Cevdet Bej i synowie

Cevdet Bej i synowie (tur. 'Cevdet Bey ve Oğulları) – powieść wydana w 1982 roku przez tureckiego pisarza Orhana Pamuka, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2006. Dzieje trzech pokoleń mieszczańskiej rodziny. Historia ludzkich marzeń, ambicji i dramatów, kronika życia rodzinnego i obyczajów na tle zmian, jakie zachodziły w tureckim społeczeństwie na przestrzeni wieków.

Cevdet Bej i synowie

Cevdet Bey ve Oğulları

Autor	Orhan Pamuk
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Turcja
Język	turecki
Data wydania	1982
Wydawca	Karacan Yayınları
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	2010
Wydawca	Wydawnictwo Literackie
Przekład	Anna Akbike-Sulimowicz

Fabuła

Cevdet Bej i synowie to saga opowiadająca o dziejach pewnej mieszczańskiej rodziny, obejmująca niemal siedem dekad XX wieku. Losy trzech pokoleń mieszkających w urokliwym domu w Nişantaşı składają się na niezwykłą panoramę Turcji i zmieniającego się tureckiego społeczeństwa na tle takich wydarzeń jak upadek sułtanatu, zniesienie kalifatu, zwycięstwo ruchu Kemala Atatürka.

Powieść rozpoczyna się w 1905 roku, kiedy Cevdet bej jest jednym z nielicznych muzułmańskich kupców w Stambule. Ma trzydzieści siedem lat i marzy o założeniu rodziny w prawdziwie europejskim stylu, a także o pomnożeniu majątku. Żeni się z córką zubożałego paszy, a podczas wojny bogaci się na handlu cukrem. Kilkadziesiąt lat później kierownictwo dużej, dobrze prosperującej firmy, przejmują synowie Cevdeta, Osman i Refik. Razem z żonami i dziećmi nadal mieszkają w ojcowskiej kamienicy. Świat się zmienia i zmienia się Turcja, lecz nie wszystkim podoba się kierunek, w którym zmierza.

Poczucie obowiązku kontynuowania kupieckiej tradycji staje się demonem, który dręczy dorosłych synów Cevdet Beja. Zarówno Osman, jak i Refik próbują sprostać roli, z lepszym lub gorszym rezultatem. Po śmierci ojca Osman przejmuje interesy ojca i udaje mu się jakoś dopasować do oczekiwań rodziny i wcisnąć w garnitur przedsiębiorcy. Stres i znudzenie leczy w ramionach kochanki. Refik zaś jest wizjonerem znudzonym luksusowym, pustym mieszczańskim życiem. Zaczytuje się w poezji Friedricha Hölderlina, a jego przyjaciel Ömer uważa się za tureckiego Rastignaca. Żaden z nich nie pasuje do tej ziemi, obaj próbują więc zmieniać zastaną rzeczywistość, lecz Turcja nie pozwala im na zmiany. Z czasem Ömer rezygnuje z ideałów, popada w marazm, a tureckość go wchłania. Staje się jej częścią. Tymczasem pokonany Refik w głębi duszy wciąż wierzy – w Hölderlina, w Rousseau, w ideały. Pozostaje więc tym innym, obcym, samotnym i nierozumianym. Spadkobierców Cevdet Beja i ich przyjaciół trawi ta sama choroba: obsesja stania się kimś, potrzeba nadania życiu jakiegoś wyższego celu i sensu. Wnuk, młody malarz, próbuje uczynić sztukę treścią życia, nawet żonie, starej Nigân, nie jest obca tęsknota za tym, aby zrobić coś, co pozwoli wydostać się z letargu.

Cevdet Bej i synowie to debiut literacki Orhana Pamuka. Turecki noblista napisał tę monumentalną powieść w wieku zaledwie trzydziestu dwóch lat. Krytycy okrzyknęli ją mianem „tureckich Buddenbrooków”, a rok od wydania otrzymał za nią prestiżową nagrodą imienia Orhana Kemala. Popularność autora, poza ojczystym krajem, znacznie wzrosła po otrzymaniu Nagrody Nobla w 2006 roku. Cevdet Bej i synowie jako jedyna, zgodnie z wolą autora, nie została przetłumaczona na język angielski. Uzasadnienie swojej decyzji zamieścił Pamuk w edycji książki z 2010 roku.