdała [[Test lustra|testu lustra]]<ref>{{Cytuj |autor = Hill, H. M, Webber, K., Kemery, A., Garcia, M., & Kuczaj, II, S. A. |tytuł = Can Sea Lions’ (Zalophus californianus) Use Mirrors to Locate an Object? | czasopismo = International Journal of Comparative Psychology | wolumin = 28 | data = 2015 |data dostępu = 2019-03-20 |url = https://escholarship.org/uc/item/8wx583w7}}</ref>.
=== Lęgi ===
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="cites">{{Cytuj stronę | url = https://speciesplus.net/#/taxon_concepts/9644/legal | tytuł = ''Psittacus erithacus'' | praca = Species+ | opublikowany = UNEP-WCMC, CITES Secretariat | język = en | data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
<ref name=itis2>{{ITIS|nazwa=''Psittacus'' |TSN=177607 |data=2010-10-30}}</ref>
<ref name="iucn1">{{IUCN|id=22736498|nazwa=Psittacus timneh|data=2020-10-21}}</ref>
<ref name="Mielczarek&Kuziemko">Systematyka i nazewnictwo polskie za: {{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko |url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/nonpasserines3.html#Psittacinae |tytuł = Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 -– papugi afrykańskie (wersja: 2020-01-11) |autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko |opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata |data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/grey-parrot-psittacus-erithacus |tytuł = Grey Parrot (''Psittacus erithacus'') |autor = Collar, N., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J. | rok = 2016 | tytuł = Grey Parrot (''Psittacus erithacus'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | archiwum = http://archive.is/VEqTO | zarchiwizowano = 13 grudnia 2016}}</ref>
<ref name=birdlife>{{cytuj stronę | url = http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/22736498 | tytuł = Timneh Parrot ''Psittacus timneh'' | data dostępuopublikowany = 8BirdLife grudnia 2016International | opublikowanyjęzyk = BirdLife Internationalen |data językdostępu = en8 grudnia 2016}}</ref>
<ref name=birdlife2>{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/globally-threatened-bird-forums/2011/06/grey-parrot-psittacus-erithacus-has-been-split-into-grey-parrot-p-erithacus-and-timneh-grey-parrot-p-timneh-are-both-eligible-for-uplisting/| |tytuł = Archived 2011–2012 topics: Grey Parrot (''Psittacus erithacus'') has been split into Grey Parrot (''P. erithacus'') and Timneh Grey Parrot (''P. timneh''): are both eligible for uplisting?| data dostępu = 6 kwietnia 2014 roku | autor = Joe Taylor | data = 12 czerwca 2011 | opublikowany = BirdLife'sBirdLife’s Globally Threatened Bird Forums | język = en |data dostępu = 6 kwietnia 2014 roku}}</ref>
<ref name="ioc">{{Cytuj stronę | url = https://www.worldbirdnames.org/bow/parrots/ | tytuł = Parrots, cockatoos | autor = F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.) | opublikowany = IOC World Bird List (v10.2) | język = en | data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
<ref name=arkive>{{cytuj stronę | url = http://www.arkive.org/african-grey-parrot/psittacus-erithacus/#text=Biology | tytuł = African Grey Parrot (''Psittacus erithacus'') | opublikowany = ARKive | język = en | archiwum = https://web.archive.org/web/20190205055544/http://www.arkive.org/african-grey-parrot/psittacus-erithacus/ | zarchiwizowano = 2019-02-05}}</ref>
<ref name=birdlife2016>{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/worldwide/news/2016-red-list-great-news-island-endemics-disaster-cagebirds-0 | tytuł = 2016 Red List: great news for island endemics, disaster for cagebirds | autor = Alex Dale | data = 8 grudnia 2016 | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 8 grudnia 2016}}</ref>
<ref name=birdlifeeri>{{cytuj stronę | url = http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/grey-parrot-psittacus-erithacus/text | tytuł = Grey Parrot ''Psittacus erithacus'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 8 grudnia 2016}}</ref>
<ref name=al>{{cytuj książkę | nazwisko = Łącki | imię = Albin | tytuł = Wśród zwierząt – ptaki | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne | miejsce = Poznań | data = 1988 | strony = 130 | isbn = 83-09-01320-5}}</ref>
<ref name=gen>{{cytuj pismo |autor = Martim Melo, Colleen O’Ryan |tytuł = Genetic differentiation between Príncipe Island and mainland populations of the Grey Parrot (Psittacus erithacus), and implications for conservation | autorurl = Martim Melo, Colleen O’Ryan https://www.researchgate.net/publication/51384599_Genetic_differentiation_between_Principe_Island_and_mainland_populations_of_the_Grey_Parrot_Psittacus_erithacus_and_implications_for_conservation| czasopismo = Molecular Ecology | wolumin = 16 | wydanie = 8 | rok = 2007 | strony = 1673–1685 | url = https://www.researchgate.net/publication/51384599_Genetic_differentiation_between_Principe_Island_and_mainland_populations_of_the_Grey_Parrot_Psittacus_erithacus_and_implications_for_conservation}}</ref>
<ref name=hbwat>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/timneh-parrot-psittacus-timneh |tytuł = Timneh Parrot (''Psittacus timneh'') |autor = del Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M. | rok = 2016 | tytuł = Timneh Parrot (''Psittacus timneh'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | archiwum = http://archive.is/ke6it | zarchiwizowano = 13 grudnia 2016}}</ref>
<ref name=case>{{cytuj stronę | url = https://cites.org/sites/default/files/ndf_material/WG6-CS1.pdf | tytuł = African Grey Parrot, ''Psittacus erithacus''. Case study | autor = Phillip McGowan | rok = 2008 | opublikowany = CITES | data dostępu = 12 grudnia 2016}}</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = https://ebird.org/species/grepar/ | tytuł = Zdjęcia i nagrania audiowizualne | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en}}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.parrots.org/encyclopedia/grey-parrot | tytuł = Grey Parrot (''Psittacus erithacus'') | praca = Parrot Encyclopedia | opublikowany = World Parrot Trust | język = en | data dostępu = 2020-10-21}}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.parrots.org/encyclopedia/timneh-parrot | tytuł = Timneh Parrot (''Psittacus timneh'') | praca = Parrot Encyclopedia | opublikowany = World Parrot Trust | język = en | data dostępu = 2020-10-21}}
{{Papugowe}}
| 