Jeziora Plitwickie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
|||
Linia 1:
[[Plik:20130608 Plitvice Lakes National Park 149.jpg
[[Plik:Plitvička Jezera - panoramio (2).jpg
[[Plik:Tourists on the boardwalk under the cascade.jpg
'''Jeziora Plitwickie''' ({{w języku|hr|Plitvička jezera}}) – zespół połączonych ze sobą [[Jezioro krasowe|jezior krasowych]] w centrum [[Chorwacja|Chorwacji]], w historycznym regione [[Lika]], w pobliżu granicy z [[Bośnia i Hercegowina|Bośnią i Hercegowiną]] oraz w odległości (w linii prostej) ok. 55 km od wybrzeża [[Morze Adriatyckie|Adriatyku]].
== Charakterystyka ==
Leżą w górskim, [[Kras (geologia)|krasowym]] terenie na wschodnim skraju [[Góry Dynarskie|Gór Dynarskich]]. Powstały w terenowej depresji pomiędzy masywami górskimi [[Mala Kapela]] na zachodzie i [[Plješevica]] na wschodzie. Podłoże stanowią tu skały węglanowe pochodzące z [[mezozoik]]u. Głównie są to [[Wapień|wapienie]], często jednak z wkładkami [[Dolomit (skała)|dolomitów]], a nawet partie czysto dolomitowe. Różnice pomiędzy odporniejszymi skałami dolomitowymi z [[trias]]u, a łatwiej [[Kras (geologia)|krasowiejącymi]] i bardziej rozpuszczalnymi warstwami [[Kreda (okres)|kredowych]] wapieni znalazły odzwierciedlenie w dzisiejszym ukształtowaniu systemu jezior. Specyficzne właściwości hydrogeologiczne tych skał umożliwiły z jednej strony retencję wód w warstwach dolomitowych, a z drugiej strony wycięcie głębokich [[Przełom rzeki|kanionów]] w skałach wapiennych. W związku z tym kompleks Jezior Plitwickich tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior: tzw. Górne Jeziora (chorw. ''Gornja jezera'') i Dolne Jeziora (chorw. ''Donja jezera''). Jeziora Górne, uformowane w warstwach dolomitowych, większe powierzchniowo i objętościowo od Jezior Dolnych, mają stosunkowo łagodne brzegi i rozbudowaną linię brzegową. Jeziora Dolne są mniejsze, usytuowane w głębokim kanionie o gołych, urwistych ścianach
Istnienie jezior uwarunkowane było powstaniem oddzielających je od siebie [[trawertyn]]owych [[Grobla|grobli]]. Tworzą się na nich [[wodospad]]y, których istnieje tutaj ponad 90. Trawertyn zaczął się tu osadzać na naturalnych progach i przeszkodach w korycie przepływającej przez jeziora rzeki z końcem [[Późny glacjał|późnego glacjału]], ok. 15 – 12 tys. lat [[b2k]]<ref name=sPN />, w czasie trwania cieplejszego okresu klimatycznego. Z czasem znaczne jego powierzchnie wtórnie porosły roślinnością.▼
▲Leżą w górskim, [[Kras (geologia)|krasowym]] terenie na wschodnim skraju [[Góry Dynarskie|Gór Dynarskich]]. Powstały w terenowej depresji pomiędzy masywami górskimi [[Mala Kapela]] na zachodzie i [[Plješevica]] na wschodzie. Podłoże stanowią tu skały węglanowe pochodzące z [[mezozoik]]u. Głównie są to [[Wapień|wapienie]], często jednak z wkładkami [[Dolomit (skała)|dolomitów]], a nawet partie czysto dolomitowe. Różnice pomiędzy odporniejszymi skałami dolomitowymi z [[trias]]u, a łatwiej [[Kras (geologia)|krasowiejącymi]] i bardziej rozpuszczalnymi warstwami [[Kreda (okres)|kredowych]] wapieni znalazły odzwierciedlenie w dzisiejszym ukształtowaniu systemu jezior. Specyficzne właściwości hydrogeologiczne tych skał umożliwiły z jednej strony retencję wód w warstwach dolomitowych, a z drugiej strony wycięcie głębokich [[Przełom rzeki|kanionów]] w skałach wapiennych. W związku z tym kompleks Jezior Plitwickich tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior: tzw. Górne Jeziora (chorw. ''Gornja jezera'') i Dolne Jeziora (chorw. ''Donja jezera''). Jeziora Górne, uformowane w warstwach dolomitowych, większe powierzchniowo i objętościowo od Jezior Dolnych, mają stosunkowo łagodne brzegi i rozbudowaną linię brzegową. Jeziora Dolne są mniejsze, usytuowane w głębokim kanionie o gołych, urwistych ścianach.<ref name=sPN>wg strony Parku Narodowego Jezior Plitwickich [https://np-plitvicka-jezera.hr/en/natural-and-cultural-heritage/natural-heritage/karst-landscape/]</ref>
▲Istnienie jezior uwarunkowane było powstaniem oddzielających je od siebie [[trawertyn]]owych [[Grobla|grobli]]. Tworzą się na nich [[wodospad]]y, których istnieje tutaj ponad 90. Trawertyn zaczął się tu osadzać na naturalnych progach i przeszkodach w korycie przepływającej przez jeziora rzeki z końcem [[Późny glacjał|późnego glacjału]], ok. 15 – 12 tys. lat [[b2k]]<ref name=sPN/>, w czasie trwania cieplejszego okresu klimatycznego. Z czasem znaczne jego powierzchnie wtórnie porosły roślinnością.
Długość wszystkich jezior wynosi łącznie 8,2 km, a ich łączna powierzchnia – ok. 200 ha.
Linia 19 ⟶ 18:
== Ochrona ==
Cały system jezior leży w granicach [[Park Narodowy Jezior Plitwickich|Parku Narodowego Jezior Plitwickich]]. Jest jednym z najliczniej odwiedzanych przez turystów rejonów w głębi Chorwacji. Wszystkie jeziora w różnym stopniu dostępne są dla turystów, jednak nie wolno się w nich kąpać ani uprawiać sportów wodnych.
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* Ćirlić Branko: ''Przewodnik po Jugosławii'', wyd. III, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1989, {{ISBN|83-217-2277-6}}, s.
* Drzycimski Idzi: ''Plitwickie Jeziora'', w: „Poznaj świat” R. XII, nr 11 (144), listopad 1964, s.
[[Kategoria:Jeziora w Chorwacji|Plitwickie, Jeziora]]
[[Kategoria:Jeziora krasowe]]
|