Wersja z 19:53, 7 paź 2019 edytuj Drogosław (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 514 edycji +{{Wikisłownik}} ← poprzednia edycja		Wersja z 23:19, 11 gru 2019 edytuj anuluj edycję Alan ffm (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 85 538 edycji WP:SK+ToS+Bn+mSI, drobne redakcyjne, drobne techniczne następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Zdzisław Pawlik TW "Paweł" (1928-2010) 001.jpg\|thumb\|Teczki pracy tajnego współpracownika]]▼ {{Wikisłownik\|TW}}▼ '''Tajny współpracownik''' (TW) – osoba celowo pozyskana do współpracy ze [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)\|Służbą Bezpieczeństwa]] [[Polska Rzeczpospolita Ludowa\|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]. Świadomy tajny informator i wykonawca zleceń SB{{odn\|Słownik IPN\|loc=TW}}. Linia 5: == Tajny współpracownik SB == W 1960 wprowadzona została nowa ~~instrukcją~~instrukcja ~~regulującą~~regulująca pracę operacyjną w Służbie Bezpieczeństwa. Wprowadziła ona nowe kategorie [[osobowe źródło informacji\|osobowych źródeł informacji]]. W sposób oficjalny zostało zdefiniowane pojęcie „tajnego ~~współpracownika“~~współpracownika”. W zasadzie „tajny współpracownik” już w 1957 nieformalnie zastąpił wcześniejszego „agenta”{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=47}}. Według instrukcji ''byli to ludzie, którzy mając ''dotarcie'' do interesujących SB osób, grup czy ośrodków, wynikające z posiadania ich zaufania lub z różnego rodzaju powiązań, mogą wykonywać zlecone im zadania operacyjne''{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=47}}.▼ {{Kategoria główna\|Tajni współpracownicy Służby Bezpieczeństwa PRL}}▼ ▲[[Plik:Zdzisław Pawlik TW "Paweł" (1928-2010) 001.jpg\|thumb\|Teczki pracy tajnego współpracownika]] ▲W 1960 wprowadzona została nowa instrukcją regulującą pracę operacyjną w Służbie Bezpieczeństwa. Wprowadziła ona nowe kategorie [[osobowe źródło informacji\|osobowych źródeł informacji]]. W sposób oficjalny zostało zdefiniowane pojęcie „tajnego współpracownika“. W zasadzie „tajny współpracownik” już w 1957 nieformalnie zastąpił wcześniejszego „agenta”{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=47}}. Według instrukcji ''byli to ludzie, którzy mając ''dotarcie'' do interesujących SB osób, grup czy ośrodków, wynikające z posiadania ich zaufania lub z różnego rodzaju powiązań, mogą wykonywać zlecone im zadania operacyjne''{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=47}}. Kolejna instrukcja pracy operacyjnej wprowadzona w 1970 spowodowała pewne zmiany w kategoriach osobowych źródeł informacji. Kategoria rejestrowanego w ewidencji operacyjnej i świadomie wyrażającego wolę współpracy tajnego współpracownika została utrzymana. Osoby te były ''celowo pozyskane do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa i wykonujące zadania w zakresie zapobiegania, rozpoznawania i wykrywania wrogiej działalności''{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=47}}. W listopadzie 1989 przekształcono struktury Służby Bezpieczeństwa, a w grudniu wydano nową instrukcję pracy operacyjnej. Jako główną kategorię utrzymano „tajnego współpracownika”. Otrzymał on większy zakres obowiązków i przejął zadania nieformalnych dotychczas „rezydentów”{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=48}}. Instrukcja określała, że ''tajnym współpracownikiem jest osoba pozyskana do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa w celu uzyskiwania w sposób tajny ważnych informacji dla tej służby oraz realizacji innych zadań. Tajny współpracownik może z upoważnienia Służby Bezpieczeństwa kierować lub koordynować pracę innych tajnych współpracowników''{{odn\|Musiał (red.)\|2006\|s=48}}. Tajny współpracownik podpisywał zobowiązanie do współpracy z organami bezpieczeństwa państwa i w zasadzie własnoręcznie pisał meldunki. Od zasad tych stosowano odstępstwa szczególnie wobec osób o wysokim statusie społecznym. W tym przypadku wystarczyła deklaracja, że osoba jest zdecydowana świadomie i tajnie współdziałać z SB{{odn\|Słownik IPN\|loc=TW}}. ; Werbunek tajnego współpracownika Werbunek tajnego współpracownika odbywał się na zasadzie wskazania osobie ''„materiału kompromitującego”'' lub ''„dowodów przestępczej działalności”'', albo poprzez ''„dążenie do uzyskania korzyści osobistych”''. Pozyskiwano też osoby na zasadzie dobrowolności, motywując chęć współpracy ''„poczuciem obywatelskiej współodpowiedzialności za bezpieczeństwo i porządek publiczny”''{{odn\|Słownik IPN\|loc=TW}}. [[Plik:Stanisław Dąbrowski, teczka personalna.jpg\|thumb\|Teczka personalna tajnego współpracownika]] Pierwszym krokiem ~~było~~był wybór kandydata na TW. ~~rozpoczynano~~Rozpoczynano go od zdefiniowania ''„konkretnej sytuacji operacyjnej uzasadniającej potrzebę zdobycia tajnego współpracownika”''. Za ważne uznawano ''walory osobiste kandydata takie jak „poziom ogólny, postawa moralna, cechy charakteru”''. Istotnym było też ''prawdopodobieństwo pozyskania kandydata''. Formalnie nie wolno było typować na TW członka [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza\|PZPR]]. Odstąpić od tej zasady można było za zgodą [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych PRL\|Ministerstwa Spraw Wewnętrznych]] i I Sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=8}}. Po wytypowaniu kandydata na TW przystępowano do jego „opracowania”, czyli zbierania informacji o kandydacie pozwalających na wybór metody werbunku. Efektem tej fazy był raport funkcjonariusza o zgodę na werbunek. Zawierał on dane osobowe kandydata, jego charakterystykę, cel pozyskania, taktykę werbunku, miejsce werbunku oraz sposób postępowania w razie niepowodzenia{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=9}}. Sam werbunek był kolejną fazą pozyskania tajnego współpracownika. Jeśli decydowano się na „postawę patriotyczną” lub, jak to później określano „odpowiedzialność obywatelską”, to w tle bardzo rzadko występowała bezinteresowna pomoc organom bezpieczeństwa. Znacznie częściej „grano” na względach ambicjonalnych, animozjach środowiskowych, ludzkiej niechęci czy wręcz zawiści. W ten sposób na początku lat osiemdziesiątych XX w. pozyskano ponad 80% tajnych współpracowników{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=10}}. Inną metodą werbunku było „zainteresowanie materialne”, czyli wynagrodzenie finansowe, „załatwienie” deficytowych towarów, umożliwienie wyjazdów zagranicznych, przyspieszenie otrzymania mieszkania czy awansu zawodowego{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=10}}. Do zasadniczych metod należy zaliczyć też sposób na materiałach obciążających, dowodach przestępstwa lub informacjach kompromitujących{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=10}}. Namacalnym efektem udanego werbunku było zazwyczaj podpisanie przez tajnego współpracownika zobowiązania do współpracy. Lakoniczny dokument podpisywany był imieniem i nazwiskiem oraz wybranym przez siebie pseudonimem{{odn\|Ruzikowski\|2004\|s=10}}. ▲{{Kategoria główna\|Tajni współpracownicy Służby Bezpieczeństwa PRL}} == Tajny współpracownik WSW == Tajnych współpracowników pozyskiwała też [[Wojskowa Służba Wewnętrzna]]. Pozyskiwano ich spośród żołnierzy zawodowych, [[Zasadnicza służba wojskowa\|służby zasadniczej]], pracowników cywilnych, a także członków rodziny [[żołnierz]]a. Instrukcja WSW z 1984 roku tak określała tajnego współpracownika{{odn\|Słownik IPN\|loc=TW}}: {{Cytat\|~~„pozyskana~~pozyskana do nieoficjalnej współpracy z kontrwywiadem w celu: 1. wykrywania symptomów i rozpoznawania destrukcyjnej oraz przestępczej działalności w wojsku, jak i wymierzonej przeciwko niemu ze strony sił antysocjalistycznych; 2. rozpoznawania skierowanej na wojskową działalności wywiadów państw kapitalistycznych, ośrodków dywersji ideologicznej […]; 3. rozpoznawania przesłanek sprzyjających powstawaniu i prowadzeniu przestępczej działalności w jednostkach wojskowych oraz występowaniu zdarzeń i zjawisk ujemnie rzutujących na ich gotowość bojową, a zwłaszcza zwartość ideowo-polityczną; 4. zabezpieczenie realizacji przedsięwzięć specjalnych.”}} Odpowiednikiem rezydenta w WSW był '''nieoficjalny pracownik'''. <br />Instrukcja WSW z 1987 określała{{odn\|Słownik IPN\|loc=NP}}: {{Cytat\|„[…] osoby pozyskane do współpracy z kontrwywiadem wyłącznie na zasadzie dobrowolności w celu kierowania pracą tajnych współpracowników przekazanych im na łączność przez oficerów kontrwywiadu, a także do realizacji innych zadań kontrwywiadowczych na zasadach przewidzianych dla tajnych współpracowników” […] obok wysokich walorów ideowo-politycznych powinni znać podstawowe zasady pracy kontrwywiadowczej, przewyższać wiedzą ogólną i poziomem intelektualnym posiadanych na łączności tajnych współpracowników, cieszyć się autorytetem i zaufaniem otoczenia oraz wykazywać aktywność w udzielaniu pomocy kontrwywiadowi”}} == Przypisy == ▲{{Wikisłownik\|TW}} {{Przypisy}} == Bibliografia == * {{cytuj książkę \|nazwisko= Ruzikowski\|imię= Tadeusz\|tytuł=Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa 1945–1989 \|url=https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/12275,Instrukcje-pracy-operacyjnej-aparatu-bezpieczenstwa-19451989.html\|~~tytuł=Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa 1945–1989 \|~~ wydawca = [[Instytut Pamięci Narodowej]]. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu\|miejsce= Warszawa\|rok= 2004\|odn=tak}} * {{cytuj książkę \|nazwisko= Musiał (red.)\|imię= Filip\|autor link=Filip Musiał\|tytuł=Wokół teczek bezpieki – zagadnienia metodologiczno -– źródłoznawcze \| wydawca = [[Instytut Pamięci Narodowej]]. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu\|miejsce= Kraków\|rok= 2006\|isbn=83-88385-89-5\|odn=tak}} * {{Cytuj stronę \| url =https://inwentarz.ipn.gov.pl/slownik\| tytuł = Inwentarz Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej. Słownik terminów\|data dostępu = 2018-03-02\|odn={{odn/id\|Słownik IPN}}}} [[Kategoria:Tajni współpracownicy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej\| ]]

Tajny współpracownik: Różnice pomiędzy wersjami