Poznań: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
częściowe anulowanie edycji 61615240, której autorem był Adm02: potrzebne źródło, pozycja "Thietmar von Merseburg 1889" nie jest zdefiniowana w bibliografii; w https://archive.org/details/thietmarimersebu00thieuoft nic takiego nie widzę
Linia 43:
Miasto jest istotnym węzłem drogowym i [[Transport kolejowy w Poznaniu|kolejowym]], funkcjonuje tu również [[Port lotniczy Poznań-Ławica|międzynarodowy port lotniczy Poznań-Ławica]]. Poznań jest ośrodkiem [[Poznański Okręg Przemysłowy|przemysłu]], [[Handel i usługi w Poznaniu po 1989 roku|handlu]], [[Logistyka|logistyki]] i [[Turystyka|turystyki]]. Funkcjonują tu [[Międzynarodowe Targi Poznańskie]] – największe i najstarsze [[Targi|centrum wystawiennicze]] w Polsce<ref name="targi-mtp-o-firmie" />. Poznań to ośrodek akademicki, naukowy i kulturalny. W 25 szkołach wyższych studiuje ponad 110 tys. osób<ref name="ssgpoznań2014" /><ref name=":0" />. Działają tu m.in.: [[Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu|opera]], [[Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego|filharmonia]], [[Polski Teatr Tańca|balet]], teatry, kina, muzea, galerie sztuki, orkiestry i zespoły folklorystyczne<ref name="kultura" />. W Poznaniu co pięć lat odbywa się [[Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego]] – najstarszy konkurs skrzypcowy na świecie. Poznań jest także siedzibą m.in.: [[Poznańskie Słowiki|Chóru Stuligrosza]], [[Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego|Instytutu Zachodniego]] oraz najwyższego taktycznego dowództwa [[United States Army|US Army]] w Europie<ref>{{Cytuj |url = https://www.defence24.pl/poznan-siedziba-najwyzszego-taktycznego-dowodztwa-us-army-w-europie |tytuł = Poznań siedzibą najwyższego taktycznego dowództwa US Army w Europie – Defence24 |opublikowany = defence24.pl |data dostępu = 2020-01-15}}</ref>. W podpoznańskim [[Obserwatorium Astrogeodynamiczne Centrum Badań Kosmicznych PAN|obserwatorium astrogeodynamicznym]], jako jedynym w Polsce, współtworzy się europejski system lokalizacyjny [[Galileo (system nawigacyjny)|Galileo]]<ref>http://www.pan.poznan.pl/doc/artykul_jubileuszowy.pdf.</ref>.
 
Poznań był jednym z ośrodków stołecznych i religijnych państwa [[Piastowie|Piastów]] w X i XI wieku, w przeszłości pełnił funkcję [[Stolica Polski|siedziby]] [[Władcy Polski|władców Polski]]<ref name="palatium" />, był też jedną z najbardziej rozwiniętych [[Twierdza Poznań|twierdz]] w ówczesnej Polsce{{odn|Thietmar von Merseburg|1889|s=276}}. Stolica Wielkopolski była jednym z [[Miasto królewskie|miast królewskich]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] oraz [[stolica Polski|stolicą Polski]] w latach 1290–1296<ref>KDW, t. I, nr 494.</ref>. Poznań jest jednym z [[Najstarsze lokacje miast w Polsce na prawie niemieckim|najstarszych lokowanych miast w Polsce]] – nadanie [[Prawa miejskie|praw miejskich]] w 1253 r. Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwa w akcie [[Wolna elekcja|wyboru króla]]<ref>Polska Encyklopedia Szlachecka, t. I, Warszawa 1935, s. 42.</ref>. W poznańskiej [[bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|katedrze]] znajduje się symboliczny grobowiec pierwszych władców Polski – [[Mieszko I|Mieszka I]] oraz [[Bolesław I Chrobry|Bolesława I Chrobrego]]. Na wyspie [[Ostrów Tumski w Poznaniu|Ostrów Tumski]] mieści się siedziba kurii [[Archidiecezja poznańska|archidiecezji poznańskiej]] – najstarszej w Polsce<ref>[[Łacina|Łac.]] pierwsza siedziba biskupów Polski – napis umieszczony nad głównym wejściem [[bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu|archikatedry w Poznaniu]].</ref>, mieściła się tu także druga najstarsza uczelnia wyższa w Polsce<ref>Władysław Pniewski, Akademja Poznańska, Poznań 1919, s. 3.</ref>. Gród Ostrów Książęcy, dziś Ostrów Tumski, razem z dwoma podgrodziami: Ostrowem za Cybiną (dzisiejsza Śródka) i Św. Michałem (później Św. Jan) tworzyły najstarszą część dzisiejeszego Poznania<ref>{{Cytuj |autor = Stanisław Kozierowski |tytuł = Najdawniejszy Poznań i jego okolica w świetle nazw topograficznych i najstarszych źródeł |czasopismo = Kurjer Poznański |data = 1922 |data dostępu = 2023-09-26 |miejsce = Poznań |wydawca = Drukarnia Polska T. A. Poznań |s = 11–12 |język = pl}}</ref>. Miejsce obrad [[Sejmik elekcyjny|sejmików elekcyjnych]] [[Województwo poznańskie (I Rzeczpospolita)|województwa poznańskiego]] od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku<ref>Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.</ref>. Pod Poznaniem miały miejsce [[popis]]y szlachty województwa poznańskiego I Rzeczypospolitej<ref>Antoni Sozański, ''Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772)'', Kraków 1889, s. 6.</ref>. W 2008 r. [[Historyczny zespół miasta Poznania|zespół najstarszych dzielnic miasta]] uznano za [[pomnik historii]]<ref name="pomnik historii" />.
 
Z Poznaniem związanych jest 5 powstań wielkopolskich: [[Powstanie wielkopolskie (1794)|z 1794 r.]], [[Powstanie wielkopolskie (1806)|z 1806 r.]], [[Powstanie wielkopolskie (1846)|z 1846 r.]], [[Powstanie wielkopolskie (1848)|z 1848 r.]] oraz [[Powstanie wielkopolskie|z lat 1918–1919]]. Dwa z nich (z 1806 r. i z lat 1918–1919) zakończyły się pełnym zwycięstwem Polaków i są zaliczane obok [[Powstanie sejneńskie|powstania sejneńskiego z 1919 r.]] oraz dwóch powstań śląskich [[II powstanie śląskie|z 1920 r.]] i [[III powstanie śląskie|z 1921 r.]] do pięciu zwycięskich powstań narodowych w historii [[Polska|Polski]]. Zwycięstwo z 1806 r. miało bezpośredni wpływ na powstanie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], natomiast o okresie pomiędzy zwycięskimi powstaniami wielkopolskimi opowiada serial: ''[[Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy]]''<ref name=":1">{{Cytuj |url = http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=123487 |tytuł = Filmpolski.Pl – Najdłuższa Wojna Nowoczesnej Europy |opublikowany = filmpolski.pl |język = pl |data dostępu = 2020-02-29}}</ref>. Na mocy podpisanego w tym samym roku w Poznaniu [[Pokój w Poznaniu|pokoju]] Saksonia stała się królestwem<ref>http://www.documentarchiv.de/nzjh/1806/rheinbund_akzessionsvertrag-kftm-sachsen.html.</ref>.