Fauna ediakarska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Fauna ediakarańska''' ([[język angielski|ang.]] Ediacaran [[Międzynarodowy alfabet fonetyczny|IPA]]: [{{IPA|ˌiːdɪˈækəɹən}}], wcześniej '''fauna wendu''') – zespół wymarłych organizmów okresu [[ediakar|ediakaru]]u, reprezentujących najstarsze znane [[Organizm wielokomórkowy|organizmy wielokomórkowe]]. Pojawiły się one wkrótce po "odwilży" [[Epoka lodowa|epoki lodowej]] okresu [[Ziemia-śnieżka|kriogeńskiego]], i w większości zniknęły tuż przed gwałtownym wzrostem bioróżnorodności znanym jako [[eksplozja kambryjska]], z którego to okresu pochodzą najstarsze skamieniałości organizmów o planach budowy podobnych do tych, które cechują współcześnie żyjące organizmy [[zwierzęta|zwierzęce]]<!-- poprawić styl-->. [[Różnorodność biologiczna|Różnorodność]] fauny ediakarańskiej w niewielkim stopniu przypomina nowe schematy budowy późniejszych organizmów: były to nowe, całkiem odrębne formy organizmów kambryjskich które zdominowały zapis kopalny ediakaru.

}}</ref>. Ich dziwne kształty oraz pozorny brak podobieństwa do późniejszych organizmów spowodowały, że niektórzy uznali je za "nieudany eksperyment" wielokomórkowego życia i uważali, że późniejsze wielokomórkowe formy życia niezależnie wyewoluowały ponownie z innych organizmów jednokomórkowych<ref>{{cytuj stronę |nazwisko= Narbonne |imię = Guy |tytuł= The Origin and Early Evolution of Animals |opublikowany= wydawca = Department of Geological Sciences and Geological Engineering, Queen's University |data= czerwiec 2006 |url = http://geol.queensu.ca/people/narbonne/recent_pubs1.html |data dostępu= 2007-03-10}}</ref>.

Pierwszymi odkrytymi skamieniałościami fauny ediakarańskiej były dyskokształtne [[''Aspidella terranovica]]'', odkryte w 1868 roku. Ich odkrywca, A. Murray, geodeta i geolog, uznał te skamieniałości za pomocne w ustaleniu wieku skał okolic [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]]<ref name=Gehling1999 />. Jednak, jako że warstwa, w której się znajdowały, leżała poniżej "Primordial Strata" (czyli [[kambr]]yjskich)), uważanych wówczas za zawierające pierwsze ślady życia, zajęło cztery lata zanim ktoś (Elkanah Billings) odważył się wysunąć hipotezę, że mogą to być skamieniałości organizmów żywych. Ich prosty kształt był powodem, dla którego współcześni Billingsowi odrzucili jego propozycję i uznali skamieniałości za struktury powstałe skutek ucieczki gazu, nieorganiczne konkrecje lub nawet sztuczki, spłatane przez złośliwego Boga, aby odwieść ludzi od wiary<ref name=Gehling1999 />. Nie znano wówczas podobnych struktur z żadnego innego miejsca na świecie, a jednostronna debata wkrótce została zapomniana<ref name=Gehling1999>{{Cytuj pismo |tytuł=The First Named Ediacaran Body Fossil, ''Aspidella terranovica'' |imię=James G |nazwisko=Gehling |współautorzyautor2=Guy M. Narbonne and Michael M. Anderson |czasopismo=Palaeontology |oznaczenie=43 |strony=429 |rok=2000 |id=doi = 10.1111/j.0031-0239.2000.00134.x}}</ref>. W 1933 roku Gürich odkrył skamieniałości w [[Namibia|Namibii]]<ref name=Gurich1933>{{Cytuj pismo |autor=Gürich, G |rok=1933 |tytuł=Die Kuibis-Fossilien der Nama-Formation von Südwestafrika |czasopismo=Paläontologische Zeitschrift |wolumin=15 |wydanie=2-3 |strony=137-155 |doi=10.1007/BF03041648 |język=de}}</ref>, ale pogląd o kambryjskich początkach życia sprawił, ze przypisano je do kambru i nie powiązano ich z ''Aspidella''. W 1946 [[Reg Sprigg]] odnotował obecność skamieniałości "meduz" w skałach australijskich [[Ediacara|Wzgórz Ediacara]] w [[Góry Flindersa|Górach Flindersa]]<ref name=Sprigg1947>{{Cytuj pismo |autor=Sprigg, RC |rok=1947 |tytuł=Early Cambrian "jellyfishes" of Ediacara, South Australia and Mount John, Kimberly District, Western Australia |czasopismo=Transactions of the Royal Society of South Australia |oznaczenie=73 |strony=72-99}}</ref>, ale w owym czasie skały te datowano na wczesny kambr, i mimo pewnego zainteresowania odkryciem nie zyskało ono należytej uwagi.

| format = PDF| data dostępu = 2007-03-08

| tom wolumin= 11

# {{Cytuj|autor = Jerzy Dzik |tytuł = Dzieje życia na Ziemi |data = 2003 |isbn = 83-01-14038-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = PWN |oclc = 69558361 }}