Zasolenie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
WP:SK+mSI+Bn+ToS, szablon, drobne techniczne
Linia 1:
[[Plik:Wiki plot 04.png|thumb|300px|Mapa zasolenia wód morskich (2001)|300px]]
'''Zasolenie wód '''jest miarą zawartości soli w wodzie. Jest to łączna masa substancji rozpuszczonych z pominięciem gazów, koloidów, zawiesiny i materii organicznej. Zwykle podawane jest w [[promil]]ach (‰).
 
Linia 5:
Zasolenie [[woda morska|wody morskiej]] zasadniczo różni się od zasolenia wód śródlądowych występujących w [[jezioro słone|słonych jeziorach]], ponieważ woda wszystkich [[ocean]]ów i [[morze otwarte (geografia)|mórz otwartych]] zawiera takie same [[sole]], będące w takim samym stosunku procentowym, a różni się między sobą jedynie [[stężenie procentowe|stężeniem]], czyli stosunkiem ilości wszystkich soli do ilości wody. Natomiast wody śródlądowe mają całkowicie odmienny zestaw rozpuszczonych soli, w których jest mniej [[chlorki|chlorków]], a więcej [[węglany|węglanów]] i [[siarczany|siarczanów]]. Ponadto występują duże różnice w składzie i stężeniu soli pomiędzy różnymi zbiornikami. Obecnie panuje pogląd, że oceany zostały zasolone w zamierzchłej przeszłości solami wydobywającymi się z wnętrza ziemi i na przestrzeni dziejów ich zasolenie zmieniało się tylko nieznacznie.
 
Średnie zasolenie [[ocean]]u światowego wynosi około 35‰<ref name="ONR">{{Cytuj stronę | url = http://www.onr.navy.mil/Focus/ocean/water/salinity1.htm | tytuł = Ocean Water: Salinity | opublikowany = US Office of Naval Research | data dostępu = 2016-11-06 | archiwum = https://web.archive.org/web/20021105060207/http://www.onr.navy.mil/Focus/ocean/water/salinity1.htm | zarchiwizowano = 2002-11-05 |data dostępu = 2016-11-06}}</ref>, co oznacza, że w 1 kg wody znajduje się 35 g soli. Na zasolenie ma wpływ bilans strat i zysków wody w danym akwenie, który zmienia się na skutek [[parowanie|parowania]], [[topnienie|topnienia]], napływu wody słodkiej (z lądu), ilości [[Opad atmosferyczny|opadów atmosferycznych]], topnienia lodów morskich oraz mieszania się wód<ref>Czynniki wpływające na zasolenie zaczerpnięte z książki "Geografia„Geografia. Bogactwo przyrodnicze Ziemi"Ziemi”, podr. dla LO, wyd. Ortus, W-wa 2007, s. 89.</ref>.
 
[[Temperatura krzepnięcia|Temperatura zamarzania]] wody morskiej jest niższa niż wody słodkiej. Dla typowego zasolenia 35‰ wynosi ona ok. −2 °C<ref name="ONR2">{{Cytuj stronę| |url = http://www.onr.navy.mil/focus/ocean/water/temp3.htm| |tytuł = Ocean Water: Temperature| |opublikowany = US Office of Naval Research| data dostępu = 2016-11-06| archiwum = https://web.archive.org/web/20021023223505/http://www.onr.navy.mil/focus/ocean/water/temp3.htm| |zarchiwizowano = 2002-10-23 |data dostępu = 2016-11-06}}</ref>.
 
=== Ścisła definicja ===
Linia 15:
 
Zasolenie ''S'' [‰] określa się oznaczając stężenie chlorków i stosując empiryczny wzór:
 
: ''S'' = 1,80655·''C<sub>Cl<sup>−</sup></sub>''
gdzie ''C<sub>Cl<sup>−</sup></sub>'' jest stężeniem jonów chlorkowych w [[promil]]ach.
 
Obecnie najczęściej jest stosowane pojęcie zasolenia praktycznego (PSU), zdefiniowane z wykorzystaniem łatwej do zmierzenia wartości stosunku [[Przewodnictwo jonowe|przewodnictwa elektrycznego]] badanej próbki wody morskiej do przewodnictwa wzorca (K<sub>15</sub>). Pomiary wykonuje się w temperaturze 15&nbsp;˚C°C przy ciśnieniu 1013251013,25&nbsp;PahPa. Wzorcem jest wodny roztwór [[chlorek potasu|chlorku potasu]] o stężeniu masowym równym 32,4356&nbsp;g&nbsp;KCl na 1 kg roztworu. Do obliczeń wyniku pomiaru – wartości PSU – stosuje się empiryczną zależność PSU = f(K<sub>15</sub>), która pozwala uzyskiwać wartości praktycznie równe zasoleniu wyrażonemu w promilach (PSU ≅ S ‰)<ref name = "www.wmf.univ.szczecin.pl">{{cytuj stronę | url = http://www.wmf.univ.szczecin.pl/~fizyka/images/stories/pliki/pracownia/PFM08.pdf | tytuł = Badanie przewodnictwa elektrycznego wody morskiej o różnych zasoleniach | praca = Materiały dydaktyczne Uniwersytety Szczecińskiego, Wydział Matematyczno-Fizyczny; Pracownia fizyki morza | opublikowany = www.wmf.univ.szczecin.pl | język = pl | data dostępu = 2012-06-18}}</ref>.
 
=== Konsekwencje zasolenia wód ===
* Im bardziej zasolona jest woda, tym większy jest jej [[ciężar właściwy]].
* Woda morska nie nadaje się do spożycia i nawadniania upraw.
* Woda morska jest bardziej "agresywna"„agresywna” wobec metali – około 50 razy bardziej niż woda słodka.
* Woda morska jest dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego.
* Woda zasolona ma inną zależność gęstości od temperatury niż woda słodka.
* Woda morska, inaczej niż woda słodka, nie powoduje [[Kras (geologia)|krasowienia]] skał [[Wapień|wapiennych]], stąd jaskinie w nadmorskich skałach są zazwyczaj wynikiem [[erozja|erozji]] mechanicznej spowodowanej ruchem wody.
 
== Zasoby słonej wody morskiej{{fakt}} ==
{| class="wikitable" style="text-align: right"
! rowspan="2"| |Związek
! rowspan="2"| |Wzór
! colspan="4"| |Substancje rozpuszczone w 1 km³
(1 026 000 000 ton) wody morskiej
! rowspan="2"| |[[Procent|%]] substancji
rozpuszczalnych
|-
Linia 43 ⟶ 42:
![[Sposoby zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości|ppm]]
|-
| style="text-align: left"| |[[chlorek sodu]]
|NaCl
|27 213 000
Linia 51 ⟶ 50:
|77,80
|-
| style="text-align: left"| |[[chlorek magnezu]]
|MgCl<sub>2</sub>
|3 807 000
Linia 59 ⟶ 58:
|10,90
|-
| style="text-align: left"| |[[siarczan magnezu]]
|MgSO<sub>4</sub>
|1 658 000
Linia 67 ⟶ 66:
|4,70
|-
| style="text-align: left"| |[[siarczan wapnia]]
|CaSO<sub>4</sub>
|1 260 000
Linia 75 ⟶ 74:
|3,60
|-
| style="text-align: left"| |[[siarczan potasu]]
|K<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
|865 000
Linia 83 ⟶ 82:
|2,50
|-
| style="text-align: left"| |[[węglan wapnia]]
|CaCO<sub>3</sub>
|123 000
Linia 91 ⟶ 90:
|0,35
|-
| style="text-align: left"| |[[bromek magnezu]]
|MgBr<sub>2</sub>
|76 000
Linia 99 ⟶ 98:
|0,22
|-
| style="text-align: left" colspan="2" | [[Białka|białko]] i inne [[związki organiczne]]
|1 400
|tona
Linia 106 ⟶ 105:
|
|-
! colspan="2"| |RAZEM
|35 003 400
|tona
Linia 113 ⟶ 112:
|99,53
|-
! colspan="7"| |Wybrane pierwiastki
|-
!Pierwiastek
Linia 123 ⟶ 122:
!
|-
| style="text-align: left"| |[[fluor]]
|F
|33 000
Linia 131 ⟶ 130:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[bar (pierwiastek)|bar]]
|Ba
|500
Linia 139 ⟶ 138:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[jod]]
|J
|500
Linia 147 ⟶ 146:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[argon]]
|Ar
|100
Linia 155 ⟶ 154:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[srebro]]
|Ag
|300
|[[kilogram]]
|&nbsp;
|0,292
|
|-
| style="text-align: left"| |[[rubid]]
|Rb
|200
Linia 171 ⟶ 170:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[złoto]]
|Au
|4
Linia 179 ⟶ 178:
|
|-
| style="text-align: left"| |[[rad (pierwiastek)|rad]]
|Ra
|0,02