Bitwa pod Grand Coteau: Różnice pomiędzy wersjami

'''Bitwa pod Grand Coteau''' to starcie [[Metys#Metysi kanadyjscy|kanadyjskich Metysów]] z wojownikami [[Siuksowie|Siuksów]] z plemienia Yanktonai (''Ihanktonwanna'') lub Lakota (''Lakȟóta''){{odn|McCrady|2009|s=13}}, plemienia Yankton (''Ihanktonwan''){{odn|Hogue|2015|s=113}} albo z klanu Odrzynających Głowy (''Pabaksa'') plemienia Yanktonai (''Ihanktonwanna''){{odn|Barkwell|2017|s=13}} z metyskimi myśliwymi z {{link-interwiki|St. François Xavier|en|St. François Xavier, Manitoba}} ([[Koncesja Selkirka|Kolonia Rzekikolonia Red River]]){{odn|Morton|1959/1960}}. Przez część historyków uważana jest za najsłynniejszą{{odn|McCrady|2009|s=12}}{{odn|Hogue|2015|s=36}} lub decydującą{{odn|McMillan|Yellowhorn|2009|s=304}} bitwę między Metysami a Siuksami, czy też punkt zwrotny w historii Metysów{{odn|Haag|Barkwell|2009|s=1}}.

[[Plik:Buffalo Meat Drying, White Horse Plains, Red River.jpg|thumb|left|Metysi z St. François Xavier suszą bizonie mięso. Akwarela {{link-interwiki|William Armstrong (artysta)|en|William Armstrong (Canadian artist)|Williama Armstronga}} pod tytułem ''Suszenie bizoniego mięsa, White Horse Plains<ref group="uwaga">White Horse Plains to dawna nazwa St. François Xavier. Patrz: {{odn|ref=nie|Burpee|1934|s=79}}.</ref>, rzeka[[Red River (dopływ jeziora Winnipeg)|Red River]]'' z 1899 roku.]]

W ciągu pierwszej połowy XIX wieku Metysi osiągnęli pozycję dominujących aprowizatorów w północnej części [[Wielkie Równiny|Wielkich Równin]]{{odn|Hogue|2015|s=30}}. Posiadanie dużej liczby koni umożliwiało im efektywniejsze polowanie na bizony, lecz przede wszystkim pozwalało transportować upolowane zwierzęta znacznie szybciej niż piechotą lub przy użyciu psów pociągowych{{odn|Douaud|2007|s=59}}. Zaopatrywali oni w żywność między innymi [[Kompania Północno-Zachodnia|Kompanię Północno-Zachodnią]]{{odn|McMillan|Yellowhorn|2009|s=301}}, [[Kompania Zatoki Hudsona|Kompanię Zatoki Hudsona]]{{odn|Hogue|2015|s=41}}{{odn|Douaud|2007|s=62}} czy Kolonię Rzekikolonię Red River{{odn|Douaud|2007|s=62}}, gdyż na dalekiej północy trudniej było o większe ilości mięsa{{odn|Colpitts|2014|s=96}}. W zamian za dostarczany prowiant otrzymywali produkty niezbędne do wypraw łowieckich i życia codziennego w osadzie{{odn|Hogue|2015|s=29}}. Ważną rolę w ich wymianie handlowej odgrywała produkcja [[pemikan]]u<ref group="uwaga">Pemikan składał się z suszonego mięsa bizonów i tłuszczów pochodzących z tych zwierząt, choć eksperymentowano też z tłuszczami z niedźwiedzi. Zwykle dla zwiększenia kaloryczności był on jeszcze smażony w innym tłuszczu, dzięki czemu zawierał średnio około 8400 kalorii na kilogram. W niektórych wariantach w celu podniesienia walorów smakowych i odżywczych do pemikanu dodawano owoce leśne, takie jak [[aronia]] czy [[świdośliwa]]. Choć do komercyjnej produkcji pemikanu od samego początku używano przeważnie dużo więcej tłuszczów twardych niż miękkich, od lat dwudziestych XIX wieku wykorzystywano już niemal tylko łój bizonów. W wyniku tej zmiany nabrał on charakterystycznego dla łoju posmaku. Patrz: {{odn|ref=nie|Colpitts|2014|s=9–10, 82, 94–96}}.</ref> W latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku liczba bizonów na preriach środkowej Kanady znacznie zmalała, co skłoniło Metysów do zapuszczania się coraz dalej na południe, na tereny Stanów Zjednoczonych kontrolowane przez Siuksów{{odn|McCrady|2009|s=19–20}}.

* {{link-interwiki|Wóz Metysów znad rzeki Red River|en|Red River cart}}