Festivali i Këngës: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna |
|||
Linia 26:
W 1972 roku [[Enver Hoxha]] nazwał organizatorów Festivali i Këngës 11 „wrogami ludu”<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Festivali i 11-të në RTSH |data dostępu = 2021-04-08 |opublikowany = Forumi Shqiptar |url = https://www.forumishqiptar.com/threads/41071-Festivali-i-11-të-në-RTSH |język = sq}}</ref>. Wielu z nich zostało oskarżonych o zagrażanie mentalności kraju poprzez wprowadzanie niemoralnego aspektu do programu i spiskowanie przeciwko rządowi, wpływając na ówczesną albańską młodzież<ref name=":0" />. Ówczesny dyrektor generalny RTSH Todi Lubonja, wraz z dyrektorem festiwalu Mihalem Luarasi i piosenkarzem Sherifem Merdanim zostali skazani i pozostali w więzieniu do 1989 roku. Wiele innych zaangażowanych osób miało zakaz pracy w telewizji lub zostało deportowanych do odległych albańskich miast<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Ja kokat e prera ne art e kulture pas Festivalit te 11-te |data dostępu = 2021-04-08 |opublikowany = Shqiperia |url = https://www.shqiperia.com/Ja-kokat-e-prera-ne-art-e-kulture-pas-Festivalit-te-11-te.3263/ |język = sq}}</ref>. Kary posłużyły jako przykład i oświadczenie dla przyszłych organizatorów.
Przed 1972 rokiem utwory były często neutralne, a w ich treści można było poruszać dowolne tematy. Po 11. edycji, w której [[Enver Hoxha]] ogłosił organizatorów koncertu „wrogami narodu” festiwal był kontynuowany, ale z bardzo silną presją i cenzurą aż do śmierci dyktatora w 1984 roku. Wtedy cenzura zaczęła się rozluźniać<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Maciej Blazewicz |tytuł = 🇦🇱 Festivali i Këngës od 1962 do 2003 – trudna historia Albanii i Albańczyków opowiedziana festiwalem |data = 2019-12-14 |data dostępu = 2021-08-06 |opublikowany = Dziennik-Eurowizyjny.pl |url = https://dziennik-eurowizyjny.pl/2019/12/14/%f0%9f%87%a6%f0%9f%87%b1-festivali-i-kenges-od-1962-do-2003-trudna-historia-albanii-i-albanczykow-opowiedziana-festiwalem/ |język = pl-PL}}</ref>. [[Nertila Koka]] i Anita Bitri stały się faworytkami festiwalu, śpiewając piosenki o miłości. Parashqevi Simaku, Irma Libohova i Morena Reka motywowały młodzież coraz bardziej liberalnymi hasłami politycznymi rok po roku<ref name=":3" />. Grupy rockowe, takie jak Tingulli i Zjarrtë, miały znaczny wpływ na przesłanie swoich piosenek i wprowadzenie muzyki rockowej na albańską scenę muzyczną – gatunku, który z powodzeniem przetrwał do dziś i można go łatwo zauważyć nawet we współczesnych edycjach festiwalu<ref name=":3" />. Była to planowana liberalizacja, która przez cały czas miała cichą zgodę kierownictwa partii komunistycznej, głównie w wyniku uświadomienia sobie, że dni [[
Wraz z upadkiem komunizmu na początku lat 90., Festivali i Këngës stał się o wiele bardziej różnorodny. Zwycięskie piosenki odzwierciedlały okres przejściowy, który przechodziła Albania. Zwycięzca z 1991 roku, [[Ardit Gjebrea]] z utworem „Jon” i zwycięzcy z 1992 roku, Aleksandër Gjoka, [[Manjola Nallbani]] i Viktor Tahiraj z utworem „Pesha e fatit” (''Ciężar losu'') miały motyw imigracji i wolności, co zbiegło się z ówczesnym stanem politycznym w kraju. W tym okresie po raz pierwszy pozwolono na używanie słowa ''Zoti'' (Bóg). Wcześniej religia była nielegalna, a słowa Bóg nie wolno było wypowiadać publicznie<ref name=":3" />. Udział albańskich śpiewaków spoza granic kraju również wpisuje się w historię festiwalu w tej dekadzie. Wcześniej kraj był w okresie izolacji<ref name=":3" />. Ubrania i występy śpiewaków stawały się coraz bardziej ekstrawaganckie z biegiem czasu, a piosenkarki takie jak [[Bleona Qereti]], [[Ledina Çelo]] i [[Adelina Ismaili]] były jednymi z najbardziej znanych trendsetterek nowej ery.
== Kontrowersje ==
* W 1963 roku Besnik Taraveshi był pierwszym piosenkarzem ściganym przez dyktaturę komunistyczną. Było to spowodowane błędnym wymówieniem słowa w piosence „Djaloshi dhe shiu” („Chłopiec i deszcz”)<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Festivali i Kenges {{!}} Project Gutenberg Self-Publishing
* W 1964 roku przewodniczący jury Llazar Siliqi zdecydował, że pierwsze miejsce nie zostanie przyznane ze względu na niską jakość piosenek. Zamiast tego drugie miejsce zajęła [[Vaçe Zela]] z utwotem „Dritaren kërkoj”, a dwa inne utwory zajęły trzecie miejsce<ref name=":1" />.
* W 1980 roku pojawiły się pogłoski, że rząd interweniował w wyłonieniu zwycięzcy, dając zwycięstwo „Shoqet tona ilegale” („Nasi nielegalni przyjaciele”) Vaçe Zeli zamiast „Njerëzit e agimeve” („Ludzie poranków”) Alidy Hisku. Podczas gdy pierwsza jest piosenką honorującą tajne przyjaźnie między partyzantami w czasie narodowego wyzwolenia Albanii od sił nazistowskich, ta druga zawiera silne odniesienia do intelektualnego przebudzenia i idei oświecenia – koncepcje uważane za silnie sprzeczne z filozofią dyktatury [[Enver Hoxha|Envera Hodży]]<ref name=":1" />.
* W 1987 Kozma Dushi z piosenką „Lot me ty o djalë” („Hej, chłopcze, płaczemy z tobą”) miała zostać ogłoszona zwycięzcą, jednak kilka minut przed podjęciem decyzji przez jury żona [[Enver Hoxha|Envera Hodży]], [[Nexhmije Hoxha]], oświadczyła, że nie chce, aby ta piosenka wygrała, więc wybrano inną piosenkę<ref name=":1" />.
* W 1997 roku sukienka uczestniczki Almy Bektashi spadła, odsłaniając jej nagie piersi. Kamerom udało się ominąć incydent, jednak publiczność otrzymała pełny obraz zdarzenia<ref name=":1" />.
* W 1999 roku Irma i Eranda Libohova wcześnie opuścili Pałac Kongresów, myśląc, że ich piosenka „Apokalipsi” („Apokalipsa”) nie zwycięży. Piosenka została początkowo ogłoszona zwycięzcą, chociaż błędne obliczenia w głosowaniach jury ogłoszone następnego dnia przez pezewodniczącą jurorkę Vaçe Zela, ujawniły, że zamiast tego wygrała [[Aurela Gaçe]] z utworem
* W 2006 roku Greta Koçi była tak rozczarowana zajęciem piątego miejsca z piosenką „Eja zemër”, że wybuchnęła płaczem, podczas gdy jej matka zarzucała siedmioosobowemu jury festiwalu korupcję i niekompetencję<ref name=":1" />.
* W 2007 roku Blero wycofał się z konkursu, twierdząc, że został poproszony o dużą sumę pieniędzy w zamian za zwycięstwo. Twierdził też, że o pierwszych trzech pozycjach organizatorzy zdecydowali już przed imprezą. Jury i administracja festiwalu odpowiedzieli w oświadczeniu prasowym, że to Blero poprosił o pierwszą nagrodę, wysyłając SMS-a z informacją, że wycofa się, jeśli jego zwycięstwo nie będzie gwarantowane<ref name=":1" />.
* W 2016 pojawiły się kontrowersje co do decyzji organizatorów festiwalu o nie przyjęciu do finału zapowiedzianego 60% jury i 40% głosów publicznych<ref>{{Cytuj |tytuł = Albania 2017: Festivali i Këngës 55 semi-finals start tonight |data = 2016-12-21 |data dostępu = 2021-05-15 |opublikowany = wiwibloggs |url = https://wiwibloggs.com/2016/12/21/albania-2017-festivali-kenges-55-semi-finals-start-tonight/160949/ |język = en-US}}</ref>. Zamiast tego publiczne głosowanie liczyło się tylko do 1/13 ostatecznego wyniku. Po podziale 60/40 [[Lindita Halimi|Lindita]] zremisowałaby z Ylli Limani ze 120 punktami.
* W 2019 organizatorom wydarzenia zarzucono próbę sabotażu utworu „Me Tana” [[Elvana Gjata|Elvany Gjaty]]. Elvana otrzymała najwyższą notę od każdego zagranicznego jurora, lecz pisarka Rita Petro umieściła artystkę na piątym miejscu, a Mikaela Minga uplasowała ją przedostatnią<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = XTRA Debate: Rethinking the role of jurors going into the 2020 national final season |data = 2019-12-30 |data dostępu = 2021-05-15 |opublikowany = ESCXTRA.com |url = https://escxtra.com/2019/12/30/xtra-debate-rethinking-the-role-of-jurors-going-into-the-2020-national-final-season/ |język = en-GB}}</ref>. Minga odparła zarzuty, mowiąc że „piosenka ma między innymi wpływy [[Romowie|cygańskie]] i zachodnie” oraz „nie mają nic wspólnego z muzyczną tradycją Albanii<ref name=":2" />.” W następstwie do zarzuceń zamknięty został kanał Festivali i Këngës w serwisie [[YouTube]], w którym Elvana zgromadziła rekordową liczbę 3,5 miliona wyświetleń<ref name=":2" />.
Linia 59:
| [[Festivali i Këngës 6|1967]] || „Këngë për shkurte vatën” || [[Ferdinand Deda]] || [[Ruzhdi Pulaha]]
|-
| [[Festivali i Këngës 7|1968]] || [[Vaçe Zela]]<br />
|-
| [[Festivali i Këngës 8|1969]] || David Tukiçi || „Dhuratë për ditëlindje” || [[Nikolla Zoraqi]] ||rowspan=2| [[Fatos Arapi]]
Linia 81:
| [[Festivali i Këngës 17|1978]] || [[Gaqo Çako]] || „Këputa një gjethe dafine” || [[Xhevahir Spahiu]]
|-
| [[Festivali i Këngës 18|1979]] || Zeliha Sina<br />Liljana Kondakçi<br />Aferdita Zonja || „Festë ka sot Shqipëria” ||rowspan=2| Agim Prodani ||
|-
| [[Festivali i Këngës 19|1980]] || [[Vaçe Zela]] || „Shoqet tona ilegale”
Linia 91:
| [[Festivali i Këngës 22|1983]] || [[Tonin Tërshana]] || „Vajzë moj, lule moj” || Luan Zhegu || Adelina Balashi
|-
| [[Festivali i Këngës 23|1984]] || Gëzim Çela<br />
|-
| [[Festivali i Këngës 24|1985]] || Parashqevi Simaku || „Në moshën e rinisë”
Linia 97:
| [[Festivali i Këngës 25|1986]] || [[Nertila Koka]] || „Dy gëzime në një ditë” || David Tukiçi || Gjoke Beci
|-
| [[Festivali i Këngës 26|1987]] || Irma Libohova<br />
|-
| [[Festivali i Këngës 27|1988]] || Parashqevi Simaku || „E duam lumturinë” || [[Pirro Çako]] || Agim Doçi
|-
| [[Festivali i Këngës 28|1989]] || [[Frederik Ndoci]]<br />
|-
| [[Festivali i Këngës 29|1990]] || Anita Bitri || „Askush s’do
|-
| [[Festivali i Këngës 30|1991]] || [[Ardit Gjebrea]] || „Jon” ||
|-
| [[Festivali i Këngës 31|1992]] || Aleksandër Gjoka<br />[[Manjola Nallbani]]<br />Viktor Tahiraj || „Pesha e fatit” || Osman Mula || Alqi Boshnjaku
Linia 113:
| [[Festivali i Këngës 33|1994]] || Mira Konçi || „Të sotmen jeto” || Shpëtim Saraçi || Alqi Boshnjaku
|-
| [[Festivali i Këngës 34|1995]] || [[Ardit Gjebrea]] || „Eja” ||
|-
| [[Festivali i Këngës 35|1996]] ||rowspan=2| [[Elsa Lila]] || „Pyes lotin” ||rowspan=2| Valentin Veizi || Enrjeta Sina
|-
| [[Festivali i Këngës 36|1997]] || „Larg urrejtjes” || Alqi Boshnjaku
Linia 135:
| [[Festivali i Këngës 44|2005]] || Luiz Ejlli || „Zjarr e ftohtë” || Klodian Qafoku || Florian Kondi
|-
| [[Festivali i Këngës 45|2006]] || [[Frederik Ndoci|Frederik]] i Aida Ndoci || „[[Hear My Plea|Balada e gurit]]” ||rowspan=2| Adrian Hila ||rowspan=2| Pandi Laço
|-
| [[Festivali i Këngës 46|2007]] || [[Olta Boka]] || „[[Zemrën e lamë peng]]”
Linia 145:
| [[Festivali i Këngës 49|2010]] || [[Aurela Gaçe]] || „[[Feel the Passion|Kënga ime]]” || Shpëtim Saraçi || Sokol Marsi
|-
| [[Festivali i Këngës 50|2011]] || [[Rona Nishliu]] || „[[Suus]]” || Florent Boshnjaku ||
|-
| [[Festivali i Këngës 51|2012]] || [[Adrian Lulgjuraj]] i [[Bledar Sejko]] || „[[Identitet]]” ||
|-
| [[Festivali i Këngës 52|2013]] || [[Hersjana Matmuja]] || „Zemërimi i një nate” || Genti Lako || Jorgo Papingji
Linia 159:
| [[Festivali i Këngës 56|2017]] || [[Eugent Bushpepa]] || „Mall” ||colspan="2" align=center| Eugent Bushpepa
|-
| [[Festivali i Këngës 57|2018]] ||
|-
| [[Festivali i Këngës 58|2019]] ||
|-
| [[Festivali i Këngës 29|2020]] || [[Anxhela Peristeri]] || „[[Karma (singel Anxheli Peristeri)|Karma]]” || Kledi Bahiti || Olti Curri
|}
=== Wyniki w Konkursie Piosenki Eurowizji ===
{{osobny artykuł|Albania w Konkursie Piosenki Eurowizji}}
{| class="
|- bgcolor="#ccccff"
!rowspan=2| Rok
!rowspan=2| Artysta
!rowspan=2| Piosenka
!rowspan=2| Język
!colspan=2| Finał
!colspan=2| Półfinał
|-
!width=45px| Miejsce
Linia 183:
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2004|2004]]
| [[Anjeza Shahini]]
| „[[The Image of You]]”
|rowspan=2| [[język angielski|angielski]]
|align=center| 7
|align=center| 106
|align=center| 4
|align=center| 167
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2005|2005]]
| [[Ledina Çelo]]
| „[[Tomorrow I Go]]”
|align=center| 16
|align=center| 53
|colspan=2 align=center| ''Top 12''<ref group="uwaga">Zgodnie z regulaminem, w konkursie w 2005 kraje z pierwszej dziesiątki poprzedniego konkursu automatycznie kwalifikowane były do finału bez konieczności rywalizacji w półfinale.</ref>
|-
Linia 203:
| [[język albański|albański]]
|colspan=2 rowspan=2 align=center| –
|align=center| 14
|align=center| 58
|-
Linia 210:
| „[[Hear My Plea]]”
| albański, angielski
|align=center| 17
|align=center| 49
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2008|2008]]
| [[Olta Boka]]
| „[[Zemrën e lamë peng]]”
| albański
|align=center| 17
|align=center| 55
|align=center| 9
|align=center| 67
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2009|2009]]
| [[Kejsi Tola]]
| „[[Carry Me in Your Dreams]]”
|rowspan=2| angielski
|align=center| 17
|align=center| 48
|align=center| 7
|align=center| 73
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2010|2010]]
| [[Juliana Pasha]]
| „[[It’s All About You (singel Juliany Pashy)|It’s All About You]]”
|align=center| 16
|align=center| 62
|align=center| 6
|align=center| 76
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2011|2011]]
| [[Aurela Gaçe]]
| „[[Feel the Passion]]”
| albański, angielski
Linia 248:
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2012|2012]]
| [[Rona Nishliu]]
| „[[Suus]]”
|rowspan="2"| albański
Linia 312:
| „[[Fall From The Sky]]”
| angielski
|
|-
! [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2021|2021]]
Linia 323:
|align=center| 112
|}
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
== Przypisy ==
Linia 328 ⟶ 331:
== Linki zewnętrzne ==
* [http://festivali-rtsh.al
{{Festivali i Këngës}}
| |||