Spitzenkörper

struktura anatomiczna u grzybów

Spitzenkörper (w tłumaczeniu na język polski ostre ciałko) – znajdująca się na końcu strzępek grzybów struktura będąca centrum organizacyjnym wzrostu strzępek i morfogenezy[1]. Została odkryta w 1924 r. przez niemieckiego badacza Brunswicka i jak do tej pory nie wymyślono dla niej polskiej nazwy[2]. Składa się z wielu małych pęcherzyków i występuje na strzępkach rostkowych, w rosnących końcówkach strzępek i tam, gdzie następuje tworzenie się ich gałęzi. Znajduje się zawsze na tym końcu strzępki, w którym następuje jej wzrost[1].

Czerwony spitzenkörper widoczny na końcu dolnej strzępki

Spitzenkörper jest częścią systemu błon wewnętrznych grzybów. Przechowuje i uwalnia pęcherzyki, które otrzymuje z aparatu Golgiego. Pęcherzyki te przedostają się do błony komórkowej przez cytoszkielet i uwalniają swoją zawartość (w tym różne białka bogate w cysteinę, w tym ceratoplataniny i hydrofobiny) na zewnątrz komórki w procesie egzocytozy, skąd mogą być następnie transportowane do miejsc, gdzie są potrzebne. Błony pęcherzyków przyczyniają się do wzrostu błony komórkowej, a ich zawartość tworzy nową ścianę komórkową. Spitzenkörper porusza się wzdłuż wierzchołka pasma strzępkowego i powoduje wzrost wierzchołkowy i rozgałęzianie się strzępek[3][4].

Spitzenkörper pełni funkcję zwiadowczą, rozpoznającą substancje odżywcze w otoczeniu strzępki i decyzyjną – po rozpoznaniu substancji odżywczej strzępka zaczyna rosnąć w jej stronę[2]. Jest bardzo mały, ale można go dostrzec w mikroskopie optycznym. Ma postać skupiska niewielkich pęcherzyków. Strzępki lęgniowców (Oomycota) i niektórych grzybów niższych, zwłaszcza sprżężniaków (Zygomycota) nie zawierają rozpoznawalnego spitzenkörpera, a pęcherzyki są rozmieszczone bardziej luźno, często w kształcie półksiężyca pod wierzchołkową błoną plazmatyczną[1][4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Gero Steinberg, Hyphal Growth: a Tale of Motors, Lipids, and the Spitzenkörper [online] [dostęp 2020-12-26] (ang.).
  2. a b Marta Wrzosek, Karolina Głowacka, W czym grzyby są lepsze od ciebie? [online] [dostęp 2020-12-26] (ang.).
  3. Ivan Baccelli i inni, The expression of the cerato-platanin gene is related to hyphal growth and chlamydospores formation in Ceratocystis platani, „FEMS Microbiology Letters”, 327 (2), 2012, s. 155–163, DOI10.1111/j.1574-6968.2011.02475.x., PMID22136757.
  4. a b Han A.B. Wösten i inni, How a fungus escapes the water to grow into the ai, „Current Biology” (2), 1999, s. 85–88, DOI10.1016/S0960-9822(99)80019-0, PMID10021365.