Węglowodany: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 56381523 autorstwa 188.114.88.156 (dyskusja), przywrócenie poprzedniej wersji Znacznik: Anulowanie edycji |
|||
Linia 7:
== Nazewnictwo w dietetyce i przemyśle spożywczym ==
Określenie „cukry” jest powszechnie używane w celu opisania monosacharydów i disacharydów w żywności, z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych{{r|Jarosz2012}}. Występuje więc na amerykańskich i [[Unia Europejska|europejskich]]{{r|L304|Jarosz2012}} etykietach i w bazach danych (np. ''[[USDA]] National Nutrient Database''{{r|nutr_USDA-doc}}) produktów spożywczych. Słowo „węglowodany” (w terminologii ang. „available carbohydrate”{{r|nutr_USDA-doc}}) oznacza zaś wszelkie węglowodany podlegające procesom metabolizmu w organizmie człowieka, łącznie z alkoholami wielowodorotlenowymi{{r|Jarosz2012|nutr_USDA-doc}}. Nie zalicza się więc do nich nieprzyswajalny [[błonnik]]. Pojęcie „suma węglowodanów” (ang. ''total carbohydrates'') uwzględnia wszystkie rodzaje węglowodanów niezależnie od ich właściwości fizjologicznych i odżywczych oraz od zmiennej zawartości w żywności substancji niewęglowodanowych{{r|Jarosz2012}}. Zawartość takiej sumy węglowodanów wyznaczana jest jako różnica sumy wszystkich pozostałych składników (wody, białka, tłuszczu, popiołu oraz alkoholu){{r|Jarosz2012|nutr_USDA-doc}}.
== Monosacharydy ==
Linia 23:
* [[ketozy]], w których występuje [[ketony|grupa ketonowa]] (=C=O), np. [[rybuloza]], fruktoza.
Wszystkie monosacharydy posiadają właściwości [[reduktor (chemia)|redukcyjne]], czyli dają pozytywny wynik prób zarówno [[próba Tollensa|Tollensa]], jak i [[próba Trommera|Trommera]]. Grupa aldehydowa w aldozach redukuje odczynniki Tollensa i Trommera, ulegając jednocześnie [[utlenianie|utlenieniu]] do [[grupa karboksylowa|grupy karboksylowej]]. W środowisku zasadowym podczas ww. prób ketozy ulegają reakcji [[Enole|enolizacji]], tworząc [[epimery]]
Prawie wszystkie monosacharydy są [[izomeria optyczna|optycznie czynne]]. Zwykle tylko jeden z dwóch [[stereoizomery|stereoizomerów]] jest biologicznie aktywny.
Linia 48:
Węglowodany spełniają w organizmach następujące funkcje:
* energetyczne – np. całkowite utlenienie 1 mola glukozy do {{chem2|CO2}} w komórce pozwala uzyskać 36 moli [[adenozyno-5′-trifosforan|ATP]], a zysk energetyczny tej reakcji wynosi 2872 kJ{{r|Stryer}}.
* zapasowe
* transportowa – u roślin transportową formą cukru jest [[sacharoza]], a u zwierząt oraz ludzi glukoza
* budulcowa ([[celuloza]], [[hemicelulozy|hemiceluloza]], [[chityna]] (pochodna węglowodanów))
* wchodzą w skład [[Kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]] i [[kwasy rybonukleinowe|RNA]], stanowią modyfikację niektórych białek.
* hamują krzepnięcie krwi – [[heparyna]]
* są materiałem energetycznym ([[fruktoza]]) i odżywczym (maltoza, [[laktoza]], [[rafinoza]]).
Linia 58:
== Trawienie i wchłanianie ==
[[Monosacharydy]] są wchłaniane bez wcześniejszej obróbki chemicznej. [[Disacharydy]] ulegają trawieniu pod wpływem enzymów [[rąbek szczoteczkowy|rąbka szczoteczkowego]]. [[Skrobia]] jest trawiona za pomocą [[α-amylaza|α-amylazy]]. Niektóre węglowodany mogą być trawione w wyniku fermentacji prowadzonej przez mikroorganizmy żyjące w przewodzie pokarmowym<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko= Krzymowski|imię=Tadeusz |nazwisko2= Przała|imię2=Jadwiga
=== Przyswajalność węglowodanów przez człowieka ===
Z żywieniowego punktu widzenia węglowodany można podzielić na przyswajalne przez człowieka (np. skrobia, fruktoza) oraz nieprzyswajalne tj. błonnik zwany włóknem pokarmowym. W skład błonnika wchodzą celuloza, pektyny oraz inne nietrawione przez człowieka związki mające korzystny wpływ na układ pokarmowy<ref name="Cieślik">{{Cytuj stronę | url = http://www.ietu.katowice.pl/wpr/Aktualnosci/Czestochowa/Referaty/Cieslik.pdf
== Pochodne węglowodanów ==
Linia 75:
== Zobacz też ==
{{wikisłownik|węglowodan|cukier}}
* [[wartość energetyczna]]
* [[dieta niskowęglowodanowa]]
Linia 88 ⟶ 86:
<ref name="L304">Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 ({{EUR-Lex|seria=L|numer=304|rok=2011|miesiac=10|dzien=25}}), załącznik I „Szczegółowe definicje, o których mowa w art. 2 ust. 4”. Cytat: ''„cukry” oznaczają wszelkie cukry proste i dwucukry obecne w żywności, z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych''.</ref>
<ref name="Jarosz2012">{{cytuj książkę | autor = praca zbiorowa | inni = Mirosław Jarosz (redaktor naukowy) | tytuł = Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja | rozdział = Węglowodany | nazwisko r = M. Jarosz, I. Traczyk | strony = 63 | wydawca = [[Instytut Żywności i Żywienia]] | miejsce = Warszawa | rok = 2012 | isbn = 978-83-86060-83-2
<ref name = Stryer>{{Cytuj książkę | nazwisko= Stryer | imię=Lubert | autor link=Lubert Stryer | tytuł= Biochemia | data=1986| wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-00140-2|wydanie=1 | strony=355–357}}</ref>
Linia 96 ⟶ 94:
{{Klasyfikacja ATC|B05}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Dietetyka]]
[[Kategoria:Węglowodany| ]]
|