Parady i marsze równości w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Marsz Równości 2018: źródła/przypisy
poprawa przek., drobne redakcyjne, WP:SK+mSK+ToS
Linia 2:
|nazwa = Parady i Marsze Równości
|nazwa oryginalna = Parada Równości
|grafika = File:POLSKA marsze.png
|opis grafiki = Marsze i Parady równości w Polsce 2001–2019
|motto =
Linia 20:
|www = http://www.paradarownosci.eu/pl/strona-glowna/
}}
 
'''Parady i marsze równości w Polsce''' – [[Zgromadzenie (prawo)|zgromadzenia publiczne]] w formie marszów (najczęściej łączonych z manifestacją), których głównym celem jest demonstracja przeciwko [[Dyskryminacja (prawo)|dyskryminacji prawnej]] i [[Dyskryminacja (psychologia społeczna)|społecznej]], zwrócenie uwagi na [[Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT|prawa grup mniejszościowych]], promowanie akceptacji społecznej, celebracja [[Gay pride|dumy mniejszości]], zwłaszcza [[Mniejszość seksualna|mniejszości seksualnych]] – [[Lesbijka|lesbijek]], [[gej]]ów, [[Biseksualizm|osób biseksualnych]], [[Transpłciowość|transpłciowych]] i [[queer]] (LGBTQ), jakie odbywają się w Polsce od 2001. Marsze w Polsce były inspirowane podobnymi wydarzeniami organizowanymi w miastach [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] i [[Europa Zachodnia|Europy Zachodniej]], które odbywają się tam od lat 70. XX wieku zazwyczaj pod nazwą ''Gay Pride'' lub ''Pride Parade'' („Marsz Dumy”).
 
Linia 41 ⟶ 40:
 
== Warszawskie początki (2001–2003) ==
Pomysłodawcą pierwszej warszawskiej [[Parada Równości w Warszawie|Parady Równości]] w 2001 był [[Szymon Niemiec (ur. 1977aktywista)|Szymon Niemiec]], ówczesny prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Gejów i Lesbijek na Rzecz Kultury w Polsce (ILGCN-Polska). W gronie współzałożycieli Parady znaleźli się również m.in.: Robert Ciepiela, Agata Gorządek, Miłosz Rodziewicz i Krzysztof Szymborski. Pomysł na Paradę Równości i jej nazwę zrodził się po pokazie reportażu z Gay Pride w [[Sydney]] zorganizowanym w jednym z nieistniejących już warszawskich klubów gejowskich. Nazwa Parady, odbiegająca od podobnych imprez w innych krajach, miała na celu podkreślenie idei wolności, równości i tolerancji wobec wszystkich grup mniejszościowych i marginalizowanych{{r|parada}}. Pierwsze parady w latach 2001-032001–2003 odbywały się 1 maja, a ich organizatorem było ILGCN-Polska.
 
== Zakazy i wyjście poza stolicę (2004–2005) ==
Linia 57 ⟶ 56:
=== Poznań ===
{{Osobny artykuł|Marsz Równości w Poznaniu}}
W [[Poznań|Poznaniu]], w ramach obchodów Dni Równości i Tolerancji, [[Marsz Równości w Poznaniu|I Marsz Równości]] odbył się 20 listopada 2004. Współorganizatorami były m.in. Stowarzyszenie Kobiet „Konsola” i Lambda Poznań. Manifestanci zdołali przejść zaledwie 200 m, po czym zostali zatrzymani przez kordon policji, oddzielający ich od kontrmanifestantów{{r|gw1}}. Rok później prezydent miasta [[Ryszard Grobelny]] zakazał zaplanowanego na 19 listopada marszu, zasłaniając się przepisami o zagrożeniu dla porządku publicznego, życia, zdrowia lub mienia w znacznych rozmiarach. Jego decyzję podtrzymał wojewoda wielkopolski. Mimo to próba marszu odbyła się, [[Młodzież Wszechpolska]] zorganizowała kontrmanifestację, a kordon policji usiłował rozdzielić obie strony i w końcu zatrzymał marsz, który wówczas zaczął chodzić w kółko, a na końcu przerodził się w protest siedzący. Policja zatrzymała tego dnia 65 uczestników marszu. Wydarzenia w Poznaniu, podobnie jak warszawskie z tego samego roku, przedostały się do opinii światowej. Ostatecznie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po marszu uznał, że prezydent Poznania złamał prawo polskie i europejskie, zakazując marszu{{r|gw2}}.
 
Po 2005 żaden marsz równości w Polsce nie został już skutecznie zakazany, choć niektórzy włodarze miast podejmowali jeszcze takie próby.
Linia 70 ⟶ 69:
 
=== Poznań ===
Także w Poznaniu Marsz Równości na stałe wpisał się w cykl wydarzeń miejskich. W 2006 po raz pierwszy udało się przejść całą trasę, a blokujących trasę członków [[Młodzież Wszechpolska|Młodzieży Wszechpolskiej]] usunęła policja{{r|gw4}}. W kolejnych latach marsz odbywał się w ramach listopadowego festiwalu "Dni„Dni Równości i Tolerancji"Tolerancji”, jednak ta pora roku nie sprzyjała dużej frekwencji – z każdym kolejnym rokiem liczba uczestników spadała aż do 100 osób w 2014{{r|gw5}}. Zmiana nastąpiła w kolejnym roku. Termin imprezy przeniesiono na wrzesień, organizatorem została nowa poznańska organizacja LGBT [[Stowarzyszenie Grupa Stonewall]], a marsz odbył się w ramach pierwszego Poznań Pride Week. Wzięło w nim udział ok. tysiąca osób, w tym urzędujący prezydent Poznania – [[Jacek Jaśkowiak]]{{r|ppw1}}. W 2016 prezydent przemawiał podczas marszu, w którym wzięło udział 3 tys. osób{{r|gw6}}, a w mieście po raz pierwszy oficjalnie zawisły tęczowe flagi{{r|ppw2}}.
 
=== Katowice ===
17 maja 2008 odbył się I Marsz Równości w [[Katowice|Katowicach]]. Jego organizatorem był Rafał Janowski z Kampanii Przeciw Homofobii. Wzięło w nim udział niecałe 100 osób. O połowę mniej było kontrmanifestantów, których jednak odgradzała policja, dzięki czemu nie doszło do żadnych poważnych incydentów{{r|hom}}. Po 10-letniej przerwie II Marsz Równości w Katowicach odbył się we wrześniu 2018, kiedy za jego organizacji podjęło się Stowarzyszenie Tęczówka z Katowic.<ref>{{Cytuj |autor = Redakcja |tytuł = Marsz Równości w Katowicach 2018. Ponad tysiąc osób przeszło z pl. Sejmu Śląskiego na pl. Grunwaldzki: głośno, kolorowo i pokojowo ZDJĘCIA |data = 2018-09-10 |data dostępu = 2020-08-11 |opublikowany = Dziennik Zachodni |url = https://dziennikzachodni.pl/marsz-rownosci-w-katowicach-2018-ponad-tysiac-osob-przeszlo-z-pl-sejmu-slaskiego-na-pl-grunwaldzki-glosno-kolorowo-i-pokojowo/ar/c1-13477713 |język = pl-PL}}</ref>. III Marsz odbył się we wrześniu 2019 r.<ref>{{Cytuj |autor = Bartosz Wojsa |tytuł = Marsz Równości w Katowicach "Mniej„Mniej złości, więcej miłości"miłości” z protestem i kontrmanifestacją 7.9.2019 |data = 2019-09-07 |data dostępu = 2020-08-11 |opublikowany = Dziennik Zachodni |url = https://dziennikzachodni.pl/marsz-rownosci-w-katowicach-mniej-zlosci-wiecej-milosci-z-protestem-i-kontrmanifestacja-792019/ar/c1-14400101 |język = pl-PL}}</ref> IV Marsz jest planowany na wrzesień 2020 r.<ref>{{Cytuj |tytuł = Marsze Równości i Parada 2020: wszystkie terminy i mapa |data dostępu = 2020-08-11 |opublikowany = queer.pl |url = https://queer.pl/news/203874/pride-2020-marsze-parada-rownosci-lista-mapa |język = pl}}</ref>
 
=== Wrocław ===
Linia 82 ⟶ 81:
 
=== Gdańsk ===
W [[Trójmiasto|Trójmieście]] pierwszy marsz społeczności LGBT+ odbył się dopiero w 2015 . Zorganizowany został przez gdańskie [[Stowarzyszenie na rzecz osób LGBT Tolerado|Stowarzyszenie na rzecz osób LGBT „Tolerado”]] w ramach Trójmiejskich Dni Równości. Frekwencja zaskoczyła organizatorów – w marszu wzięło udział 1,5 tys. osób{{r|gw8}}. W kolejnym roku w II Trójmiejskim Marszu Równości wzięło udział według różnych szacunków od 800 do ok. 2000 uczestników<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = II Trójmiejski Marsz Równości. "Nie„Nie damy się wepchnąć do szafy"szafy” |data = 2016-05-20 |data dostępu = 2020-10-05 |opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl |url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,20104737,nie-damy-sie-zastraszyc-i-wepchnac-do-szafy-kim-sa-organizatorzy.html?disableRedirects=true}}</ref>{{r|gpom}}. Marsze spotykały się z kontrmanifestacjami, ale policja uniemożliwiła zablokowanie trasy przejścia{{r|gpom}}.
 
==== Marsz Równości 2015 ====
Marsz równości w roku 2015 był częścią Trójmiejskich Dni Równości 2015. Sam marsz przeszedł pod hasłem ''Jesteśmy rodziną!''. W marszu uczestniczyło około 1-11–1,5 tys. osób<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Marsz-Rownosci-przeszedl-przez-Gdansk-Protest-radnej-przedluzyl-korki-n91071.html | tytuł = Marsz Równości przeszedł przez Gdańsk| opublikowany = trójmiasto.pl | data dostępu = 2018-01-14}}</ref>. W marszu wzięli udział ówczesna wicemarszałek [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu RP]] [[Wanda Nowicka]], prezydent [[Słupsk]]a [[Robert Biedroń]] i ambasador [[Szwecja|Królestwa Szwecji]] [[Staffan Herrström]].
 
Marsz równości w roku 2015 był częścią Trójmiejskich Dni Równości 2015. Sam marsz przeszedł pod hasłem ''Jesteśmy rodziną!''. W marszu uczestniczyło około 1-1,5 tys. osób<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Marsz-Rownosci-przeszedl-przez-Gdansk-Protest-radnej-przedluzyl-korki-n91071.html | tytuł = Marsz Równości przeszedł przez Gdańsk| opublikowany = trójmiasto.pl | data dostępu = 2018-01-14}}</ref>. W marszu wzięli udział ówczesna wicemarszałek [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu RP]] [[Wanda Nowicka]], prezydent [[Słupsk]]a [[Robert Biedroń]] i ambasador [[Szwecja|Królestwa Szwecji]] [[Staffan Herrström]].
 
==== Marsz Równości 2016 ====
Marsz w 2016 roku odbył się pod hasłem ''Jesteśmy rodziną!'', takim samym jak w poprzednim roku. Uczestniczyło w nim ok. 2 tys. osób wraz z dwoma platformami z oprawą muzyczną. Marsz odbył się w Gdańsku na Targu węglowym i przeszedł aleją Zwycięstwa do dzielnicy [[Wrzeszcz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,20104737,nie-damy-sie-zastraszyc-i-wepchnac-do-szafy-kim-sa-organizatorzy.html | tytuł = II Trójmiejski Marsz Równości.| opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl | data dostępu = 2018-01-14}}</ref>. Ze względu na kontrmanifestacje marsz równości został przez policję skierowany na alternatywną trasę. Działacze środowisk narodowych protestujący przeciwko marszowi osób LGBT starli się kilkukrotnie z zabezpieczającymi marsz policjantami<ref>{{Cytuj |tytuł = Gdańsk: Marsz Równości skierowany na alternatywną trasę. Przeciwnicy starli się z policją |data dostępu = 2020-10-06 |opublikowany = www.gazetaprawna.pl |url = http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/945711,gdansk-marsz-rownosci.html}}</ref><ref name=":8">{{Cytuj |autor = Anna Gronkiewicz |tytuł = Organizacja zgromadzenia publicznego w świetle ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. |data = 2016 |data dostępu = 2020-10-07 |isbn = 978-83-63179-37-3 |wydawca = Katowice: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego; Włocławek: Agencja Reklamowa TOP. |s = 297-298297–298 |url = https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/5657 |język = pl}}</ref>. Pięć osób zostało zatrzymanych przez policję<ref name=":8" />.
 
==== Marsz Równości 2017 ====
W 2017 roku wzięło udział według rożnychróżnych szacunków od ok. 2 do 5 tysięcy uczestników<ref>{{Cytuj |tytuł = Główną aleją Gdańska przeszedł III Trójmiejski Marsz Równości |data dostępu = 2020-10-06 |opublikowany = www.gazetaprawna.pl |url = http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1046104,iii-trojmiejski-marsz-rownosci.html}}</ref><ref name=":5" />, a otworzył go prezydent miasta Gdańsk Paweł Adamowicz. Hasło marszu w 2017 roku brzmiało ''Miłość! Nie wojna''<ref>{{Cytuj |autor = Ewelina Oleksy |tytuł = Szykują Trójmiejski Marsz Równości |data = 2017-04-29 |data dostępu = 2020-10-06 |opublikowany = Polska Times |url = https://polskatimes.pl/szykuja-trojmiejski-marsz-rownosci/ar/12032399?najstarsze |język = pl-PL}}</ref>, nawiązujące do ówczesnej [[Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce|sytuacji politycznej]]. W marszu wzięły udział również przedstawiciele partii politycznych, w tym [[Ewa Lieder]] z [[Nowoczesna|Nowoczesnej]] oraz [[Agnieszka Pomaska]] z [[Platforma Obywatelska|Platformy Obywatelskiej]]<ref name=":5">{{Cytuj stronę | url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,21873465,iii-trojmiejski-marsz-rownosc-rekordowa-frekwencja.html | tytuł = III Trójmiejski Marsz Równości. Rekordowa frekwencja| opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl | data dostępu = 2018-01-14}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.cdn.ug.edu.pl/48823/iii-trojmiejski-marsz-rownosci/ | tytuł = III Trójmiejski Marsz Równości| opublikowany = www.cdn.ug.edu.pl | data dostępu = 2018-12-30}}</ref> Marsz rozpoczął się w dzielnicy [[Strzyża (Gdańsk)|Strzyża]] pod pomnikiem Piłsudskiego, a zakończył się we Wrzeszczu przy [[Dom Handlowy Jantar|Domu Handlowym Jantar]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C951962%2Cglowna-aleja-gdanska-przeszedl-iii-trojmiejski-marsz-rownosci.html | tytuł = Główną aleją Gdańska przeszedł III Trójmiejski Marsz Równości| opublikowany = pap.pl | data dostępu = 2018-12-30}}</ref>.
 
==== Marsz Równości 2018 ====
W roku 2018 w marszu wzięło udział około 7 tysięcy uczestników<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = "Miłość„Miłość może tylko łączyć"łączyć”. Trwają Trójmiejskie Dni Równości, a za kilka dni wielka parada w Gdańsku |data = |data dostępu = 2020-10-08 |opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl |url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24802603,milosc-moze-tylko-laczyc-v-trojmiejski-marsz-rownosci-juz.html?disableRedirects=true}}</ref>. Przemarsz wyruszył spod [[Gdański Teatr Szekspirowski|Teatru Szekspirowskiego]] do terenów postoczniowych w dzielnicy [[Młyniska (Gdańsk)|Młyniska]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Marsz-Rownosci-idzie-przez-c-entrum-Gdanska-n124183.html | tytuł = Marsz Równości przeszedł przez centrum Gdańska | data dostępu = 2018-12-30}}</ref>. Honorowym patronem marszu był Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, który również brał udział w rozpoczęciu marszu. Władze miasta podczas marszu zapowiedziały wprowadzenie programu ''Model na Rzecz Równego Traktowania'' dotyczącego zwalczania dyskryminacji we wszelkich ich przejawach, włączając również dyskryminację ze względu na orientację seksualną<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/marsz-rownosci-w-gdansku-kilka-tysiecy-uczestnikow,840371.html | tytuł = Kilka tysięcy osób w Marszu Równości. "Gdańsk„Gdańsk to miasto Solidarności"Solidarności” | opublikowany = tvn24.pl | data dostępu = 2018-12-30}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1754270,1,model-na-rzecz-rownego-traktowania-przyjety-gdansk-wybral-wolnosc-i-rownosc.read | tytuł = Model na Rzecz Równego Traktowania przyjęty. Gdańsk wybrał wolność i równość | opublikowany = polityka.pl | data dostępu = 2018-12-30}}</ref>.
 
==== Marsz Równości 2019 ====
W 2019 roku marsz zgromadził kilka tysięcy osób<ref name="tysiacegw">{{cytuj stronę| url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24825416,v-trojmiejski-marsz-rownosci-przeszedl-ulicami-gdanska.html| tytuł = Trójmiejski Marsz Równości. Tysiące osób na pokojowej, radosnej manifestacji| nazwisko = Wiśniowska| imię = Joanna| data = 25 maja 2019| opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl}}</ref> (według deklaracji organizatorów był liczniejszy niż marsz w 2018<ref name="uczuciadziennik">{{cytuj stronę| url = https://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/598711,marsz-rownosci-gdansk-adamowicz-dulkiewicz-lgbt.html | tytuł = Na Marszu Równości obrażono uczucia religijne? Ziemkiewicz i Płażyński atakują Dulkiewicz | data = 26 maja 2019| data dostępu = 6 października 2020| opublikowany = wiadomosci.dziennik.pl}}</ref><ref name=":6">{{Cytuj |autor = |tytuł = "Miłość„Miłość może tylko łączyć"łączyć”. Przez Gdańsk przeszedł marsz równości - Polsat News |data = 2019-05-25 |data dostępu = 2020-10-06 |opublikowany = polsatnews.pl |url = https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2019-05-25/milosc-moze-tylko-laczyc-przez-gdansk-przeszedl-marsz-rownosci/ |język = pl}}</ref>, i mógł liczyć ok. 10 tys. osób<ref>{{cytuj stronę| url = https://dziennikbaltycki.pl/stowarzyszenie-tolerado-przeklada-vi-trojmiejski-marsz-rownosci-z-maja-na-wrzesien/ar/c1-14926964| tytuł = Stowarzyszenie Tolerado przekłada VI Trójmiejski Marsz Równości z maja na wrzesień| autor = Rafał Mrowicki| data = 20 kwietnia 2020| data dostępu = 6 października 2020| opublikowany = dziennikbaltycki.pl}}</ref>). Został objęty patronatem prezydentów Gdańska i Sopotu<ref name="karnowskionet">{{cytuj stronę| url = https://wiadomosci.onet.pl/trojmiasto/prezydent-sopotu-napisal-list-ws-sobotniego-marszu-rownosci/3t53x93| tytuł = Prezydent Sopotu napisał list ws. sobotniego Marszu Równości | data = 28 maja 2019| data dostępu = 2020-10-06| opublikowany = Onet.pl}}</ref>. Manifestacja była opisywana w mediach jako „pokojowa”, „radosna”<ref name="tysiacegw" /> i „bezpieczna”<ref name="bezpieczniedb">{{cytuj stronę| url = https://dziennikbaltycki.pl/trojmiejski-marsz-rownosci-2019-przeszedl-przez-centrum-gdanska-bylo-bezpiecznie-i-bez-incydentow-milosc-moze-tylko-laczyc/ar/c1-14161095| tytuł = Trójmiejski Marsz Równości 2019 przeszedł przez centrum Gdańska. Było bezpiecznie i bez incydentów. “Miłość„Miłość może tylko łączyć"łączyć”| nazwisko = Oleksy| imię = Ewelina| data = 25 maja 2019| data dostępu = 6 października 2020| opublikowany = dziennikbaltycki.pl}}</ref>. Podczas marszu oddano hołd [[Zamach na Pawła Adamowicza|zamordowanemu w styczniu 2019]] prezydentowi Gdańska Pawłowi Adamowiczowi. Hasłem przewodnim stały się słowa wypowiedziane przez Pawła Adamowicza: „Miłość może tylko łączyć”<ref name="tysiacegw" /><ref name="marszgdansktv">{{cytuj stronę| url = https://www.gdansk.pl/tv/v-marsz-rownosci-w-gdansku,v,1733| tytuł = V Marsz Równości w Gdańsku | opublikowany = gdansk.pl| data = 25 maja 2019| data dostępu = 6 października 2020}}</ref>. Marsz otworzyła prezydent Gdańska [[Aleksandra Dulkiewicz]]<ref name=":6" /><ref name="marszgdansktv" />. Wśród uczestniczek była także [[Magdalena Adamowicz]] (wdowa po prezydencie Pawle Adamowiczu)<ref name="uczuciadziennik" />, oraz prof. [[Joanna Senyszyn]]<ref>{{cytuj stronę| url = https://www.facebook.com/joanna.senyszyn.35/posts/2156324294485322/| autor = Joanna Senyszyn| tytuł = Wpis na Facebooku| opublikowany = Profil Joanny Senyszyn na Facebooku| data = 25 maja 2019| data dostępu = 6 października 2020}}</ref>. Marsz zakończył się piknikiem na terenach postoczniowych<ref name="bezpieczniedb" />.
 
== Przełom: wejście do średnich i małych miast (2017-192017–2019) ==
[[Plik:Marsz Równości w Toruniu 2017.jpg|thumb|[[Marsze Równości w Toruniu|Marsz Równości w Toruniu]], 2017 rok]]
Wraz z dojściem do władzy [[Prawo i Sprawiedliwość|Prawa i Sprawiedliwości]] (PiS) jesienią 2015 znacząco wzrosła aktywność społeczna środowisk liberalnych, sprzeciwiających się nowej polityce rządu. Zaczęło się to przekładać na szersze wsparcie marszy równości, do których dołączyły osoby spoza środowisk LGBT+, jak np. członkowie i sympatycy [[Komitet Obrony Demokracji|Komitetu Obrony Demokracji]], a później również innych grup opozycyjnych wobec PiS. Frekwencja na warszawskiej Paradzie Równości według danych organizatorów wzrosła z 18 tys. uczestników w 2015 przez 36 tys. w 2016{{r|one1}} do 50 tys. w 2017{{r|ptt1}}.{{Osobny artykuł|Marsz Równości w Toruniu}}W roku 2017 do miast organizujących marsze równości dołączył [[Toruń]], który był pierwszym średniej wielkości miastem, w którym odbyła się taka manifestacja. Sukces frekwencyjny (w marszu wzięło udział ok. 1000 osób){{r|nmt}} zachęcił środowiska z innych ośrodków do przygotowania lokalnych wydarzeń także u siebie.
 
W 2018 i 2019 roku na mapie Polski pojawiło się kilkadziesiąt nowych marszów.
Linia 114 ⟶ 112:
 
==== Częstochowa ====
[[Plik:02019 0403 (2) CzestochowaPride-Parade.jpg|thumb|Marsz Równości w Częstochowie i kontrowersyjne transparenty: tęczowe godło Polski oraz kopia obrazu Czarnej Madonny w tęczowej aureoli. Na zdjęciu obraz trzyma Michał Goworowski, organizator Marszu Równych w Gdyni. Obok stoi Dominik Puchała, organizator Marszu Równości w Częstochowie.]]
 
Zaplanowany na 8 lipca 2018 roku I Marsz Równości w Częstochowie spotkał się z reakcją środowisk skrajnie prawicowych, które zarzuciły organizatorom, Dominikowi Puchale oraz Małgorzacie Mróz, prowokację – termin wydarzenia pokrywał się z odbywającą się na [[Jasna Góra|Jasnej Górze]] doroczną Pielgrzymką Rodziny [[Radio Maryja|Radia Maryja]]{{r|oko1|oko2}}. Ostatecznie marsz przeszedł prawie całą zaplanowaną trasę, a wzięło w nim udział około 600 osób{{r|gw11}}. Podczas częstochowskiego marszu wylegitymowano aktywistę [[Bartosz Staszewski|Bartosza Staszewskiego]] niosącego flagę z symbolem białego orła na tęczowym tle. Zdaniem środowisk konserwatywnych i prawicowych przedstawienie takie stanowiło znieważenie symboli narodowych z art. 137 § 1 Kodeksu karnego, a ówczesny [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji|Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji]] [[Joachim Brudziński]] zarzucił Staszewskiemu „profanację” symboli narodowych{{r|tvn1}}. W sprawie tej wpłynęło zawiadomienie do prokuratury, ta jednak odmówiła wszczęcia śledztwa z uwagi na brak znamion czynu zabronionego{{r|gaz0}}.
 
==== Lublin ====
[[Plik:02018 Marsz Równości 2018(1) w Lublinie.jpg|mały|Marsz Równości 2018 w Lublinie]]
Podobnie silną reakcję wywołał I Marsz Równości w Lublinie, tym bardziej, że miał odbyć się on na 8 dni przed [[Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku|wyborami samorządowymi]]. Na 5 dni przed marszem, 8 października, prezydent Lublina [[Krzysztof Żuk]] zakazał zarówno Marszu Równości, jak i zapowiedzianych wobec niego kontrmanifestacji, powołując się na art. 14 ust. 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach, który pozwala na zakazanie zgromadzenia publicznego z uwagi na zagrożenie życia, zdrowia lub mienia w znacznych rozmiarach{{r|klub}}. Zarówno organizatorzy marszu, jak i kontrmanifestacji, odwołali się od decyzji do sądu. Sąd okręgowy podtrzymał decyzję prezydenta{{r|gaz1}}. Dopiero sąd apelacyjny przychylił się do argumentacji organizatorów marszu i Rzecznika Praw Obywatelskich, i 12 października – na dzień przed planowanym terminem marszu – uchylił zakaz. W uzasadnieniu wyroku znalazły się m.in. argumenty, że wolność zgromadzeń pełni fundamentalną rolę w społeczeństwach demokratycznych, że to zadaniem państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom korzystającym z tej konstytucyjnej wolności, i że niedopuszczalne jest ograniczanie prawa do manifestowania z powodu pogróżek ze strony przeciwników demonstracji{{r|rpo1}}. Atmosfery przed marszem nie poprawiały wypowiedzi polityków, m.in. wojewody lubelskiego, który określił marsz jako promocję „zboczeń, dewiacji i wynaturzeń". Maszerujący od samego początku musieli liczyć się z aktami agresji ze strony przeciwników, którzy nieustannie próbowali blokować i atakować maszerujących i osłaniającą ich policję. Z tego powodu kilkukrotnie dochodziło do zatrzymywania marszu i zmiany trasy. Ostatecznie jednak 1,5 tys. uczestników zdołało dojść do planowanego końca manifestacji{{r|gw12}}.
 
Łącznie w 2018 odbyło się w Polsce 16 marszów zorganizowanych przez środowiska LGBT+, w tym połowa w miastach, w których wcześniej tego typu wydarzeń nie było.
Linia 127 ⟶ 125:
W 2019 odbyły się marsze we wszystkich miastach, w których miały one miejsce w roku poprzednim, oraz w 13 kolejnych. Nowymi gospodarzami marszów równości zostały: [[Koszalin]], [[Gniezno]], [[Bydgoszcz]], [[Olsztyn]], [[Kielce]], [[Białystok]], [[Kostrzyn nad Odrą]] (w ramach [[Pol’and’Rock Festival]]), [[Płock]], [[Radomsko]], [[Gorzów Wielkopolski]], [[Słupsk]], [[Kalisz]] i [[Elbląg]].
 
6 kwietnia bez poważnych incydentów przeszedł marsz w Koszalinie, w którym wzięło udział ok 650 osób{{r|gk24}}. Problemy pojawiły się z organizacją marszu w Gnieźnie – prezydent miasta [[Tomasz Budasz]] z [[Platforma Obywatelska|Platformy Obywatelskiej]] zakazał marszu i 16 zgłoszonych kontrmanifestacji, uzasadniając swą decyzję względami bezpieczeństwa{{r|oko3}}. Organizatorzy odwołali się od tej decyzji i w obydwu instancjach (prezydent od pierwszego wyroku się też odwołał) uzyskali nakaz uchylenia decyzji zakazującej marszu{{r|rpo2}}. Ostatecznie w marszu wzięło udział około 400 osób, naprzeciw nich stanęło kilka grup kontrmanifestantów, których w kulminacyjnym momencie było około 500{{r|gn24}}.
 
I Marsz Równości w Bydgoszczy odbył się 11 maja 2019, wzięło w nim udział ponad 2 tys. osób{{r|gw13}}. Pomimo prób zakłócenia marszu przez kontrmanifestantów wydarzenie przebiegło spokojnie. Demonstracja otrzymała oficjalny patronat prezydenta miasta [[Rafał Bruski|Rafała Bruskiego]] z PO{{r|que1}}. Podobnie spokojnie odbył się I Marsz Równości w Olsztynie, gdzie przeszło ponad 1 tys. osób, choć ze względu na kontrmanifestację miasto wymusiło na organizatorach zmianę trasy na mało uczęszczane, osiedlowe drogi{{r|gols}}. Bez incydentów odbył się również marsz w Kielcach, choć prezydent miasta [[Bogdan Wenta]] z PO również początkowo wydał zakaz, podważony następnie w sądzie. W marszu wzięło udział ponad tysiąc osób, a po spokojnym przebiegu wszystkich zgromadzeń prezydent podziękował ich uczestnikom{{r|echo}}.
Linia 134 ⟶ 132:
[[Plik:02019 1663 Bielsko-Biala against Violence, Solidarity with Białystok, LGBT free zone, cursed rainbow, Gazeta Polska stickers.jpg|thumb|''Solidarność naszą siłą'', happening zorganizowany w Bielsku-Białej w solidarności z zaatakowanymi przez kontrmanifestantów uczestnikami i uczestniczkami Marszu Równości w Białymstoku]]
I Marsz Równości w [[Białystok|Białymstoku]] został zaplanowany na 20 lipca 2019{{r|gw14}}. Według szacunków policji w zgromadzeniu udział wzięło ok. 800 osób{{r|tvn2}}. Organizatorem wydarzenia była nowo powstała organizacja LGBT – Tęczowy Białystok{{r|que2}}. Jeszcze przed marszem sytuacja była coraz bardziej napięta z powodu konfrontacyjnych wypowiedzi wielu polityków prawicy oraz arcybiskupa białostockiego, abp Tadeusza Wojdy, który wprost nawoływał, by mieszkańcy Białegostoku nie pozwolili na przejście marszu{{r|gaz2}}. Wszystko to sprawiło, że uczestnicy marszu zostali brutalnie zaatakowani, a marsz zakończył się zamieszkami i licznymi zatrzymaniami. Wydarzenia były szeroko komentowane w mediach, w tym zagranicznych{{r|repb|faz|dmail|fr24|ecnn}}.
W kontrze do marszu zgłoszono 70 wydarzeń{{r|oko4}}, w tym Piknik Rodzinny, organizowany przez marszałka województwa Podlaskiego [[Artur Kosicki|Artura Kosickiego]]{{r|tvn2|rzp1}}. Podczas marszu doszło do prób blokady, wykrzykiwania wulgarnych haseł i pobić{{r|wp2}}. Wśród kontrmanifestantów znajdowali się pseudokibice klubu sportowego Jagiellonia Białystok{{r|kupo}}. W trakcie przemarszu uczestnicy zostali obrzuceni różnymi przedmiotami, w tym kamieniami i petardami. W ten sposób zaatakowano również funkcjonariuszy policji{{r|tvn2}}. W efekcie doszło do starć{{r|tvn2|rzp1|tvpi}}. Wobec zakłócających przebieg marszu policja użyła gazu pieprzowego, oraz granatów hukowych{{r|rmf1}}.
 
Na dzień 23 lipca w związku z popełnionymi przestępstwami bądź wykroczeniami ustalono tożsamość 68 osób{{r|wp2}}. Trudna do ustalenia pozostaje liczba osób poszkodowanych, ponieważ większość z nich nie zgłosiła się do żadnych służb. Z nagrań wrzucanych w mediach społecznościowych policja ustaliła tożsamość części ofiar i do nich dotarła. Do szpitala trafiła jedna policjantka{{r|rzp1|wp2}}. Cztery osoby usłyszały zarzuty<ref>„To nie jest kwestia LGBT. To kwestia Polski i Polaków jako całości”, TVN24.pl [dostęp 2019-07-24].</ref>
Linia 140 ⟶ 138:
 
==== Po wydarzeniach białostockich ====
W związku z wydarzeniami podczas marszu równości w Białymstoku, powstawać zaczęły wydarzenia o charakterze non violence i pro-LGBT<ref>Solidarni z Białymstokiem. Przyjdź na demonstrację przeciwko homofobii i przemocy, Noizz, 22 lipca 2019 [dostęp 2019-07-24] (pol.).</ref>, których celem było wyrażenie solidarności wobec poszkodowanych. Jednym z nich było "Miasteczko„Miasteczko Równość"Równość” i spontaniczny marsz, jaki przeszedł 2 sierpnia 2019 na festiwalu Pol’and’Rock w [[Kostrzyn nad Odrą|Kostrzynie nad Odrą]]{{r|oko5}}. Pierwszym zaplanowanym marszem po białostockim był I Marsz Równości w Płocku, który odbył się 10 sierpnia i okazał się frekwencyjnym sukcesem – wzięło w nim udział około dwóch tysięcy osób<ref>{{Cytuj |tytuł = W Płocku napędzano...napędzano… podział |data = 2019-08-13 |data dostępu = 2019-11-09 |opublikowany = Tygodnik Płocki |url = https://tp.com.pl/artykul/w-plocku-napedzano/732230}}</ref>. Mimo kontrmanifestacji ze strony środowisk prawicowych wydarzenie przebiegło stosunkowo spokojnie, policja zatrzymała tylko 2 osoby{{r|tvn3}}. Pod wpływem wydarzeń w Białymstoku 19-letni aktywista Ksawery Olczyk zorganizował I Marsz Równości w niespełna 50-tysięcznym Radomsku. Próby zablokowania marszu przez Młodzież Wszechpolską i ONR nie powiodły się i około 300 osób przeszło 17 sierpnia w kolorowej manifestacji{{r|gw15}}.
 
=== Marsze w metropoliach w latach 2017-192017–2019 ===
W tym samym czasie, w którym marsze równości pojawiły się w średnich i małych miastach, te w dużych przekształciły się w masowe demonstracje, nierzadko z poparciem i uczestnictwem władz miejskich. Pierwszym prezydentem miasta, który wziął udział w marszu był prezydent Poznania [[Jacek Jaśkowiak]], który bierze udział w kolejnych marszach od 2015 roku{{r|gw16}}. Natomiast pierwszy swym patronatem objął marsz prezydent Gdańska, [[Paweł Adamowicz]], który uznał wsparcie dla różnorodności za zgodne z własną, konserwatywną polityką i wziął udział w marszu w 2017 roku{{r|oko6}}. W Warszawie prezydent [[Hanna Gronkiewicz-Waltz]] odrzucała kolejne prośby o udzielenie patronatu i dopiero nowy prezydent stolicy, [[Rafał Trzaskowski]] udzielił go w 2019 roku i wziął udział w samym wydarzeniu{{r|ptt2}}. Podobnie, po zmianie na stanowisku prezydenta we Wrocławiu nowy gospodarz miasta [[Jacek Sutryk]] udzielił w 2019 roku patronatu marszowi równości, choć sam nie wziął w nim udziału{{r|tuw2}}.
 
Linia 149 ⟶ 147:
Po zakazie i zatrzymaniach uczestników poznańskiego Marszu, w połowie grudnia 2005 dwie agendy [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] wystosowały interpelacje do polskich władz, 18 stycznia 2006 [[Parlament Europejski]] wystąpił z rezolucją potępiającą [[Homofobia|homofobię]] w Europie. W uzasadnieniu powołano się na [[Europejska konwencja praw człowieka|Europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności]] oraz inne przepisy, do przestrzegania których zobowiązane są państwa członkowskie [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], w tym Polska<ref>{{Cytuj | tytuł = Homofobia w Europie | url = https://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2006-0018+0+DOC+XML+V0//PL | czasopismo = Teksty przyjęte | wolumin = P6_TA(2006)0018 | miejsce = Strasburg | data = 2006-01-18 | data dostępu = 2019-11-09 | język = pl}}</ref>. Sprawiło to, że władze polskie ograniczyły podobne działania{{fakt|data=2019-11}}.
 
Zgodnie z polskim prawem władze samorządowe nie mogą prewencyjnie zakazać zgromadzeń powołując się na potencjalne zagrożenie zdrowia, życia i mienia obywateli{{fakt|data=2019-11}}. Obowiązkiem zarówno [[Samorząd terytorialny w Polsce|władz samorządowych]] jak i aktywności [[Policja (Polska)|policji]] jest zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom manifestacji, wieców i przemarszów{{fakt|data=2019-11}}. Mimo obowiązujących przepisów dochodziło w Polsce jednak do zakazów prawa wolności [[Prawo o zgromadzeniach|zgromadzeń]] jako naruszających{{fakt|data=2019-11}} art. 14 ust. 2 [[Prawo o zgromadzeniach]], art. 57 i 32 [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucji]] oraz art. 11 [[Europejska konwencja praw człowieka|Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i podstawowych wolności]] oraz nawoływań do jego omijania{{fakt|data=2019-11}}.
 
Na pikniku gminnym w [[Zbuczyn]]ie [[12 sierpnia]] 2019 przed mającymi się odbyć [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2019 roku|wyborami parlamentarnymi]] prezes PiS [[Jarosław Kaczyński]] zapytany co zamierza zrobić z tak zwanymi ''marszami równości'' oświadczył - ''gdyby to ode mnie zależało, no to byłoby jasne. Mój brat świętej pamięci, warszawiak, gdy był prezydentem Warszawy, to zakazał. Natomiast, no tu jest sprawa przepisów Unii Europejskiej. No uchylą nam takie zakazy. Sądy zresztą też uchylą, bo sądy są całkowicie pod wpływem tej ideologii. To trzeba inaczej, spokojnie ograniczyć to. W ten sposób, żeby to nie niszczyło polskiej kultury, nie niszczyło polskiego Kościoła. I o to będziemy walczyć<ref>{{Cytuj |tytuł = Kaczyński: UE uchyli nam zakazy marszów równości. Sądy też uchylą, bo są pod wpływem ideologii LGBT |data dostępu = 2019-09-24 |opublikowany = wiadomosci.dziennik.pl |url = https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/604926,jaroslaw-kaczynski-marsze-rownosci-unia-europejska.html}}</ref>''.
 
Kontekst zakazu dyskryminacji osób [[LGBT]] poruszany był również w 2018. Stojący na czele delegacji polskiego rządu [[Łukasz Piebiak]], omawiając w Brukseli tekst Konkluzji Rady Unii Europejskiej ws. stosowania [[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej|Karty Praw Podstawowych]] w 2017 przyjął stanowisko jej zawetowania. Powodem było zbyt mocne potępienie dyskryminacji osób LGBT w stosunku do potępienia dyskryminacji ze względów religijnych<ref>{{Cytuj |tytuł = Piebiak: Nie mogliśmy pozwolić na zakłamywanie rzeczywistości w dokumencie unijnym |data dostępu = 2019-09-26 |opublikowany = www.gazetaprawna.pl |url = http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1297958,piebiak-o-zaklamywaniu-rzeczywistosci-w-dokumencie-unijnym.html}}</ref>.
Linia 159 ⟶ 157:
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="laszuk">{{Cytuj |autor = Laszuk, Anna. |rozdział = Historia lesbijek |tytuł = Dziewczyny, wyjdźcie z szafy! |data = 2006 |data dostępu = 2019-09-26 |isbn = 9788392355410 |wydanie = Wyd. 1 |miejsce = Płock |wydawca = Fundacja Lorga |s = 245 |oclc = 144598372 |url = http://homiki.pl/index.php/2004/05/historia-lesbijek/}}</ref>
<ref name="parada">{{cytuj stronę |url = http://www.paradarownosci.eu/pl/historia-parady-rownosci/|tytuł = Historia Parady Równości|opublikowany = Parada Równości| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="kph1">{{cytuj stronę |url = https://kph.org.pl/marsz-tolerancji-2004/|tytuł = Marsz Tolerancji – 2004|opublikowany = Kampania Przeciw Homofobii| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw1">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/56,36001,18906246,marsz-rownosci-2004,,2.html|tytuł = Marsz Równości 2004|opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 25 września 2015| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw2">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/56,36001,18906246,marsz-rownosci-2005,,3.html|tytuł = Marsz Równości 2005|opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 25 września 2015| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw3">{{cytuj stronę |url = http://wyborcza.pl/1,75398,7435104,Europride___test_dla_warszawiakow.html|tytuł = Europride - test dla warszawiaków|opublikowany = Gazeta Wyborcza|data = 9 stycznia 2010| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="nes1">{{cytuj stronę |url = https://www.newsweek.pl/polska/europride-2010-pochod-na-ulicach-warszawy/n8ezbqm|tytuł = EuroPride 2010: Pochód na ulicach Warszawy|opublikowany = Newsweek Polska|data = 17 lipca 2010| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="rze1">{{cytuj stronę |url = https://www.rp.pl/artykul/510104-EuroPride-2010-parada-rownosci-w-Warszawie-obrzucona-jajkami.html|tytuł = EuroPride 2010 parada równości w Warszawie obrzucona jajkami|opublikowany = Rzeczpospolita|data = 18 lipca 2010| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="krs">{{cytuj stronę |url = http://www.krs-online.com.pl/fundacja-wolontariat-rownosci-krs-734082.html|tytuł = Fundacja Wolontariat Równości|opublikowany = Krajowy Rejestr Sądowy|data = 9 marca 2012| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="nes2">{{cytuj stronę |url = https://www.newsweek.pl/polska/marsz-rownosci-2010-ulicami-krakowa-pzreszedl-marsz-rownosci/kpcgyvg|tytuł = Marsz Równości przeszedł ulicami Krakowa|opublikowany = Newsweek Polska|data = 15 maja 2010| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw4">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/56,36001,18906246,marsz-rownosci-2006,,4.html|tytuł = Marsz Równości 2006|opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 25 września 2015| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw5">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/56,36001,18906246,marsz-rownosci-2014,,12.html|tytuł = Marsz Równości 2014|opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 25 września 2015| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="ppw1">{{cytuj stronę |url = https://poznanprideweek.pl/uncategorized/ppw2015/|tytuł = Poznań Pride Week 2015|opublikowany = Poznań Pride Week| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="ppw2">{{cytuj stronę |url = https://poznanprideweek.pl/uncategorized/pride-week-2016/|tytuł = Poznań Pride Week 2015|opublikowany = Poznań Pride Week| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw6">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,20740063,marsz-rownosci-na-ulicach-poznania-nasze-dzieci-musza-zyc.html|tytuł = Marsz Równości w Poznaniu. Trzy tysiące ludzi pod tęczowymi flagami przeszło głównymi ulicami miasta|opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 24 września 2016| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="hom">{{cytuj stronę |url = http://homiki.pl/index.php/2008/05/relacje-medialne-z-i-marszu-rwnoci-w-katowicach/|tytuł = Relacje medialne z I Marszu Równości w Katowicach | opublikowany = homiki.pl| data = 19 maja 2008| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="wp1">{{cytuj stronę |url = https://wiadomosci.wp.pl/marsz-rownosci-we-wroclawiu-6038639377162881g|tytuł = Marsz Równości we Wrocławiu | opublikowany = WP Wiadomości| data = 24 października 2009| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="nes3">{{cytuj stronę |url = https://www.newsweek.pl/polska/marsze-we-wroclawiu-marsz-rownosci-i-marsz-wyzwolenia-konopi/0htgtw2|tytuł = Marsze we Wrocławiu. Geje i Wolne Konopie |opublikowany = Newsweek Polska|data = 1 października 2011| data dostępu = 19 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="tuw1">{{cytuj stronę |url = https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,przez-wroclaw-przejdzie-marsz-rownosci-milosc-nie-pyta-o-plec-manifest,wia5-3266-17448.html|tytuł = Przez Wrocław przejdzie Marsz Równości: miłość nie pyta o płeć | opublikowany = tuWrocław | data = 1 października 2013| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw7">{{cytuj stronę |url = http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,20808290,marsz-rownosci-we-wroclawiu-relacja-na-zywo.html |tytuł = Marsz Równości we Wrocławiu |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 8 października 2016| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="dzł">{{cytuj stronę |url = https://dzienniklodzki.pl/lodz-marsz-rownosci-i-pikieta-prorodzinna-zdjecia/ar/403378 |tytuł = Łódź: Marsz Równości i pikieta prorodzinna |opublikowany = Dziennik Łódzki| data = 14 maja 2011| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="łnm">{{cytuj stronę |url = https://lodz.naszemiasto.pl/marsz-rownosci-na-piotrkowskiej-w-lodzi-zdjecia-wideo/ar/c1-3715314 |tytuł = Marsz Równości na Piotrkowskiej w Łodzi |opublikowany = Dziennik Łódzki| data = 24 kwietnia 2016| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw8">{{cytuj stronę |url = http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,18023321,Teczowy_Gdansk__Pierwszy_Marsz_Rownosci_przeszedl.html |tytuł = Tęczowy Gdańsk. Pierwszy Marsz Równości przeszedł przez miasto |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 30 maja 2015| data dostępu = 20 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gpom">{{cytuj stronę |url = https://pomorska.pl/trojmiejski-marsz-rownosci-w-gdansku-doszlo-do-zamieszek-zdjecia/ar/10020438 |tytuł = Trójmiejski Marsz Równości w Gdańsku. Doszło do zamieszek |opublikowany = Gazeta Pomorska| data = 21 maja 2016| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="one1">{{cytuj stronę |url = https://www.onet.pl/?utm_source=pl.wikipedia.org_viasg_wiadomosci&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=ucs&pid=38c73fd0-e416-4206-ac96-60df5f622eb9&sid=58fea33d-e354-4b84-8f95-8952bf982bba&utm_v=2 |tytuł = Parada Równości w Warszawie |opublikowany = Onet| data = 11 czerwca 2016| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="ptt1">{{cytuj stronę |url = https://polskatimes.pl/parada-rownosci-2017-w-warszawie-teczowy-pochod-przeszedl-przez-centrum-stolicy-zdjecia/ar/12143673 |tytuł = Parada Równości 2017 w Warszawie. "Tęczowy"„Tęczowy” pochód przeszedł przez centrum stolicy |opublikowany = Polska Times| data = 3 czerwca 2017| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="nmt">{{cytuj stronę |url = https://torun.naszemiasto.pl/marsz-rownosci-i-kontrmanifestacja-w-obronie-normalnosci/ar/c8-4276932 |tytuł = Marsz Równości i kontrmanifestacja „W obronie normalności” |opublikowany = Nasze Miasto | data = 14 października 2017| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw9">{{cytuj stronę |url = http://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,23417836,marsz-tolerancji-w-koninie-kilkaset-osob-przeszlo-ulicami-miasta.html |tytuł = Marsz Tolerancji w Koninie. Kilkaset osób przeszło ulicami miasta w marszu przeciwko nienawiści |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 18 maja 2018| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="nmk">{{cytuj stronę |url = https://konin.naszemiasto.pl/usuniety-z-grona-ministrantow-za-marsz-tolerancji-zdjecia/ar/c1-4666017 |tytuł = Usunięty z grona ministrantów za Marsz Tolerancji |opublikowany = Nasze Miasto | data = 28 maja 2018| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw10">{{cytuj stronę |url = http://rzeszow.wyborcza.pl/rzeszow/7,34962,23617123,i-marsz-rownosci-tysiac-osob-maszeruje-ulicami-rzeszowa-okrzyki.html |tytuł = I Marsz Równości. Tysiąc osób maszerowało ulicami Rzeszowa. Okrzyki i ataki narodowców |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 30 czerwca 2018| data dostępu = 22 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="oko1">{{cytuj stronę |url = https://oko.press/nacjonalisci-chca-zablokowac-i-marsz-rownosci-w-czestochowie-czy-urzad-miasta-im-pomoze/ | tytuł = Nacjonaliści chcą zablokować I Marsz Równości w Częstochowie. Czy Urząd Miasta im pomoże? | opublikowany = OKO.Press| data = 22 czerwca 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="oko2">{{cytuj stronę |url = https://oko.press/porazka-nacjonalistow-i-marsz-rownosci-w-czestochowie-jednak-dotrze-na-jasna-gore/ | tytuł = Porażka nacjonalistów. Marsz Równości jednak dotrze na Jasną Górę | opublikowany = OKO.Press| data = 4 lipca 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gaz0">{{Cytuj stronę | url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,23863104,teczowy-orzel-to-nie-profanacja-symboli-narodowych-prokuratura.html | tytuł = Tęczowy orzeł to nie profanacja symboli narodowych. Prokuratura odmówiła wszczęcia śledztwa | autor = [[Gazeta.pl]] | data = 2018-09-04 | opublikowany = [[Agora (przedsiębiorstwo)]] | język = pl | data dostępu = 2019-10-28}}</ref>
<ref name="tvn1">{{cytuj stronę |url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/czestochowa-bialy-orzel-na-teczowym-tle-brudzinski-profanacja-godla,852342.html | tytuł = Biały orzeł na tęczowym tle. Minister Brudziński zarzuca "profanację"„profanację” symboli narodowych | opublikowany = TVN24 | data = 8 lipca 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw11">{{cytuj stronę |url = https://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/7,48725,23649680,czestochowa-probowali-zatrzymac-marsz-rownosci-pod-jasna-gora.html |tytuł = Częstochowa. Próbowali zatrzymać Marsz Równości pod Jasną Górą |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 8 lipca 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="klub">{{cytuj stronę |url = https://kurierlubelski.pl/marsz-rownosci-w-lublinie-prezydent-krzysztof-zuk-zakazal-marszu-i-kontrmanifestacji/ar/13560781 |tytuł = Marsz Równości w Lublinie. Prezydent Krzysztof Żuk zakazał marszu i kontrmanifestacji |opublikowany = Kurier Lubelski | data = 9 października 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gaz1">{{cytuj stronę |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,24027723,nie-bedzie-marszu-rownosci-w-lublinie-sad-podtrzymal-zakaz.html |tytuł = Nie będzie Marszu Równości w Lublinie. Sąd podtrzymał zakaz. "Zapraszamy„Zapraszamy na spacer"spacer” |opublikowany = gazeta.pl | data = 10 października 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="rpo1">{{cytuj stronę |url = https://www.rpo.gov.pl/pl/content/sad-apelacyjny-uchyla-zakaz-marszu-rownosci-w-lublinie-zgadza-się-z-argumentami-rpo |tytuł = Sąd Apelacyjny uchyla zakaz Marszu Równości w Lublinie. Zgadza się z argumentami RPO |opublikowany = Rzecznik Praw Obywatelskich | data = 12 października 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw12">{{cytuj stronę |url = http://lublin.wyborcza.pl/lublin/7,48724,24038079,lublin-rusza-pierwszy-marsz-rownosci-swieto-osob-dyskryminowanych.html |tytuł = Marsz Równości w Lublinie. Policja użyła armatek wodnych. Było naprawdę groźnie |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 13 października 2018| data dostępu = 23 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gk24">{{cytuj stronę |url = https://gk24.pl/i-marsz-rownosci-przeszedl-ulicami-koszalina-wideo-zdjecia/ar/c1-14028049 |tytuł = I Marsz Równości przeszedł ulicami Koszalina |opublikowany = Głos Koszaliński | data = 6 kwietnia 2019| data dostępu = 24 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="oko3">{{cytuj stronę |url = https://oko.press/marsz-rownosci-w-gnieznie-zakazany/ | tytuł = Marsz Równości w Gnieźnie zakazany. „Zagrożenie zdrowia i życia oraz zniszczenia infrastruktury” | opublikowany = OKO.Press| data = 10 kwietnia 2019| data dostępu = 24 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="rpo2">{{cytuj stronę |url = https://www.rpo.gov.pl/pl/content/zakaz-marszu-rownosci-w-gnieznie-prawomocnie-uchylony |tytuł = Zakaz marszu równości w Gnieźnie – prawomocnie uchylony |opublikowany = Rzecznik Praw Obywatelskich | data = 12 kwietnia 2019| data dostępu = 24 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gn24">{{cytuj stronę |url = https://www.gniezno24.com/aktualnosci/item/17178-marsz-rownosci-przeszedl-ulicami-gniezna-fotorelacja | tytuł = Marsz równości przeszedł ulicami Gniezna - fotorelacja | opublikowany = Gniezno24.com | data = 13 kwietnia 2019| data dostępu = 24 września 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw13">{{cytuj stronę |url = https://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,35590,24774853,bydgoszcz-na-jeden-dzien-teczowa-stolica-i-marsz-rownosci-zdjecia.html |tytuł =Bydgoszcz na jeden dzień tęczową stolicą. I Marsz Równości |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 11 maja 2019| data dostępu = 2 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="que1">{{cytuj stronę |url = https://queer.pl/news/202791/marsz-rownosci-bydgoszcz-2019-zdjecia-relacja |tytuł =Ruszył pierwszy Marsz Równości w historii miasta |opublikowany = Queer.pl| data = 11 maja 2019| data dostępu = 2 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gols">{{cytuj stronę |url = http://gazetaolsztynska.pl/590641,Pierwszy-Olsztynski-Marsz-Rownosci-juz-za-nami-ZDJECIA-VIDEO-AKTUALIZACJA.html |tytuł = Pierwszy Olsztyński Marsz Równości już za nami! |opublikowany = Gazeta Olsztyńska| data = 15 czerwca 2019| data dostępu = 2 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="echo">{{Cytuj stronę | url = https://echodnia.eu/swietokrzyskie/po-marszu-rownosci-w-kielcach-tego-sie-nikt-nie-spodziewal/ar/c1-14277543 | tytuł = Po Marszu Równości w Kielcach. Tego się nikt nie spodziewał! | data = 15 lipca 2019 | opublikowany = echodnia.eu | język = pl | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="gw14">{{cytuj stronę |url = http://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,24874328,pierwszy-marsz-rownosci-w-bialymstoku-prezydent-nie-zabroni.html |tytuł = Pierwszy marsz równości w Białymstoku. Prezydent nie zabroni, ale patronatu nie da |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 7 czerwca 2019| data dostępu = 2 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="tvn2">{{cytuj stronę |url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/bialystok-marsz-rownosci-proby-zaklocenia-i-interwencje-policji,954562.html |tytuł = „Nie ma przyzwolenia na chuligańskie zachowania”. Kilkadziesiąt zatrzymanych po marszu w Białymstoku |opublikowany = TVN24| data = 21 lipca 2019| data dostępu = 2 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="que2">{{cytuj stronę |url = https://queer.pl/news/201602/bedzie-pierwszy-marsz-rownosci-w-bialymstoku |tytuł = Będzie pierwszy Marsz Równości w Białymstoku? |opublikowany = Queer.pl| data = 26 lipca 2018| data dostępu = 3 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gaz2">{{cytuj stronę |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,24972682,metropolita-bialostocki-abp-tadeusz-wojda-przed-marszem-lgbt.html |tytuł = Metropolita białostocki abp Tadeusz Wojda przed marszem LGBT: "Non„Non possumus"possumus” |opublikowany = wiadomosci.gazeta.pl | data = 7 lipca 2019| data dostępu = 3 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="repb">{{Cytuj stronę | url = https://www.repubblica.it/esteri/2019/07/21/news/polonia_botte_e_insulti_alla_manifestazioni_gay-231691360/?refresh_ce | tytuł = Polonia, botte e insulti al gay-pride di Bialystok | data = 21 lipca 2019 | opublikowany = [[la Repubblica]] | język = it | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="faz">{{Cytuj stronę | url = https://www.faz.net/aktuell/gesellschaft/polen-hooligans-bewerfen-gay-pride-parade-mit-steinen-16295896.html | tytuł = Polen: Hooligans bewerfen Gay-Pride-Parade mit Steinen | data = 21 lipca 2019 | opublikowany = [[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] | język = de | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="dmail">{{Cytuj stronę | url = https://www.dailymail.co.uk/news/article-7269879/Police-detain-25-people-far-right-attacks-LGBT-activists-Bialystok-Poland-Pride.html | tytuł = Far-right mob attack Polish city's first ever LGBTQ pride parade with 25 detained by police | autor = Lara Keay | data = 21 lipca 2019 | opublikowany = [[Daily Mail]] | język = en-GB | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="fr24">{{Cytuj stronę | url = https://www.france24.com/en/20190720-polish-gay-pride-marchers-defy-stone-throwing-hooligans | tytuł = Polish Gay Pride marchers defy stone-throwing hooligans | data = 20 lipca 2019 | opublikowany = [[France 24]] | język = en | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="ecnn">{{Cytuj stronę | url = https://edition.cnn.com/2019/07/21/europe/bialystok-polish-lgbtq-pride-intl/index.html?fbclid=IwAR2pPcIfpNK7afGlsk-pIYPINTZ6_CcJHHOdl963N7ovdcHT8bEHBHgBMEw | tytuł = Polish Gay Pride marchers defy stone-throwing hooligans | nazwisko = John | imię = Tara | nazwisko2 = Darwish | imię2 = Muhammad | data = 21 lipca 2019 | opublikowany = [[CNN]] | język = en-US | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="oko4">{{cytuj stronę |url = https://oko.press/bialystok-domem-dla-wszystkich-to-haslo-marszu-rownosci-kibole-szykuja-sie-do-obrony-miasta/| tytuł = „Białystok domem dla wszystkich” – to hasło Marszu Równości. Kibole szykują się do „obrony miasta” | opublikowany = OKO.Press| data = 19 lipca 2019| data dostępu = 3 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="rzp1">{{cytuj stronę |url = http://www.rp.pl/Spoleczenstwo/190729980-Pierwszy-Marsz-Rownosci-w-Bialymstoku-zaatakowany-przez-kiboli.html| tytuł = Pierwszy Marsz Równości w Białymstoku zaatakowany przez kiboli | opublikowany = rp.pl| data = 20 lipca 2019| data dostępu = 3 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="wp2">{{Cytuj stronę | url = https://wiadomosci.wp.pl/marsz-rownosci-w-bialymstoku-jest-aresztowanie-za-pobicie-14-latka-6405762933872257a | tytuł = Marsz Równości w Białymstoku. Jest aresztowanie za pobicie 14-latka | autor = Krystian Winogrodzki (oprac.) | data = 2019-07-23 | opublikowany = [[Wirtualna Polska]] | język = pl | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="tvpi">{{Cytuj stronę | url = https://www.tvp.info/43595004/starcia-na-paradzie-rownosci-w-bialymstoku-kilkadziesiat-osob-zatrzymanych | tytuł = Starcia na paradzie równości w Białymstoku. Kilkadziesiąt osób zatrzymanych | data = 21 lipca 2019 | opublikowany = TVP Info | język = pl | data dostępu = 3 listopada 2019}}</ref>
<ref name="kupo">{{Cytuj stronę | url = https://poranny.pl/zamieszki-podczas-marszu-rownosci-z-udzialem-kibicow-jagiellonii-cezary-kulesza-nie-odpowiadam-za-kazda-osobe-ubierajaca-barwy/ar/c2-14293937 | tytuł = Zamieszki podczas marszu równości z udziałem kibiców Jagiellonii. Cezary Kulesza: Nie odpowiadam za każdą osobę ubierającą barwy klubu | data = 23 lipca 2019 | opublikowany = Kurier Poranny | język = pl | data dostępu = 7 listopada 2019}}</ref>
<ref name="rmf1">{{Cytuj stronę | url = https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-zamieszki-podczas-marszu-rownosci-w-bialymstoku-policja-obrz,nId,3105552 | tytuł = Zamieszki podczas Marszu Równości w Białymstoku. Policja obrzucona kostką brukową | data = 20 lipca 2019 | opublikowany = [[RMF24]] | język = pl | data dostępu = 7 listopada 2019}}</ref>
<ref name="oko5">{{cytuj stronę |url = https://oko.press/strefa-wolna-od-nienawisci-spontaniczny-marsz-rownosci-przeszedl-przez-festiwal-polandrock/| tytuł = „Strefa wolna od nienawiści”. Spontaniczny Marsz Równości przeszedł przez festiwal Pol’and’Rock | opublikowany = OKO.Press| data = 2 sierpnia 2019| data dostępu = 7 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="tvn3">{{cytuj stronę |url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/plock-pierwszy-marsz-rownosci-zatrzymano-dwie-osoby,960089.html |tytuł = Pierwszy Marsz Równości przeszedł ulicami Płocka. Dwie osoby zatrzymane |opublikowany = TVN24| data = 10 sierpnia 2019| data dostępu = 7 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="gw15">{{cytuj stronę |url = https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,25093530,pierwszy-marsz-rownosci-w-radomsku-to-juz-fakt-jestem-tu.html |tytuł = Pierwszy Marsz Równości w Radomsku. Kontrmanifestanci rzucali jajkami w stronę policji |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 17 sierpnia 2019| data dostępu = 7 listopada 2019| język = pl}}</ref>
<ref name="oko6">{{cytuj stronę| url = https://oko.press/adamowicz-odswiezyl-polski-konserwatyzm-pokazal-ze-nie-wyklucza-rownosci/| tytuł = Paweł Adamowicz odświeżył polski konserwatyzm. Pokazał, że nie musi wykluczać zasady równości| autor = Anton Ambroziak| opublikowany = oko.press| data = 18 stycznia 2019| data dostępu = 19 stycznia 2020}}</ref>
<ref name="gw16">{{cytuj stronę |url = https://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36001,18917692,marsz-rownosci-poznan-pokazal-ze-jest-teczowy.html |tytuł = Marsz Równości. Poznań pokazał, że jest tęczowy |opublikowany = Gazeta Wyborcza| data = 26 września 2015| data dostępu = 19 stycznia 2020| język = pl}}</ref>
<ref name="ptt2">{{cytuj stronę |url = https://polskatimes.pl/parada-rownosci-2019-warszawa-zdjecia-wideo-kolorowy-marsz-przeszedl-806-ulicami-stolicy-wzial-w-nim-udzial-rafal-trzaskowski/ar/c1-14171259 |tytuł = Parada Równości 2019 Warszawa |opublikowany = Polska the Times| data = 10 czerwca 2019| data dostępu = 19 stycznia 2020| język = pl}}</ref>
<ref name="tuw2">{{cytuj stronę |url = https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,miasto-poparlo-11-marsz-rownosci-inicjatywa-ma-honorowy-patronat-prezydenta,wia5-3266-50875.html|tytuł = Miasto poparło 11. Marsz Równości. Inicjatywa ma honorowy patronat prezydenta | opublikowany = tuWrocław | data = 12 września 2019| data dostępu = 19 stycznia 2020| język = pl}}</ref>
}}