Seleucja nad Tygrysem: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
m r2.5.2) (robot dodaje: no:Seleukia
m wikizacja, styl, grafika, szablon
Linia 1:
{{Źródła}}
'''Seleucja (lub też: Seleukia, Seleukeja) nad [[Tygrys (rzeka)|Tygrysem]]''', założona przez [[Seleukos I Nikator|Seleukosa I Nikatora]] ok. [[312 p.n.e.|312]]-[[310 p.n.e.]] na miejscu niewielkiej osady nieopodal [[Babilon]]u i zaludniona w znacznej części jego kosztem, miała pełnić funkcję stolicy państwa Seleukosa.
[[Plik:Karte Seleucia Ktesiphon.png|thumb|right|Mapa archeologiczna Seleucji i Ktezyfonu z zaznaczonymi różnymi na przestrzenii dziejów korytami Tygrysu]]
'''Seleucja (lub też: Seleukia, Seleukeja) nad [[Tygrys (rzeka)|Tygrysem]]''' - [[Starożytność|starożytne]] miasto, założonazałożone przez [[Seleukos I Nikator|Seleukosa I Nikatora]] ok. [[312 p.n.e.|312]]-[[310 p.n.e.]] na miejscu niewielkiej osady nieopodal [[Babilon]]u i zaludniona w znacznej części jego kosztem, miała pełnić funkcję stolicy państwa Seleukosa.
 
== Charakter zabudowy ==
Była zbudowana według najnowszych wymogów, jakie stawiano ówczesnym miastom, na planie szachownicy, gdzie ulice krzyżowały się pod kątem prostym, wydzielając duże powierzchnie przeznaczone na zabudowania. Oprócz tego, wzdłuż głównej osi miasta przekopany był kanał. Taki układ miasta był powszechnie stosowany w okresie hellenistycznym i zwany jest [[plan hippodamejski|planem hippodamejskim]] – od jego twórcy, żyjącego w [[V wiek p.n.e.|V w. p.n.e.]], [[Hippodamos z Miletu|Hippodamosa z Miletu]], który w czasach [[Perykles]]a tak właśnie zaprojektował [[Pireus]] – a sztandarowym przykładem miasta o takim układzie może być też [[Aleksandria]].
 
== Rozkwit miasta ==
Wzmocnienie władzy Seleukosa w [[Starożytna Syria|Syrii]] po [[Bitwa pod Ipsos|bitwie pod Ipsos]] i założenie [[Antiochia Syryjska|Antiochii]] nad [[Orontes]]em w [[300 p.n.e.|300 r. p.n.e.]] sprawiło, że to właśnie ta ostatnia stała się siedzibą królewską. Jednakże Seleucja nie podupadła, wręcz przeciwnie – miasto rozwijało się znakomicie przez cały okres istnienia państwa Seleucydów, a nawet i później w okresie partyjskim świetnie prosperowało. Wynikało to m.in. z przesunięcia się niektórych szlaków handlowych po założeniu nowych miast na Wschodzie przez Seleucydów, właśnie na korzyść Seleucji nad Tygrysem, która była doskonale zlokalizowana i koncentrowała lądowy handel karawanowy. Jednym z ważniejszych szlaków handlowych był szlak (poświadczony przez różne źródła greckie, jak również chińskie) z Pataliputry (dzis. [[Patna]]) przez [[Taksila|Taksilę]], Aleksandrię Kaukaską (dzis. [[Bagram]]), Baktrę (dzis. [[Balch]]), [[Hekatompylos]] i [[Ekbatana|Ekbatanę]] do Seleucji nad Tygrysem. Następnie z Seleucji szlak prowadził dalej na zachód, rozwidlając się na dwie zasadnicze odnogi: bezpośrednio do Antiochii w górę [[Eufrat]]u lub też bardziej na północny wschód przez [[Nisibis]] do [[Şanlıurfa|Edessy]], a z Edessy (znowu się rozwidlał) do Antiochii lub do [[Damaszek|Damaszku]] i [[Tyr (miasto)|Tyru]].
 
W czasie największego rozkwitu, w okresie seleukidzkim i partyjskim, Seleucja, według Pliniusza Starszego, liczyła ok. 600 000 mieszkańców (co wydaje się jednak liczbą przesadzoną) i lokowana jest na trzecim miejscu wśród metropolii świata antycznego po [[Rzym]]ie i Aleksandrii. Zorganizowana była na wzór greckiego [[polis]] z radą trzystu (Tacyt podaje, że rada istniała jeszcze w I wieku n.e., a w jej skład wchodzili bogacze, szanowani obywatele oraz przedstawiciele pospólstwa<ref>[[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyt]] ''Roczniki'' Księga szósta, XLII</ref>) i zarządcą królewskim [[epistates]]em.
W połowie [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] zdobyta została przez władcę partyjskiego [[Mitrydates I|Mitrydatesa I]] i do czasu wybudowania [[Ktezyfon]]u pełniła funkcję stolicy państwa Partów. Zachowała jednak autonomię i hellenistyczny charakter - na początku [[I wiek]]u miastem rządziła rada trzystu, składająca się z bogaczy, szanowanych mieszkańców a także przedstawicieli pospólswa<ref>[[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyt]] ''Roczniki'' Księga szósta, XLII</ref>.
 
W połowie [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] zdobyta została przez władcę partyjskiego [[Mitrydates I|Mitrydatesa I]] i do czasu wybudowania [[Ktezyfon]]u pełniła funkcję stolicy państwa Partów. Zachowała jednak autonomię i hellenistyczny charakter - na początku [[I wiek]]u miastem rządziła rada trzystu, składająca się z bogaczy, szanowanych mieszkańców a także przedstawicieli pospólswa<ref>[[Publiusz Korneliusz Tacyt|Tacyt]] ''Roczniki'' Księga szósta, XLII</ref>.
 
== Upadek Seleucji ==
Wzmożone [[Wojny partyjsko-rzymskie|wojny]] [[Cesarstwo rzymskie|Rzymu]] z [[Partia (kraina)|Partią]], w [[II wiek p.n.e.|II w. n.e.]], położyły kres świetności Seleucji nad Tygrysem, która leżała blisko stolicy państwa partyjskiego – [[Ktezyfon]]u, co miało wpływ na losy samej Seleucji.
Podczas każdej wojny Seleucja była niszczona i plądrowana: najpierw w [[116]], podczas wyprawy cesarza rzymskiego [[Trajan]]a na Partię; następnie w [[165]] została zdobyta i niemal całkowicie zniszczona przez wojska rzymskie pod dowództwem [[Awidiusz Kasjusz|Awidiusza Kasjusza]], ale w następnym ([[166]]) działała tam [[mennica]], co świadczyłoby o funkcjonowaniu miasta i jego znaczeniu. Kolejny raz wojska rzymskie zdobyły i zniszczyły Seleucję w [[198]] w trakcie wojny z Partami ([[197]]-[[199]]), prowadzonej przez cesarza [[Septymiusz Sewer|Septymiusza Sewera]].