Dobra martwej ręki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
m źródła/przypisy, poprawa linków
Linia 1:
'''Dobra martwej ręki''' – przede wszystkim [[Kościół katolicki|majątki kościelne]] nieuczestniczące w obrocie, wolne od podatków do 1789 r., uzyskane głównie w rezultacie nadań panujących i rycerstwa (później [[Szlachta|szlachty]] i [[magnat]]ów). Dobra martwej ręki należące do instytucji świeckich występowały tylko sporadycznie.
 
Dobra Kościoła, które gdy raz weszły w jego posiadanie, pozostawały przy nim na zawsze, jak gdyby w martwej ręce. Ten stan wywoływał protesty szlachty i niektórych panujących już w XIII w. [[Kazimierz Wielki]] również starał się odzyskać część dóbr przejętych na rzecz Kościoła od różnych władców w okresie [[Feudalizm|rozdrobnienia feudalnego]]<ref>Tadeusz Łepkowski, ''Mały słownik historii Polski'', Warszawa 1964, s.70.</ref>. W XVI w. dobra martwej ręki obejmowały w [[Korona Królestwa Polskiego|Koronie]] około 15% ogółu ziemi. W 1510 r. sejm polski zabronił zapisywania w testamentach dóbr ziemskich Kościołowi, natomiast w 1511 r. posłowie żądali bezskutecznie przeznaczenia części dóbr duchownych na obronę państwa<ref name="Tazbir2004">{{Cytuj książkę | inni =Janusz Tazbir | tytuł = Łyżka dziegciu w ekumenicznym miodzie| wydawca =Twój Styl| miejsce =Warszawa| rok =2004| strony =60 }}</ref>. Od 1635 r. konstytucje sejmowe ograniczały możliwość darowizn dóbr ziemskich na rzecz Kościoła. Jednak dopiero likwidacja zakonu [[Jezuici|jezuitów]] i konfiskata na rzecz [[Skarb Państwa|skarbu państwa]] jego olbrzymiego majątku uruchomiły proces kurczenia się dóbr martwej ręki. Kolejnym krokiem było przejęcie przez państwo w 1789 r. dóbr [[Biskupstwo krakowskie|biskupstwa krakowskiego]]. Akcje ograniczania d.m.r. kontynuowały państwana ziemiach polskich Rosja, Austria i zaborczePrusy, wprowadzając jednocześnie fundusz przeznaczony na utrzymanie duchowieństwa, w wysokości 50% dotychczasowych dochodów z przejętych dóbr martwej ręki<ref>Antoni Mączak, ''Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku'', Warszawa 1981, s.139.</ref>. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wniosek w sprawie przejęcia przez państwo dóbr martwej ręki w 1920 złożyło w sejmie [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”]]<ref>Stanisław Giza. ''Kalendarz wydarzeń historii [[Ruch ludowy|ruchu ludowego]] 1895-1965.'' Warszawa 1967, s. 61.</ref>.
WJednak dopiero w [[Polska Ludowa|Polsce Ludowej]] dobra martwej ręki zostały w 1950 r. przejęte przez skarb państwa, z jednoczesnym powołaniem [[Fundusz Kościelny|Funduszu Kościelnego]] jako rekompensatą za utratę wspomnianych dóbr<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1950|numer=9|pozycja=87|Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego.}}</ref>. Wymóg uzyskania zezwolenia na nabywanie zapisanych w testamencie [[Nieruchomość|nieruchomości]] przez [[Kościół (organizacja)|Kościół]] został anulowany w 1989 r.
 
{{Przypisy}}