Ibn Mukla: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Papyrus9-10jhdtaegypten.jpg|thumb|400px|Papirus egipski z czasów Ibn Mukli sporządzony w piśmie "naschi"]]

'''Ali Ibn Mukla''' ([[885]]-[[940]]), mąż stanu, trzykrotnie wybierany [[wezyr]]em za panowania trzech [[kalifów]], wybitny [[kaligraf]], uchodzący za wynalazcę pisma „naschi”, najpopularniejszy bodaj rodzaj kaligrafii arabskiej.

 

 

Urodził się w [[Bagdad]]zie w [[885]], w ubogiej rodzinie. W wieku 16 lat rozpoczął karierę urzędniczą i doszedł do wysokich stanowisk dzięki wezyrowi [[Ibn al-Furat]]owi. Był trzykrotnie mianowany wezyrem i dymisjonowany za panowania kalifów: [[Al-Muktadir]]a ([[908]]-[[932]]), [[Al-Kahir]]a ([[932]]-[[934]]) i [[Ar-Radi]]ego ([[934]]-[[940]]). Jako wezyr dorobił się takiej fortuny, iż wystawił sobie wspaniałą rezydencję z rozległym ogrodem w najbogatszej dzielnicy miasta. Zgromadził w nim wiele gatunków roślin i zwierząt, często egzotycznych. Podobno z jego polecenie prowadzono szereg eksperymentów hodowlanych.<ref>Mez A.: Renesans islamu, PIW Warszawa 1980, s. 114-115</ref>. Ibn Mukla odegrał również niechlubną rolę w dziejach kalifatu. To podobno wskutek jego intryg zmuszono do abdykacji kalifa Al-Kahira. [ibid.]

 

 

W [[934]] Ibn Mukla postawił przed sądem niejakiego Asz-Szamalghaniego pochodzącego z jednej z wiosek w okolicach [[Wasit]], za głoszenie [[herezja|herezji]]. Twierdził, że jest nosicielem Ducha Bożego. Został on wraz z dwom uczniami wychłostany i spalony na stosie.<ref>Mez A.: op. cit., s. 298</ref> Z kolei innym razem Ibn Mukla rozkazał wychłostać recytatora (mukri) Ibn Szanabuza za rzekomo „nie-kanoniczną” recytację Koranu i kazał mu wyrecytować następnie w 6 „stylach”: „Muhammad Ibn Ahmad Ibn Ajjub powiada: Czytałem znaki niezgodnie z zebranym przez Usmana Koranem, na który zgodzili się towarzysze Proroka (Mahometa), niech Bóg modli się za niego i da mu pokój. Później wszakże zrozumiałem, że jest to grzech, za który żałuję i odżegnuję się od niego. Koran Usmana jest bowiem prawdziwy, nie można mu się sprzeciwiać ani czytać inaczej, niż jest w nim napisane.”<ref>Mez. A.: op. cit., s. 203</ref>

 

 

Został pozbawiony urzędu i trafił do więzienia w [[938]], po wykryciu spisku mającego na celu obalenie Ibn Raika, „najwyższego rozkazodawcę” (amir al-umara), faktycznie najważniejszą osobę w państwie abbasydzkim.<ref>Hauziński J.: Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego, PWN Warszawa-Kraków 1993</ref> Spisek uknuł Ibn Mukla wspólnie z kalifem Ar-Radim, lecz ten ostatni ostatecznie zdradził wezyra<ref>Mez A.: op. cit., s. 40</ref>. Za karę Ibn Mukli odcięto prawą dłoń, co było dla niego bolesne tym bardziej, że był znakomitym kaligrafem. Podobno po zwolnieniu z więzienia zaczął publicznie lżyć swoich oprawców, za co trafił do aresztu po raz wtóry, i tym razem wybito mu zęby i ucięto język.<ref>Hauziński J.: op. cit., s. 262</ref> Zmarł w więzieniu. W kronikach arabskich zapisano, że dumny niegdyś wezyr musiał podczas czerpania wody przytrzymywać linę ustami, aby opróżnić wiadro.

 

 

 

Ibn Mukla uchodzi za wynalazcę pisma „naschi” (arab. ‘kopistyczne’) – uproszczonego rodzaju kaligrafii, w stosunku do poprzednio stosowanego pisma „kufi” (arab. ‘kufickie’), które rozpowszechniło się następnie w świecie islamu. Jeśli Ibn Mukla nie wynalazł „naschi”, to w każdym razie je wprowadził do administracji, oraz narzucił pewne ogólnie obowiązujące normy – chodzi o tzw. chatt al-mansub, pismo tworzone według określonych proporcji; podstawową jednostką miary był tu romboidalny punkt, a punktem odniesienia – litera ‘alif’. Wraz z pasją do muzyki i matematyki widać tu wpływy myśli pitagorejskiej, zapewne zreinterpretowanej. Innowację tą umożliwiło wprowadzenie papieru tudzież papirusu w miejsce dotychczasowych materiałów piśmienniczych, jak kamień, kości itp. [[Jakut Ibn Abdallah al-Hamawi]] podaje w „Irszad al-arib”, że w bibliotece [[Bujidzi|Adud ad-Dawli]] w [[Sziraz]]ie przechowywano za jego czasów Koran w kilku tomach, własnoręcznie przepisany przez Ibn Muklę.<ref>Mez A.: op. cit., s. 114-115</ref> Listy wezyra były pisane w tak wybornym stylu, że zebrano je później w antologię.<ref>Mez A.: op. cit., s. 244</ref> Do naszych czasów nie dochowało się wszkakże żadne z dzieł Ibn Mukli.

 

{{Przypisy}}