Bartel BM-2
Bartel BM-2 (pierwotnie Bartel M-2) – prototyp polskiego samolotu treningowego, zaprojektowany przez Ryszarda Bartla w 1926 r. w WWS „Samolot”. „M” w pierwotnej nazwie oznacza imię Maryla, imię żony Bartla.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ |
samolot szkolny i treningowy |
| Konstrukcja |
dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej, podwozie klasyczne – stałe |
| Załoga |
2 (uczeń i instruktor) |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 × chłodzony cieczą silnik gwiazdowy Salmson 9AC |
| Moc |
120 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
11,77 m |
| Długość |
7,8 m |
| Wysokość |
3,16 m |
| Powierzchnia nośna |
28,6 m² |
| Masa | |
| Własna |
695 kg |
| Użyteczna |
275 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
128 km/h |
| Prędkość przelotowa |
100 km/h |
| Prędkość minimalna |
65 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
2,9 m/s |
| Pułap |
4000 m |
| Zasięg |
320 km |
| Dane operacyjne | |
| Rzuty | |
| |
Historia edytuj
Wytwórnia podjęła się opracowania takiego samolotu, a projektem zajął się inż. Ryszard Bartel wraz z J. Teisseyre, J. Medweckim i Z. Nowakowskim. Przyjęto, że samolot powinien cechować się: prostotą, łatwością produkcji, zastosowaniem materiałów krajowych, standaryzacją części w celu spełnienia warunków pełnej wymienności, dobrymi właściwościami pilotażowymi, nieskomplikowaną eksploatacją i obsługą. Stosunkowo szybko opracowano projekt i oznaczono go BM-2 (skrót złożony z pierwszej litery nazwiska konstruktora i imienia jego żony Maryli).
W maju 1926 roku przeprowadzono próby statyczne, a cały prototyp był gotowy w grudniu 1926 roku. Oblatał go 7 grudnia 1926 pilot fabryczny Edmund Hołodyński. Wykonano na nim około 150 lotów w czasie 80 godzin. Prototyp wykazał dużo zalet, jak dobre właściwości pilotażowe, stateczność, brak tendencji do samoistnego wchodzenia w korkociąg (wprowadzony zaś w tę figurę samolot łatwo można było z niej wyprowadzić), nieskomplikowany start i lądowanie.
Ponieważ próby fabryczne, jak i przeprowadzone w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie, wykazały obok zalet także możliwości dalszych udoskonaleń jego konstrukcji, podjęto decyzję o nieuruchamianiu produkcji seryjnej i wykonaniu na bazie tego samolotu doskonalszej wersji samolotu szkolnego - Bartel BM-4.
Opis konstrukcji edytuj
Prototyp samolotu Bartel BM-2 miał układ dwupłatu i był napędzany silnikiem gwiazdowym Salmson 9Ac o mocy 120 KM (88 kW). Cechą charakterystyczną prototypu (podobnie jak następnych konstrukcji inż. Ryszarda Bartla) ze względu na pełną wymienialność zespołów, były identyczne skrzydła górne i dolne, co przy ich rozmieszczeniu dawało wrażenie większej rozpiętości płata dolnego. Płaty o kształcie prostokątnym, dwudźwigarowe drewniane, kryte od dołu sklejką, od góry płótnem. Kadłub o konstrukcji kratownicowej, drewnianej, z przodu mieścił silnik gwiazdowy. Za silnikiem znajdowały się dwa zbiorniki paliwa o pojemności 120 litrów. W środkowej części kadłuba znajdowały się umieszczone jedna za drugą dwie odkryte kabiny: pierwsza ucznia, druga instruktora. Obydwie wyposażone były w urządzenia sterownicze; kabina ucznia ponadto miała tablicę z przyrządami pokładowymi. Na końcu kadłuba przytwierdzono usterzenie klasyczne o konstrukcji ze spawanych rur stalowych, kryte płótnem. Kadłub z przodu przy silniku był pokryty blachą aluminiową, w dalszej części – sklejką.
Dane techniczne edytuj
Dane z: Bartel BM-2, 1926[1], Polskie konstrukcje lotnicze do 1939[2]
Charakterystyki ogólne
- Załoga: 2
- Długość: 7,8 m
- Wysokość: 3,16 (2,95[3], 3,08[4]) m
- Rozpiętość: 11,77 m
- Powierzchnia skrzydeł: 28,6 m²
- Masa własna: 695 kg
- Masa użyteczna: 275 kg
- Masa całkowita: 970 kg
- Napęd: 1 × chłodzony cieczą silnik gwiazdowy Salmson 9AC o mocy 120 KM
Osiągi
- Prędkość maksymalna: 128 km/h
- Prędkość przelotowa: 100 km/h
- Prędkość minimalna: 65 km/h
- Zasięg: 320 (ok. 300[3]) km
- Pułap: 4000 m
- Prędkość wznoszenia: 2,9 m/s
- Obciążenie powierzchni: 33,8 kg/m²
- Moc/masa: 0,093 kW/kg
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Bartel BM-2, 1926. samolotypolskie.pl. [dostęp 2016-07-17].
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939. T. 1. Sandomierz: Stratus, 1 kwietnia 2004. ISBN 83-916327-8-4.
- Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce: 1924-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2003. ISBN 83-1109-319-9.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1977.