|
'''Śląsk Opawski''' (Śląsk karniowsko-opawski; {{w języku|cs|Opavské Slezsko}}, {{w języku|de|Troppauer Schlesien}}) – zachodnia część [[Śląsk Czeski|Śląska Czeskiego]] bez [[ziemia hulczyńska|ziemi hulczyńskiej]], historycznie w większości w granicach [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]] ze skrawkiem [[Dolny Śląsk|Dolnego]] (w przybliżeniu [[powiat Jesionik]]) z ośrodkiem w [[Opawa|Opawie]].
== Historia ==
Tereny te zamieszkiwało we wczesnym średniowieczu śląskie plemię [[Golęszyce|Golęszyców]], których zdaniem historyków centralny gród był w miejscu dzisiejszych [[Holasovice|Holasovic]], jednak brak dowodów archeologicznych czyni wspomnianą lokalizację wątpliwą<ref name="hgś">{{Cytuj książkę |nazwisko = Žáček | imię = Rudolf | autor link = Rudolf Žáček | tytuł = Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. | wydawca = Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej | miejsce = | rok = 2011 | strony = 98 | isbn = 978-83-60470-41-1}}</ref>. W wiekach [[X wiek|X]]-[[XII wiek|XII]] obszar tego plemienia stanowiły przedmiot ciągłych wojen polsko-czeskich. W wyniku [[pokój kłodzki|pokoju kłodzkiego]] kończącego pięcioletnią wojnę ([[1132]]-[[1137]]1132–1137) [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]] z [[Sobiesław I czeski|Sobiesławem I]], większość Śląska pozostała przy Polsce, zaś [[ziemia kłodzka]] i opawska przypadły Czechom i w początkowym okresie istnienia osady Opawa była częścią [[Margrabstwo Moraw|Margrabstwa Moraw]] i [[archidiecezja ołomuniecka|diecezji ołomunieckiej]] (do którego większa część regionu należała aż do 1978).
W 1201 wzmiankowana jest ''provincia Golassizch''<ref>[https://digilib.phil.muni.cz/bitstream/handle/11222.digilib/123158/SpisyFF_334-2000-1_5.pdf?sequence=1 1 7 Vznik moravských provincií], s. 22.</ref>.
W [[1269]] król Czech, [[Przemysł Ottokar II]], osadził na tronie utworzonego księstwa opawskiego swego syna z pozamałżeńskiego związku, [[Mikołaj I opawski|Mikołaja I]], który dał początek [[Książęta opawscy|śląskiej linii Przemyślidów]] rządzącej księstwami opawskim, za którego początek uważa się często jednak dopiero [[1318]] rok<ref>Marek Starý, [https://karolinum.cz/data/clanek/6963/PHS_49_1_0025.pdf Ducatus, nebo Terra? (Na okraj 700. výročí vzniku Opavského vévodství)], 2019 (cz).</ref>, (do [[1456]]), karniowskim (do [[1474]]), a potem także raciborskim (do [[1521]]) i integracji regionu z Górnym Śląskiem, za którego część zaczęto uważać od końca XV wieku, w dobie integracji administracyjnej przeprowadzonej przez króla węgierskiego [[Maciej Korwin|Macieja Korwina]]. Proces ten nie zakończył się jednoznacznie przez jeszcze przez kilkaset lat.
Północna, znajdująca się w [[Jesioniki|Jesionikach]] część, znajdowała się w obrębie kościelnego [[Księstwo nyskie|księstwa nyskiego]] i [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]], będącego własnością biskupów wrocławskich (w [[Javorník (powiat Jesionik)|Javorníku]] znajduje się dawna letnia siedziba biskupia).
W czasie panowania dynastii [[Jagiellonowie|Jagiellonów]] na tronie czeskim namiestnikiem księstwa opawskiego w latach [[1501]]-[[1506]]1501–1506 był przyszły król polski [[Zygmunt I Stary]]. W [[1515]] roku w dożywotnie władanie księstwo objął [[Kazimierz II cieszyński|Kazimierz II]], [[książęta cieszyńscy|książę cieszyński]] z dynastii [[Piastowie|Piastów]].
Po [[wojny śląskie|wojnach śląskich]] ([[1740]]-[[1763]]1740–1763), Śląsk opawsko-karniowski (bez obszaru [[dystrykt kietrzański|dystryktu kietrzańskiego]]) wraz ze [[Śląsk Cieszyński|Śląskiem Cieszyńskim]] stały się jedynymi śląskimi terenami pozostałymi w granicach [[Monarchia Habsburgów|państwa Habsburgów]]. Tereny te posiadały szeroką autonomię, jej specyfikę urozmaicały również wciąż istniejące [[morawskie enklawy na Śląsku]]. Śląsk opawski zwany był wówczas ''Śląskiem zachodnim'' ({{w języku|de|Westschlesien}}) i wraz ze ''Śląskiem wschodnim'' ({{w języku|de|Ostschlesien}}) – czyli Księstwem Cieszyńskim tworzył w nomenklaturze habsburskiej ''Księstwo Dolnego i Górnego Śląska'' z centrum w Opawie.
Przez długi czas w Javorníku znajdującym się w podzielonym granicą prusko-habsburską księstwie biskupim rezydowali [[biskupi wrocławscy]] – którzy nie byli mile widziani na [[wrocław]]skim Ostrowie Tumskim ze względu na konflikty z władzami pruskimi.
[[Plik:Austria-Hungary map-pl.svg|thumb|250px|rightupright=1.8|Śląsk Opawski oraz [[Śląsk Cieszyński]] (11) w [[Austro-Węgry|monarchii Austro-Węgierskiej]]]]
W [[1918]] roku po upadku imperium [[Habsburgowie|Habsburgów]] całość tych ziem znalazła się w Czechosłowacji. Także należący wcześniej do Cesarstwa Niemiec, a zamieszkany częściowo przez ludność [[Morawcy|morawską]] [[Ziemia hulczyńska|kraik hulczyński]] (południowa część [[Powiat raciborski (1818–1945)|powiatu raciborskiego]]) między [[Opawa|Opawą]], [[Ostrawa|Ostrawą]] i [[Bogumin]]em, został przekazany [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]].
Jednak w większości Śląsk Opawski zamieszkiwali – zwłaszcza pogórskie obszary Jesioników w północnej części z głównym ośrodkiem w [[Karniów|Karniowie]] – [[Niemcy sudeccy]], będący potomkami osadzanych w średniowieczu na całym południu Śląska niemieckich kolonistów z [[Turyngia|Turyngii]] i [[Frankonia|Frankonii]]. Ludność czeska posługująca się [[gwary laskie|gwarami laskimi]] zamieszkiwała głównie kotlinę wokół miasta Opawy, obszar najdogodniejszy rolniczo i najstarszego osadnictwa.
Pod koniec międzywojnia stało się to pretekstem do hitlerowskich nacisków na Czechosłowację. W [[1938]] wraz z innymi ziemiami pogranicza czesko-niemieckiego i austriackiego Śląsk opawski został przekazany III Rzeszy na mocy [[układ monachijski|układu monachijskiego]] i stał się częścią [[Kraj Sudetów|Kraju Sudetów]]. Po II wojnie światowej niemal wszyscy Niemcy zostali przymusowo wysiedleni. W 1978 powstała [[diecezja ostrawsko-opawska]], kończąc wielowiekowy okres przynależności regionu do diecezji ołomunieckiej i wrocławskiej.
To właśnie ze względu na Śląsk Opawski (i część Cieszyńskiego) w [[herb Czech|herbie Czech]] można zobaczyć czarnego śląskiego orła na złotym tle.
[[Kategoria:Krainy historyczne Czech]]
[[Kategoria:Śląsk]]
[[Kategoria:Historia Śląska]]
[[Kategoria:Śląsk Austriacki]]
| 