Poniec: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 59:
[[Plik:PL Poniec Dom.JPG|thumb|left|240px|Zabytkowy dom na ponieckim rynku]]
[[Plik:H.13.134 - Poniec Szpital.JPG|thumb|left|240px|Zespół dawnego szpitala Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia w Poniecu (szpital z kaplicą z 1888 i dom sióstr z 1896 roku)]]
Początki osadnictwa sięgają X wieku, kiedy to w miejscu obecnego Ponieca w bagnistej dolinie znajdował się [[Opole (średniowiecze)|gród opolny]] (jego śladem jest owalny pagórek poza miastem). Na początku XII, w 1108 istniejącą już wtedy osadę [[Bolesław III Krzywousty|Bolesław Krzywousty]] nadał rycerzowi pochodzącemu z bogatego rodu [[Abdank (herb szlachecki)|Awdańców]]. Od XIII przez ponad dwa wieki właścicielami Ponieca byli Wysogotowie, a następnie ród Wesenborgów, Ponieckich i Pampowskich. Przed 1309 [[Henryk III głogowski]] ustanowił Poniec siedzibą okręgu, które znacznie podniosło jego rangę. W XIV na podgrodziu starej osady rozwinął się nowy prężny organizm osadniczy o charakterze targowym. W 1310 roku Poniec otrzymał [[prawa miejskie]], nadane przez [[Henryk IV Wierny|Henryka IV głogowskiego]]<ref name="Szalewski1981s109" /><ref name="Zgodziński1981s107" />. W 1383 [[Konrad III Stary|Konrad III Stary (książę oleśnicki)]] ze swoim wojskiem oblegał miasto, zniszczeniu uległa wówczas duża część zabudowy i zamek (ruiny rozebrano dopiero w XIX wieku<ref name="Zgodziński1981s107" />). Wkrótce jednak, wobec wieści o nadciąganiu odsieczy pod wodzą starosty generalnego Wielkopolski, Pielgrzyma z Węgleszyna, jego wojska opuściły zamek, uprzednio go podpaliwszy, jednak Pielgrzym odbudował spalony obiekt<ref>A. Eckstein, Historia Ponieca do połowy XVI wieku, Roczniki Historyczne, t. II, 1926, z. 1, s. 92</ref>.

W pierwszej ćwierci XV wielu właścicielem Ponieca był Bartosz z Sokołowa, w wyniku jego starań król [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] zmienił w 1424 prawa lokacyjne z [[Prawo lokacyjne|prawa polskiego]] na [[Prawo magdeburskie|magdeburskie]]. W październiku 1454 Grzegorz z Ponieca został starostą człuchowskim, zaś w maju 1458 r. został starostą malborskim, uczestnicząc następnie z załogą zamkową w długotrwałych walkach o miasto. Gdy w 1458 organizowano wyprawę przeciwko [[Zakon krzyżacki|Krzyżakom]], wówczas Poniec wystawił ze swoich funduszy ośmiu piechurów. Dwa lata później z rąk [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza Jagiellończyka]] miasto otrzymało przywilej organizowania [[jarmark]]ów dwa razy w roku. Około 1441 powstała [[komora celna]], która działała do schyłku XVIII wieku. W 1493 miał miejsce trwający osiemnaście tygodni zajazd starosty [[Wschowa|wschowskiego]] Wojciecha Górskiego, najeźdźca ściągał wówczas z mieszczan czynsz za [[Młyn zbożowy|młyn]], [[cło]] i opłaty targowe, ogół poniesionych strat wynosił 70 grzywien. Od 1504 w mieście odbywał się co tydzień targ koński, a miasto przeżywało niebywały rozkwit, spis z 1580 wymieniał sześćdziesięciu trzech polskich rzemieślników. W tym okresie zwiększał się wpływ [[Bracia czescy|braci czeskich]], którzy już od 1571 byli w posiadaniu kościoła parafialnego, dopiero w 1606 został on odkupiony przez mieszczan. Braciom czeskim miasto prawdopodobnie zawdzięcza rozwój tkactwa i włókiennictwa, w 1634 w Poniecu działało czternastu sukienników. W 1656 wojska szwedzkie spaliły kościół, [[Bitwa pod Poniecem|8 listopada 1704 pod Poniecem miała miejsce bitwa]] wojsk saskich ze Szwedami. W tym okresie miasto podlegało pod powiat sądowy z siedzibą w [[Kościan]]ie.
 
Gdy w 1793 Poniec przechodził pod panowanie pruskie, liczył 1436 mieszkańców, miał 254 domostwa, ulice były wybrukowane, a większość Ponieczan trudniła się rzemiosłem. Pracowało tu 26 warsztatów tkackich, żyło 23 obuwników, 18 płócienników, 16 rzeźników, 10 kołodziejów, 9 krawców, 4 sukienników. Wiadomo też, że w 44 domach warzono piwo, a w Poniecu i najbliższej okolicy pracowało 31 wiatraków i jedna olejarnia. Po przejściu pod panowanie Prus miasto zaczęli opuszczać Polacy, w 1800 liczba mieszkańców zmalała do 1203.