Wikipedia

Cyfry arabskie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Anulowanie wersji 53706927 autora 109.231.1.3 (dyskusja), WP:SK+mSK+ToS
Znacznik: Anulowanie edycji
Linia 4:
'''Cyfry arabskie''', właściwie europeizowane [[cyfry hinduskie]] – [[cyfra|cyfry]] stosowane obecnie powszechnie na całym świecie do zapisywania [[liczba|liczb]]. Są to kolejno znaki: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 oraz 9 i pierwotnie służyły do zapisu liczb w [[dziesiętny system liczbowy|systemie dziesiętnym]]. Obecnie wykorzystywane również w pozostałych systemach (na przykład w szesnastkowym przy czym cyfry większe od 9 symbolizowane są kolejnymi literami [[alfabet łaciński|alfabetu łacińskiego]]).
 
Cyfry i dziesiętny system pozycyjny pochodzą z [[Indie|Indii]]<ref name="OG" />, które około VII wieku najechali Arabowie. Uczeni arabscy wraz z poznaniem [[sanskryt]]u uzyskali dostęp do tej wiedzy. Cyfry weszły do powszechnego użytku, a ich propagatorem był perski matematyk [[Muhammad ibn Musa al-Chuwarizmi]]<ref>{{Cytuj | autor = Stanisław R. Brzostkewicz | tytuł = Od Talesa do Kopernika | czasopismo = [[Urania (czasopismo)|Urania]] | numer = 10 | data = 1993 | s = 271}}</ref>, który zastosował je do badań nad [[algebra|algebrą]] i [[trygonometria|trygonometrią]]. W [[średniowiecze|średniowieczu]] cyfry rozprzestrzenili na zachód [[Arabowie]]<ref name="OG">{{Cytuj | autor = Owen Gingerich | tytuł = Astronomia islamu (I) | czasopismo = [[Urania (czasopismo)|Urania]] | numer = 8 | data = sierpień 1989 | s = 228}}</ref> (stąd ich przyjęta w Europie nazwa), a ich propagatorem w Europie był włoski matematyk [[Fibonacci]]<ref>{{Cytuj | autor = Rafał Maciąg | tytuł = Deus ex machina: Nowe media i ich projekt poznawczy | miejsce = Kraków | wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego | data = 2012 | isbn = 978-83-233-3375-3 | s = 152}}</ref>.
 
Jako ciekawostkę należy wymienić fakt, że [[cyfry arabskie (w krajach arabskich)|cyfry współcześnie używane w krajach arabskich]] znacznie różnią się od nam znanych, dostosowanych do alfabetu łacińskiego, współczesnych cyfr arabskich i są to, kolejno, znaki: <big>{{j|ar|٠&nbsp;١&nbsp;٢&nbsp;٣&nbsp;٤&nbsp;٥&nbsp;٦&nbsp;٧&nbsp;٨&nbsp;٩}}</big>. [[liczba|Liczby]] za pomocą tych cyfr zapisywane są tak samo jak w systemie europejskim – czyli jedności po prawej.
Linia 11:
 
== Etniczne warianty dziesiętnych cyfr arabsko-indyjskich ==
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size: x-large" cellspacing="0" cellpadding="2em"
|-
! style="font-size: small" | standardowe europejskie
| [[0 (liczba)|0]] || [[1 (liczba)|1]] || [[2 (liczba)|2]] || [[3 (liczba)|3]] || [[4 (liczba)|4]] || [[5 (liczba)|5]] || [[6 (liczba)|6]] || [[7 (liczba)|7]] || [[8 (liczba)|8]] || [[9 (liczba)|9]]
|-
! style="font-size: small" | [[cyfry arabskie (w krajach arabskich)|arabskie]]
| ٠ || ١ || ٢ || ٣ || ٤ || ٥ || ٦ || ٧ || ٨ || ٩
|-
! style="font-size: small" | wschodnio-arabskie
| ۰ || ۱ || ۲ || ۳ || ۴ || ۵ || ۶ || ۷ || ۸ || ۹
|-
! style="font-size: small" | [[Pismo dewanagari|dewanagari]]
| ० || १ || २ || ३ || ४ || ५ || ६ || ७ || ८ || ९
|-
! style="font-size: small" | bengalskie
| ০ || ১ || ২ || ৩ || ৪ || ৫ || ৬ || ৭ || ৮ || ৯
|-
! style="font-size: small" | gurmukhi
| ੦ || ੧ || ੨ || ੩ || ੪ || ੫ || ੬ || ੭ || ੮ || ੯
|-
! style="font-size: small" | gudżarati
| ૦ || ૧ || ૨ || ૩ || ૪ || ૫ || ૬ || ૭ || ૮ || ૯
|-
! style="font-size: small" | orija
| ୦ || ୧ || ୨ || ୩ || ୪ || ୫ || ୬ || ୭ || ୮ || ୯
|-
! style="font-size: small" | tamilskie
| ௦ || ௧ || ௨ || ௩ || ௪ || ௫ || ௬ || ௭ || ௮ || ௯
|-
! style="font-size: small" | telugu
| ౦ || ౧ || ౨ || ౩ || ౪ || ౫ || ౬ || ౭ || ౮ || ౯
|-
! style="font-size: small" | kannada
| ೦ || ೧ || ೨ || ೩ || ೪ || ೫ || ೬ || ೭ || ೮ || ೯
|-
! style="font-size: small" | malajalam
| ൦ || ൧ || ൨ || ൩ || ൪ || ൫ || ൬ || ൭ || ൮ || ൯
|-
! style="font-size: small" | tajskie
| ๐ || ๑ || ๒ || ๓ || ๔ || ๕ || ๖ || ๗ || ๘ || ๙
|-
! style="font-size: small" | laotańskie
| ໐ || ໑ || ໒ || ໓ || ໔ || ໕ || ໖ || ໗ || ໘ || ໙
|-
! style="font-size: small" | tybetańskie
| ༠ || ༡ || ༢ || ༣ || ༤ || ༥ || ༦ || ༧ || ༨ || ༩
|-
! style="font-size: small" | [[Pismo birmańskie|birmańskie]]
| ၀ || ၁ || ၂ || ၃ || ၄ || ၅ || ၆ || ၇ || ၈ || ၉
|-
! style="font-size: small" | khmerskie
| ០ || ១ || ២ || ៣ || ៤ || ៥ || ៦ || ៧ || ៨ || ៩
|-
! style="font-size: small" | mongolskie
| ᠐ || ᠑ || ᠒ || ᠓ || ᠔ || ᠕ || ᠖ || ᠗ || ᠘ || ᠙
|-
! style="font-size: small" | [[Pismo limbu|limbu]]
| ᥆ || ᥇ || ᥈ || ᥉ || ᥊ || ᥋ || ᥌ || ᥍ || ᥎ || ᥏
|-
! style="font-size: small" | [[nowe pismo tai lue]]
| ᧐ || ᧑ || ᧒ || ᧓ || ᧔ || ᧕ || ᧖ || ᧗ || ᧘ || ᧙
|}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyfry_arabskie”