Traktat Unkiar-Iskielessi: Różnice pomiędzy wersjami

'''Traktat Unkiar-Iskielessi''' —– porozumienie zawarte w lipcu [[1833]] roku pomiędzy osłabionym [[Imperium Osmańskie|Imperium Osmańskim]] a [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]], które doprowadziło nasilenia [[Wielka Gra|rywalizacji rosyjsko-brytyjskiej]].

[[Muhammad Ali (pasza)|Muhammad Ali]], władca [[Egipt]]u i jednocześnie [[wasal]] sułtana tureckiego [[Mahmud II|Mahmuda II]] w [[1831]] rozpoczął wojnę ze swym seniorem ([[Muhammad Ali (pasza)#Konflikt z Turcją (1831–1833)|Bunt przeciwko sułtanowi]]). W [[Europa|Europie]] powstały dwa bloki zorientowane przez wojną egipsko-turecką: proturecki z Rosją cara [[Mikołaj I Romanow|Mikołaja I]] oraz proegipski z [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]] oraz [[Francja|Francją]].

Po zwycięskiej [[bitwa pod Konyą|bitwie pod Konyą]] w grudniu 1832 wojska Muhammada Alego skierowały się na IstambułStambuł. Porta chyliła się ku upadkowi, a mocarstwa zachodnie nie reagowały na prośby o pomoc z jej strony. Wobec ich bierności sułtan zmuszony był zwrócić się do niedawnego rywala, Rosji – niechętnej posiadaniu silniejszego rywala w miejsce słabej Porty{{odn|Figes|2018|s=60}}. Na początku 1833 roku flota rosyjska wpłynęła do Bosforu dokonując desantu 40 tysięcy żołnierzy{{odn|Figes|2018|s=60}}, którzy obozowali w dolinie Unkiar-Iskielessi zabezpieczając dostęp do stolicy.

Pomagając sułtanowi Petersburg chciał uzyskać zgodę na swobodny ruch swych okrętów przez [[Cieśniny tureckie|cieśniny]]: [[Dardanele]] i [[Bosfor]]. Przywilej ten dałby Rosji możliwość przekształcenie [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] w wewnętrzny akwen oraz szansę ekspansji ekonomicznej i politycznej w obrębie [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]].

W lipcu 1833 roku w Unkiar-Iskielessi podpisano traktat, który oficjalnie potwierdzał wcześniejsze ustalenia [[Traktat adrianopolski (1829)|pokoju adrianopolskiego]] i stanowił pakt obronny Rosji i Porty. Jednak zawierał tajny artykuł – który wnet wyciekł – wedle którego Rosja uzyskała wpływ na politykę Porty, z kolei Turcja miała zamykać Dardanele dla okrętów innych państw. W opinii państw zachodnich Imperium Osmańskie stawało się protektoratem, bowiem sułtan – jak to wyraził lord Heytesbury, brytyjski ambasador w Sankt Petersburgu – stał się „podległy rozkazom cara, jak książęta Indii poleceniom wydawanym przez Kompanię Wschodnioindyjską”{{odn|Figes|2018|s=58}}, a Rosja mogła dalej realizować własną politykę podporządkowywania słabej Turcji kreśloną przez [[Karl Robert Nesselrode|Karla Nesselrode]]{{odn|Figes|2018|s=57}}.

* {{Cytuj książkę | nazwisko = Bazylow | imię = Ludwik | autor link = Ludwik Bazylow | tytuł = Historia Rosji | wydawca = Ossolineum | miejsce = Wrocław | rok = 2005 | strony = 115,116 | isbn = 83-04-04641-5 | odn = {{odn/id|Bazylow|2005}} }}

* {{Cytuj książkę | nazwisko = Figes | imię = Orlando | autor link = Orlando Figes | tytuł = Wojna Krymska 1853-1856. Ostatnia Krucjata | wydawca = Napoleon V | miejsce = Oświęcim | rok = 2018 | isbn = 978-83-7889-823-8 | odn = {{odn/id|Figes|2010}} }}