Marka duńska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Marka duńska''' ([[język duński|duń.]] ''mark penninge'') -– dawna waluta [[Dania|duńska]] używana do [[1873]] roku.

Pierwsze duńskie monety ([[fenig duński|fenigi]]) zaczęto bić w [[X wiek]]uwieku. Główną jednostką wagi w ówczesnej Danii, której użyto do bicia monet, była marka (ważąca 216 gramów). Ponieważ z jednej marki wybijano określoną ilość fenigów, marka, podobnie jak polska [[grzywna (jednostka miar)|grzywna]], stała się jednostką walutową.

Za panowania [[Kanut Wielki|Kanuta Wielkiego]] ([[1018]]-[[1035]]1018–1035) obowiązywała [[stopa mennicza]], według której z jednej marki wybijano 240 fenigów. W [[1282]] roku marka fenigów zawierała już tylko 1/5 marki czystego srebra (czyli około 43 gramy).

Od połowy [[XIV wiek]]uwieku fenigi zaczęto bić z miedzi, natomiast ze srebra bito [[witen duński|witeny]], [[szyling duński|szylingi]] i [[szóstak duński|szóstaki]]. Za panowania królowej [[Małgorzata I|Małgorzaty I]] ustalił się system, w którym marka była równa 192 fenigi, 48 witenów lub 16 szylingów. Marka jako moneta pojawiła się w [[1523]] roku -– zawierała wówczas 9.15 gramów czystego srebra.

Na skutek dewaluacji z [[1535]] roku w [[1541]] przeprowadzono w Danii reformę walutową, według której marka zawierała 8.68 gramów czystego srebra. W obowiązującym wtedy systemie marka była równa 1/3 talara ([[rigsdaler]]) i dzieliła się na 16 szylingów, 48 witenów lub 192 fenigi. W [[1554]] roku nie naruszając relacji między monetami, zwartość srebra w marce została nieco obniżona. Dalsza dewaluacja marki sprawiła, że w [[1564]] roku marka stanowiła już 1/4 duńskiego talara. Po roku [[1575]] doszło do dalszej dewaluacji, którą zakończyła ordynacja z [[1582]] roku, na mocy której marka zawierająca już tylko 5.89 gramów srebra stanowiła 1/4 talara i tak jak poprzednio dzieliła się na 16 szylingów, 48 witenów lub 192 fenigi.

Na podstawie kolejnej ordynacji menniczej z [[1602]] roku wybijano marki w dwóch wersjach -– grube marki (''grov mark'') o masie 9.35 gramów i próbie srebra 9 i 1/9 łuta oraz lekkie marki (''fin mark'') ważące 6.15 gramów, próby 14 i 2/9 łuta. W obu przypadkach zawartość srebra w marce wynosiła około 5.5 gramów. Marka dzieliła się na 16 szylingów, 32 szóstaki, 48 witenów, 96 [[blafert duński|blafertów]] lub 192 fenigi.

Na skutek dalszej dewaluacji zawartość srebra w marce spadła w [[1608]] roku do około 4.98 gramów. Po dalszej dewaluacji i reformie z [[1625]] roku marka zawierała 3.744 gramy czystego srebra. System z 1625 roku utrzymywał się długo, jednak pod koniec [[XVII wiek]]uwieku i na początku [[XVIII wiek]]uwieku doszło do kolejnych dewaluacji. Choć spadek wartości w tym okresie dotyczył głównie pieniądza papierowego, także w bitych monetach obniżyła się zawartość srebra, toteż w [[1746]] roku marka zawierała 3.44 gramów czystego srebra.

Zniszczenia wojenne spowodowane wojnami napoleońskimi doprowadziły do dalszego spadku wartości duńskiej waluty, dlatego w [[1813]] roku marka stanowiła 1/12 bitego talara duńskiego (''rigsdaler in specie'') i zawierała około 2.11 gramów srebra. Dalsza dewaluacja obniżyła zawartość srebra w marce do około 1.49 grama w [[1863]] roku. Jeszcze bardziej duńskim systemem walutowym wstrząsnęła przegrana [[wojna duńska (1864)|wojna z Prusami w 1864 roku]]. Przystąpienie Danii do [[Skandynawska Unia Monetarna|Skandynawskiej Unii Monetarnej]] w [[1873]] oznaczało ostateczny koniec stosowanego dotąd systemu walutowego w Danii, a w konsekwencji koniec marki duńskiej.

* Zbigniew Żabiński, ''Rozwój systemów pieniężnych w Europie zachodniej i północnej'', Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich -– Wydawnictwo, Wrocław 1989, {{ISBN|83-04-02992-8}}.

[[Kategoria:DuńskieGospodarka monetyDanii]]