Tamasz Hryb: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Rotondus (dyskusja | edycje)
żony
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 1:
{{Polityk infobox
| polityk = Tomasz Hryb
|imię i nazwisko org = Тамаш Грыб
| grafika = [[Plik:Тамаш_Грыб_1923Тамаш Грыб 1923.jpg|230px]]
| opis grafiki =
| data urodzenia = [[6 marca]] [[1895]]
| miejsce urodzenia = Polany, [[powiat święciański]], [[gubernia wileńska]], [[Imperium Rosyjskie]]
| data śmierci = [[25 stycznia]] [[1938]]
| miejsce śmierci = [[Praga]], [[Czechosłowacja]]
| funkcja = Przewodniczący [[Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|Białoruskej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów]]
| partia = [[Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów]]
| od = maja 1918
| do = ?
| poprzednik =
| następca =
| odznaczenia =
| commons =
| quote =
}}
 
'''Tomasz Hryb''' ([[język białoruski|biał.]] Тамаш Грыб, [[Pseudonim|ps.]] „Т. Глеба”, „Антон Небарака”, „Т.Г.”; ur. [[6 marca]] [[1895]] w Polanach, zm. [[25 stycznia]] [[1938]] w [[Praga|Pradze]]) – białoruski polityk, historyk-archiwista, publicysta, pisarz, wydawca, działacz społeczno-kulturalny, oświatowy i narodowy.
 
W [[1913]] r. ukończył gimnazjum. W latach [[1914]]-[[1916]]1914–1916 studiował w Instytucie Psycho-Neurologicznym w [[Petersburg|Piotrogrodzie]]. Zaangażował się wówczas w działalność w białoruskim ruchu narodowym. Od października 1916 r. brał udział w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]. Podczas [[rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] [[1917]] r. był członkiem rad robotniczych, chłopskich i żołnierskich w [[Tallinn|Rewlu]] i [[Psków|Pskowie]]. Na I Wszechrosyjskim Zjeździe Rad wszedł w skład Centralnego Komitetu Wykonawczego, w ramach którego należał do 2 komisji: wojskowej i kulturowo-społecznej. W lipcu tego roku wstąpił do [[Białoruska Socjalistyczna HramadaHromada|Białoruskiej Socjalistycznej Hramady]]; później wszedł w skład jej Komitetu Centralnego. Następnie został też członkiem [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików)]]. Uczestniczył w [[rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]].
 
Podczas II Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad w październiku wystąpił z RKP(b) i opuścił obrady, rozpoczynając aktywną działalność w białoruskim ruchu narodowym. Uczestniczył w wojskowych zjazdach Białorusinów w Piotrogradzie i [[Witebsk]]u, gdzie wybrano go w skład [[Centralna Białoruska Rada Wojskowa|Centralnej Białoruskiej Rady Wojskowej]]. W grudniu [[1917]] r. uczestniczył w obradach [[Pierwszy Kongres Wszechbiałoruski|Kongresu Wszechbiałoruskiego]] w [[Mińsk]]u, w ramach którego został członkiem prezydium. W styczniu [[1918]] r. brał udział w III Wszechrosyjskim Zjeździe Rad jako delegat wojskowych Białorusinów. Wystąpił z protestem przeciwko rozgonieniu Kongresu Wszechbiałoruskiego przez bolszewików i podziału [[Białoruś|Białorusi]] na mocy umowy w [[Brześć|Brześciu]]. W marcu tego roku został członkiem [[Rada Białoruskiej Republiki Ludowej|Rady Białoruskiej Republiki Ludowej]]. Był współautorem konstytucyjnych hramot [[Białoruska Republika Ludowa|Białoruskiej Republiki Ludowej]].
 
Po zajęciu ziem białoruskich przez wojska niemieckie objął funkcję sekretarza w szkolnej sekcji urzędu miejskiego Mińska. Pod jego kierownictwem powstał Białoruski Związek Nauczycielski. Od stycznia do kwietnia [[1919]] r. był nauczycielem w [[Gimnazjum Białoruskie w Wilnie|Gimnazjum Białoruskim]] w [[Wilno|Wilnie]]. Założył i przewodniczył [[Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów]]. Redagował jej organ prasowy „Грамадзянiн”, w którym ukazywały się jego artykuły. Od lipca tego roku wydawał w [[Grodno|Grodnie]] gazetę „Родны Край”, zlikwidowaną po czterech numerach przez polskie władze. Współredagował też czasopismo „Беларуская Думка”. Za działalność w Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów został aresztowany, ale już w listopadzie wypuszczony na wolność.
 
W tym samym miesiącu został ministrem spraw wewnętrznych i propagandy w rządzie [[Jazep Waronka|Jazepa Waronki]]. Po udaniu się białoruskiego gabinetu na emigrację pozostał na Białorusi, kierując powstańczym ruchem wyzwoleńczym. W marcu [[1920]] r. został ponownie aresztowany przez Polaków. Miał zostać rozstrzelany, ale ostatecznie osadzono go w więzieniu w Mińsku, następnie w warszawskiej [[Cytadela Warszawska|Cytadeli]], w więzieniu we [[Wronki|Wronkach]], oraz na końcu w obozie w [[Dąbie]] pod [[Kraków|Krakowem]]. W grudniu 1920 r. wypuszczono go na wolność, ale bez prawa powrotu na Białoruś. W tej sytuacji w styczniu [[1921]] r. wyemigrował na [[Litwa|Litwę]]. Zamieszkał w [[Kowno|Kownie]], gdzie zorganizował i stanął na czele zagranicznej grupy Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. Redagował też pismo „Сялянская доля”. W lutym tego roku uczestniczył w kongresie partii [[socjalizm|socjalistycznych]] w [[Wiedeń|Wiedniu]].
 
W [[1922]] r. wyjechał do [[Praga|Pragi]], gdzie w listopadzie [[1927]] r. ukończył studia filozoficzne. Działał w [[Białoruski Związek Studencki|Białoruskim Związku Studenckim]]. W międzyczasie brał udział w [[1923]] r. w kolejnym kongresie socjalistycznym w [[Hamburg]]u. Uczestniczył w działalności Rady Białoruskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie. Utworzył i stanął na czele [[Białoruskie Towarzystwo Kulturalne im. Franciszka Skaryny|Białoruskiego Towarzystwa Kulturalnego]] im. [[Franciszek Skaryna|Franciszka Skaryny]]. Od [[1930]] r. pracował w Słowiańskiej Bibliotece. W latach [[1934]]-[[1938]]1934–1938 był kierownikiem Białoruskiego Archiwum Zagranicznego w Pradze. Był autorem licznych artykułów dotyczących historii Białorusi w pismach „Бюлетэнь загранічнай групы БПС-Р”, „Перавясла”, „Студэнцкая думка”, „Золак”, „Iskry Skaryny”. Opracował bibliografię białorusoznastwa. Przygotował dysertację doktorską<ref>[https://web.archive.org/web/20120523154648/http://www.bialystok.ap.gov.pl/dziedzictwo/pliki/repatriacje.pdf Marek Kietliński i Wojciech Śleszyński; Repatriacje i migracje ludności pogranicza w XX wieku. Stan badań oraz źródła do dziejów pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego, Wydawnictwo PRYMAT, Białystok 2004, s. 27] {{ISBN|83-920642-0-8}}.</ref>.
 
Jego żonyżonami były [[Paulina Miadziołka]], i [[Pałuta Badunowa]]<ref>[https://zautra.by/news/news-27431 Жанчыны, якія звязалі свой лёс з БНР].</ref>.
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://slounik.org/149426.html Biografia Tamasza Hryba (jęz. angielski)]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://slounik.org/149426.html Biografia Tamasza Hryba (jęz. angielski)]
 
{{Kontrola autorytatywna}}