Wikipedia

Krytyka biblijna: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
m Redukuję wywołanie Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek
Linia 7:
Krytykę tekstu biblijnego, według [[Kazimierz Romaniuk|K. Romaniuka]], można podzielić:
# Ze względu na sam charakter tekstu:
## krytyka tekstu oryginalnego
## krytyka tekstów przekładów Biblii
# Ze względu na część Biblii, którą się zajmuje:
## krytyka Nowego Testamentu
## krytyka Starego Testamentu. Różnią się one materiałem, którym dysponują, tzn. ilością rękopisów. Podczas gdy manuskryptów NT jest ogromnie dużo, kopii ST nie zachowało się zbyt wiele i są często w złym stanie.
# Ze względu na podejście do wariantów tekstu:
## krytyka edytorska czyli wydawnicza
## krytyka egzegetyczna.
Pierwsza poszukuje jak najwięcej wariantów tekstu, druga koncentruje się jedynie na tych wariantach, które mogą mieć bezpośredni, znaczący wpływ na rozumienie znaczenia.
 
Biblijna krytyka literacka -– jest pokrewną do krytyki tekstu biblijnego. Zajmuje się ona: pochodzeniem księgi, autorem, strukturą literacką, celem napisania, czasem powstania, środowiskiem i jego wpływem na autora. Krytyka literacka może sięgać po teksty paralelne, odkrywając zmiany wprowadzone do treści przez autora, lub późniejszych redaktorów<ref name = ROM/>. Tym zajmuje się m.in. [[metoda historii form]].
 
Według W.J. Harringtona krytyka biblijna ma następujący podział:
Linia 32:
== Historia krytyki biblijnej ==
=== W Kościele katolickim ===
Krytyczne badania nad Biblią w Kościele katolickim przeszły długą drogę rozwoju od końca XIX w. W 1890 r. francuscy dominikanie utworzyli w [[Jerozolima|Jerozolimie]] [[ÉcoleFrancuska bibliqueSzkoła etBiblijna archéologiquei françaiseArcheologiczna dew JérusalemJerozolimie|Szkołę Biblijną i Archeologiczną]]. W 1893 r. [[Leon XIII]] wydał encyklikę ''[[Providentissimus Deus]]'', która stała się ''magna charta'' katolickiej egzegezy biblijnej. W 1902 r. powołano [[Papieska Komisja Biblijna|Papieską Komisję Biblijną]], a pięć lat później utworzono w Rzymie [[Papieski Instytut Biblijny]]. Razem z jerozolimską École Bilique stał się wiodącym ośrodkiem katolickich studiów nad Biblią.
 
Pierwsze dziesięciolecia XX w. były czasem ożywionych dyskusji i napięć, które powodowała obawa, że badania krytyczne mogą zaszkodzić teologicznej integralności i roli Pisma Świętego. Katoliccy [[Teolog|teolodzy]] bardzo uważnie studiowali wyniki prac badaczy protestanckich. W 1943 r. [[Pius XII]] ogłosił [[encyklika|encyklikę]] biblijną ''[[Divino afflante Spiritu]]'' (pierwsze łacińskie słowa ancykliki). Papież przedstawił pozytywne nauczanie na temat rodzajów literackich w Biblii. Otworzyło to nowe perspektywy pogłębionej naukowej refleksji. Do szczególnego wzmożenia studiów doszło w okresie [[Sobór watykański II|Soboru Watykańskiego II]]. W studiach [[Teologia|teologicznych]] intensywnie korzystano z wyników badań krytycznych, m.in. z ''[[Metoda historii form|metody historii form]]''. W kwietniu 1964 r. ukazała się instrukcja ''O historycznej prawdzie Ewangelii''. 18 listopada 1965 r. Sobór ogłosił Konstytucję dogmatyczną o ''Objawieniu Bożym [[Dei Verbum]]''. Przedstawiono w niej katolicką naukę o [[Objawienie|Objawieniu]] i jego przekazywaniu, o Boskim natchnieniu Pisma Świętego i jego interpretacji, o Starym i Nowym Testamencie oraz o Piśmie Świętym w życiu Kościoła. Po Soborze, studia krytyczne Biblii weszły w fazę pełnego rozwoju. Nie trzeba było więcej podawać racji usprawiedliwiających zajmowania się nimi.
 
[[Katechizm Kościoła Katolickiego]] (pierwsze wyd. w 1992 r.) w pełni ukazał to nowe podejście krytyki biblijnej. Jego ujęcie rozwinął dokument Papieskiej Komisji Biblijnej ''Interpretacja Biblii w Kościele'' z 1993 r., wydany w setną rocznicę przełomowej encykliki Leona XIII. Zbiera on wyniki wszechstronnych poszukiwań i refleksji badań krytycznych nad Biblią, z drugiej natomiast określa i wytycza szlaki, po których powinni kroczyć katoliccy komentatorzy Pisma Świętego. Na jego temat w latach 1995-96 odbyły się w Polsce dwa ''Sympozja Biblistów Polskich'': w Szczecinie i w Radomiu. Przełom w nastawieniu do krytyki biblijne zaowocował zbliżeniem z egzegetami różnych wyznań chrześcijańskich oraz między egzegetami chrześcijańskimi i żydowskimi. Do tej pory Biblia, łącząca te religie, silnie dzieliła uczonych. Komentarze do Pisma Świętego miały konfesyjny i polemiczny charakter. Pisane bywały w duchu antagonizowania i pogłębiania już i tak dotkliwych różnic. Badania krytyczne zbliżyły egzegetów, ukazując wielowątkowość Biblii oraz bogactwo możliwych sposobów podchodzenia do niej. Mówił o tym także dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z 1993 r.<ref>{{Cytuj książkę | autor r = [[Waldemar Chrostowski|W.Chrostowski]] |rozdział = Wstęp do wydania polskiego | tytuł = Słownik Wiedzy Biblijnej (tyt. ang. The Oxford Companion to the Bible) | strony = VII}}</ref>.
Linia 42:
=== Historia krytyki tekstu biblijnego ===
[[Plik:Codex Vaticanus 354 John 5,4.JPG|thumb|200px|Grecki kodeks z X w. z fragmentem J 5,4 przechowywany w [[Biblioteka Watykańska|Bibliotece Watykańskiej]].]]
Za ojca tej dziedziny uznaje się [[Orygenes]]a (zm. ok. [[254]]), który w dziele ''Heksapla'', porównującym różne wersje, stworzył cały system znaków dla oznaczania rozbieżności między poszczególnymi rękopisami. Epoka [[renesans|Odrodzenia]] zaowocowała studiami krytycznymi. W [[1514]] r. w Hiszpanii na [[Uniwersytet Alcalá de Henares|Uniwersytecie Alcala]] opublikowano wielojęzyczne wydanie Nowego Testamentu. Rozwijane następnie przez [[Erazm z Rotterdamu|Erazma z Rotterdamu]]. [[Richard Simon]] w [[1678]] r. wydał ''Historię krytyczną Starego Testamentu'', którą [[Jacques-Bénigne Bossuet|Bossuet]] skrytykował, doprowadzając do zniszczenia nakładu. W [[1689]] r. Simon wydał ''Historię krytyczną Nowego Testamentu''. W swej pracy notował i wykorzystywał uwagi [[Ojcowie Kościoła|Ojców Kościoła]]. Dziełami tymi zasłużył sobie na nazwę ''ojca krytyki tekstu''. Był atakowany tak przez katolików, jak przez protestantów, którzy widzieli w jego pracach zagrożenie dla przyjętych dotąd wersji tekstów świętych. Jego kontynuatorem był J. Mill ([[1645]]-[[1707]]), J. J. Wettstein ([[1693]]-[[1754]]), który wprowadził zwyczaj umieszczania aparatu krytycznego przy wydawanym tekście biblijnym. Wydał ''Novum Testamentum graece et latine'' (''Nowy Testament po grecku i łacinie''). Z jego pracy korzystali w XIX w. [[KonstantyKonstantin von Tischendorf|K. von Tischendorf]], B. F. Westcott, F.J.A. Hort, [[Hermann von Soden]], Gregory i in.<ref>{{Cytuj książkę | autor = K. Romaniuk | autor link = Kazimierz Romaniuk | tytuł = Wprowadzenie do krytyki tekstu Starego i Nowego Testamentu | strony = 17-22}}</ref>.
 
== Przypisy ==
Linia 50:
* {{Cytuj książkę | autor r = [[Waldemar Chrostowski|Chrostowski W.]] |rozdział = Wstęp do wydania polskiego | tytuł = Słownik Wiedzy Biblijnej (tyt. ang. The Oxford Companion to the Bible) | inni = Bruce M. Metzger, Michael G. Coogan (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (kons. wyd. pol.), Paweł Pachciarek (red. meryt.) | miejsce = Warszawa | rok = 1996 | wydawca = Vocatio | strony = VII-VIII |isbn = 83-7146-023-6}}
* {{Cytuj książkę | rozdział = Krytyka biblijna | autor r = Harrington W.J. | autor = Tenże | tytuł = Klucz do Biblii | inni = [[Roland de Vaux|R. de Vaux OP]] (wstęp), J. Marzęcki (przekład) | wydawca = IW PAX | miejsce = Warszawa |wydanie = 1 |rok = 1982 |strony = 50-56| isbn = 83-211-0277-8}}
* {{Cytuj książkę | autor = Romaniuk K. | autor link = Kazimierz Romaniuk | tytuł = Wprowadzenie do krytyki tekstu Starego i Nowego Testamentu | strony = 169 | miejsce = Poznań-Warszawa-Lublin | wydawca = Księgarnia św. Wojciecha | rok = 1975}}
 
{{ka}}
 
[[Kategoria:Biblistyka]]
[[Kategoria:Krytyka]]
 
[[de:Kontroversen um die Bibel]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Krytyka_biblijna”