System manewrowania orbitalnego: Różnice pomiędzy wersjami

Jednym z zespołów [[Prom kosmiczny|promu kosmicznego]] jest '''orbitalny system manewrowy OMS''' [[język angielski|ang.]] ('''orbital maneuvering system'''). Jest on źródłem [[silnik rakietowy#parametry_silnikówparametry silników|ciągu]] niezbędnego do wejścia na [[orbita|orbitę]], zachowania parametrów orbity, wejścia na wyższą orbitę, połączenia z innym [[statek kosmiczny|statkiem kosmicznym]], zejścia z wyznaczonej orbity, deorbitacji. Elementy OMS są usytuowane w dwóch niezależnych głowicach umieszczonych po obu stronach tylnej części kadłuba wahadłowca.

Głowice OMS zawierają tylne dysze [[Reaction Control System#System_RCS_na_wahadłowcuSystem RCS na wahadłowcu|RCS]] i stanowią wspólnie zespół nazywany [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flight_Day_3.jpg#.7B.7Bint:filedesc.7D.7D OMS/RCS]. Każda głowica zespołu zawiera jeden silnik rakietowy OMS, dwanaście dysz RCS i sprzęt związany z dystrybucją paliwa rakietowego. Dwie głowice zapewniają nadmiarowość efektywności działania systemu OMS. </p>

OMS jest wypostażony w dwa [[silnik]]i manewrowe OMS firmy Aerojet Liquid Rocket Corporation o ciągu w próźni 26,688 kN każdy. Zapewniają one zmianę prędkości równą 305 m/s [[orbiter]]owi z ładunkiem 29 500 kg, która może być wykorzystana przy wejściu na określoną orbitę, do zmiany orbity, operacji spotkaniowej i zejścia z orbity. Silniki OMS pracują na [[hipergol|hipergolicznych]]icznych (samozapłonowych) materiałach pędnych: [[monometylohydrazyna|monometylohydrazynie]] (MMH) stanowiącej paliwo i [[tetratlenek diazotu ]] (N₂O₄) - stanowiący utleniacz. Stosunek utleniacz/paliwo wynosi 1,65, a ciśnienie w komorze spalania 860 kPa.</P><P>

Silniki manewrowe OMS wraz z tylnymi zespołami [[Reaction Control System#System_RCS_na_wahadłowcuSystem RCS na wahadłowcu|silniczków korekcyjnych RCS]] są umieszczone na dwóch oprofilowanych głowicach na tylnej części kadłuba. Podczas obsługi naziemnej głowice są odłączane na czas przeglądu i powtórnego napełnienia silnie toksycznymi materiałami pędnymi. Łączna masa paliwa i utleniacza pojedynczego silnika OMS wynosi 10 900 kg. Każda z głowic zawiera zbiornik paliwa, zbiornik utleniacza, zbiornik helu do wytłaczania materiałów pędnych ze zbiorników, instalację doprowadzającą i zasilany ciśnieniowo silnik rakietowy.<P>

Rola orbitalnego systemu manewrowego zaczyna się, gdy podczas wznoszenia wahadłowca kończy się praca silników głównych i zostaje odrzucany zewnętrzny zbiornik paliwa silników głównych.

W fazie wznoszenia wahadłowca przewidziane są jeden lub dwa cykle ciągu silników OMS, we współpracy z silnikami RCS. Po wyłączeniu silników głównych, silniki RCS, zarówno tylne jak przednie, są użyte do utrzymania prawidłowego położenia wahadłowca podczas odłączania zewnętrznego zbiornika paliwa. W czasie odłączania zbiornika silniki OMS dostarczają ciąg do wymanewrowania wahadłowca z dala od zbiornika.</p>

Po zakończeniu fazy wznoszenia pierwszym zadaniem OMS jest podniesienie wahadłowca na zaplanowaną orbitę i jest to realizowane poprzez ciąg obydwu silników manewrowych. Podczas tego cyklu prawidłowe położenie wahadłowca jest realizowne poprzez wektorowe ciągi silników OMS posiadających obrotowe zawieszenie. W tej fazie pracy OMS standartowo silniki RCS nie są używane, ale ich użycie nie jest wykluczone.<p>

Od wysokości 130 kilometrów wahadłowiec jest sterowany we wszystkich płaszczynach tylnymi dyszami RCS. Lotki wahadłowca stają się użyteczne od wartości ciśnienia dynamicznego wynoszącego 0,005 atm i w tym momencie dysze RCS decydujące o przechyłach bocznych zostają automatycznie wyłączone. Od ciśnienia dynamicznego równego 0,01 atm staje się efektywne działanie steru kierunku i następuje wtedy automatyczne wyłączenie dysz RCS sterujących odchyleniem od kursu. Przy szybkości poniżej 3,5 [[Liczba Macha|Macha]] staje się aktywny [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:OMS_maneuvering_engines.jpg hamulec aerodynamiczny].

== Linki zewnętrzne ==

[[ru:Система орбитального маневрирования МТКК Спейс шаттл]]