Judea: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK+ToS+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne
m drobne techniczne
Linia 1:
{{Współrzędne|31°32′N 35°05′E|umieść=na górze}}
[[Plik:Judean Desert Wadi Qelt.jpg|thumb|Judea]]
 
'''Judea''' ([[Język hebrajski|hebr.]] יהודה, ''Yāhūdhā'', [[Język arabski|arab.]] ''Jahuza'', [[język grecki klasyczny|gr.]] Ιουδαία, [[łacina|łac.]] ''Iudaea'') – górzysta kraina geograficzna, położona w historycznej środkowej części [[Izrael]]a. Obecnie terytorium to jest podzielone pomiędzy Izraelem a [[Autonomia Palestyńska|Autonomią Palestyńską]]. Judea to nazwa [[Królestwo Judy|Judy]] używana od [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] po przejęciu władzy nad Judą przez [[Grecy|Greków]].
 
Linia 15 ⟶ 14:
 
== Historia ==
Między [[X wiek p.n.e.|X]] a [[VI wiek p.n.e.|VI w. p.n.e.]] istniało tu [[królestwo Judy]] ze stolicą w [[Jerozolima|Jerozolimie]]. Powstało po śmierci króla [[Salomon (król Izraela)|Salomona]] i rozpadzie [[zjednoczone królestwo Izraela|Izraela]] (ok. 930 p.n.e.) na królestwo północne ([[Królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]]) ze stolicą w [[Samaria (kraina)|Samarii]] i południowe (Judę). Juda została podbita przez władcę babilońskiego Nabukadnezara II ([[Nabuchodonozor II|Nabuchodonozora II]]) w [[586 p.n.e.]], a znaczna część jej ludności została uprowadzona do [[Babilon]]u ([[niewola babilońska]] [[Żydzi|Żydów]]). Po podbiciu państwa babilońskiego przez [[Starożytny Iran|Persów]] Juda została przekształcona w perską prowincję Jehud o dużym stopniu autonomii. Po jej zajęciu przez [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Macedońskiego]] w roku [[IV wiek p.n.e.|332 p.n.e.]] upowszechniła się grecka nazwa Judy – Judea.
 
=== Okres panowania rzymskiego ===
[[Plik:Judea3.jpg|thumb|Mapa Judei za Heroda Wielkiego]]
Po [[powstanie Machabeuszów|powstaniu Machabeuszów]] w [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] Judea odzyskała niezależność pod władzą [[Machabeusze|Machabeuszów]]. W połowie [[I wiek p.n.e.|I w. p.n.e.]] (pomiędzy [[63 p.n.e.]] a [[55 p.n.e.]]) dostała się w sferę wpływów [[starożytny Rzym|rzymskich]]. Początkowo Rzymianie zarządzali Judeą przy pomocy podległych lokalnych władców (Machabeusze, [[Herod Wielki|Herod]]). Od 6 r. n.e. obszar Judei, [[Samaria (kraina)|Samarii]] i [[Galilea|Galilei]], czyli cała [[Palestyna]], stał się, pod nazwą Judea, częścią [[prowincje rzymskie|rzymskiej prowincji]] [[Syria (prowincja rzymska)|Syrii]].
 
W odległości około 11 km na południe od [[Jerozolima|Jerozolimy]] król [[Herod Wielki|Herod I Wielki]] wybudował na wzgórzu swój pałac i fortecę [[Herodion]]. U podnóża góry powstało miasto, w którym król został pochowany.