Sprawności harcerskie

strona ujednoznaczniająca

Sprawności harcerskieharcerski instrument metodyczny. Sprawnością jest biegłość harcerza w pewnej dziedzinie, wykazana w praktyce. Zdobycie sprawności wskazuje, że dany harcerz wykonał określone zadania i posiadł niezbędne umiejętności. Sprawności są zdobywane indywidualnie.

Sprawność pomocnej dłoni
Sprawnosci naszyte na mundurze

Znaczenie sprawności edytuj

Sprawności wyewoluowały z systemu odznak skautowych (merit badges). Mają za zadanie motywować harcerza do samorozwoju i są wymagane dla uzyskania kolejnych stopni harcerskich.

Oznaki sprawności edytuj

Zdobyta sprawność oznaczana jest na prawym rękawie munduru harcerskiego, krążkiem o średnicy 3 cm[1]. Tradycyjnie oznaczenia sprawności wyszywa się lub przyszywa po trzy w rzędzie, w odstępach co 0,5 cm, pierwszy rząd 10 cm od wszycia rękawa[2], lub poniżej plakietki specjalności. Kolejność może być regulowana przez tradycyjne zasady środowisk (np. sprawności Czterogwiazdkowe i samarytańskie. Wyszywa się w pierwszym rzędzie od góry[3]), lub jest dowolna – wtedy najczęściej wyszyte są w takiej kolejności, w jakiej zostały zdobyte.

W ZHP, zgodnie z zaleceniami Głównej Kwatery, harcerze mogą przyszywać gotowe oznaczenia sprawności. Wciąż jednak znaczna część harcerzy wyszywa ich oznaki bezpośrednio na mundurze w sposób tradycyjny. W takim wypadku w ZHP są one wykonane czarną nicią lub kolorowe, według wzorów w regulaminie.

Regulaminy ZHR zalecają wyszywanie sprawności nicią czerwoną lub inną, zgodnie z tradycją drużyny.

Istnieją też środowiska, w których sprawności na mundurze nie oznacza się w ogóle, zapisuje się tylko adnotację o jej zdobyciu do rozkazu.

Poziomy trudności edytuj

Aby sprawności były przystępne dla wszystkich – i tych zaawansowanych w danej dziedzinie, jak i pierwszy raz się z nią stykających – są one podzielone na cztery poziomy trudności, oznaczane w ZHP i ZHR gwiazdkami.

W ZHP stopnie trudności oznaczono dodatkowo kolorami, a poziomy sprawności oznacza się obwódką wokół oznaki sprawności w odpowiednim kolorze[1]:

Poziom trudności sprawności ZHP ZHR
I stopnia
jednogwiazdkowe
 
Oznaczone obwódką w kolorze granatowym.
Przeznaczone dla początkujących w danej dziedzinie.
Przeznaczone dla zdobywających stopień młodzika-ochotniczki
II stopnia
dwugwiazdkowe
  
Oznaczone obwódką w kolorze zielonym.
Pogłębiają i utrwalają nabyte umiejętności.
Przeznaczone dla zdobywających stopień wywiadowcy-tropicielki
III stopnia
trzygwiazdkowe
   
Oznaczone obwódką w kolorze czerwonym.
Wymagają ponadprzeciętnej, rozległej wiedzy.
Zdobywane bez ograniczeń
IIII stopnia

czterogwiazdkowe     

Oznaczone obwódką w kolorze czarnym. Wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym, i są poważnym atutem przy wyborze i rozpoczęciu pracy zawodowej. nie dotyczy

W ZHP poziom zdobywanej sprawności dobiera się do indywidualnych potrzeb rozwojowych kandydata i posiadanych już przez niego umiejętności[4].

O ile sprawności jednogwiazdkowe mają udowodnić, że harcerka lub harcerz umie cokolwiek z danej dziedziny, to czterogwiazdkowe sygnalizują eksperta danej specjalizacji w drużynie (a nawet hufcu), i często jej funkcję pełni jakieś uprawnienie (np. Klanza czy PTTK).

Czasami sprawności stanowią tzw. ciąg tematyczny, tj. dotyczą jednej dziedziny, ale mają różne poziomy trudności. Wtedy w ZHP wszystkie mają taki sam symbol, ale różne obwódki. W ZHR większość sprawności ma indywidualne oznaczenia, nawet jeśli dotyczą jednej dziedziny i jednego ciągu.

Są też takie sprawności, które nie mają odpowiedników na wszystkich poziomach trudności (występuje np. tylko wersja dwugwiazdkowa i trzygwiazdkowa, np. puszczańskie w ZHP), i takie, które poziomu trudności po prostu nie posiadają (niektóre sprawności dla Drużyn Nieprzetartego Szlaku w ZHP oraz okolicznościowe w ZHR).

Zdobywanie sprawności edytuj

Decyzję o podjęciu się zdobycia sprawności, harcerz i harcerka zgłaszają do drużynowego bądź zastępowego, którzy otwierają tzw. próbę (co jest potwierdzone dodatkowo rozkazem drużynowego). Jest to okres, w czasie którego należy wykonać zadania określone w wymaganiach sprawności. Po jego upłynięciu, próba zostaje zamknięta i oceniona przez Radę Drużyny, drużynowego lub wyznaczoną przez niego osobę, która decyduje o przyznaniu sprawności. Decyzję o przyznaniu sprawności mistrzowskiej drużynowy podejmuje ze specjalistą w danej dziedzinie.

Zdobycie sprawności drużynowy ogłasza rozkazem[4][5][6].

Systemy sprawności w poszczególnych organizacjach edytuj

Sprawności w ZHP edytuj

Sprawności są grupowane w serie tematyczne.

W zestawie podstawowym wyróżnia się następujące serie i sprawności[7]:

Nazwa serii tematycznej Nazwa sprawności
Sprawności dotyczące wyrobienia harcerskiego Wyga
Skaut/Skautka
Znawca/Znawczyni musztry
Wartownik/Wartowniczka
Harcownik
Strażnik/Strażniczka ognia
Leśny człowiek
Zwiadowca
Enigma
Sprawności dotyczące zdrowia Ratownik/Ratowniczka
Lider/Liderka zdrowia
Pomocna dłoń
Epidemiolog/Epidemiolożka
Bezpieczny/Bezpieczna
Sprawności przyrodnicze Ekolog/Ekolożka
Przyrodnik/Przyrodniczka
Zielarz/Zielarka
Florysta/Florystka
Ogrodnik/Ogrodniczka
Sadownik/Sadowniczka
Leśnik
Znawca/Znawczyni grzybów
Przyjaciel/Przyjaciółka zwierząt
Hodowca/Hodowczyni (ptaków, gryzoni, drobiu, ryb)
Pszczelarz/Pszczelarka
Sprawności wspierające wychowanie gospodarcze i ekonomiczne Przedsiębiorca/Przedsiębiorczyni
Kwatermistrz/Kwatermistrzyni
Skarbnik/Skarbniczka
Świadomy konsument/Świadoma konsumentka
Pracownik/Pracowniczka
Reklamożerca/Reklamożerczyni
Bankier/Bankierka
Makler/Maklerka
Sprawności komputerowe Komputerowiec
Webmaster
Programista/Programistka
Technik informatyk
Modelarz 3D
Sprawności wspierające zaradność życiową Kucharz/Kucharka
Złota rączka
Domownik/Domowniczka
Organizator/Organizatorka nauki
Organizator/Organizatorka czasu
Mistrz/Mistrzyni splotów
Mistrz/Mistrzyni DIY
Mistrz/Mistrzyni igły
Sprawności dotyczące terenoznawstwa i turystyki Kartograf/Kartograka
Przewodnik/Przewodniczka
Regionalista/Regionalistka
Krajoznawca/Krajoznawczyni
Łazik
Turysta górski/Turystka górska
Wyga górski
Rowerzysta/Rowerzystka
Sprawności artystyczne Muzyk/Muzyczka
Gitarzysta/Gitarzystka
Piosenkarz/Piosenkarka
Aktor/Aktorka
Lalkarz/Lalkarka
Wodzirej/Wodzirejka
Recytator/Recytatorka
Gawędziarz/Gawędziarka
Reżyser teatralny/Reżyserka teatralna
Scenograf/Scenografka
Filmowiec
Plastyk/Plastyczka
Malarz/Malarka
Rzeźbiarz/Rzeźbiarka
Architekt/Architektka wnętrz
Fotograf/Fotografka
Grafik komputerowy/Graficzka komputerowa
Sprawności społeczne i religijne Obywatel/Obywatelka
Europejczyk/Europejka
Ekumenista/Ekumenistka
Liturgista/Liturgistka
Negocjator/Negocjatorka
Dziennikarz/Dziennikarka
Sprawności naukowe Poliglota/Poliglotka
Badacz/Badaczka
Genealog/Genealożka
Historyk/Historyczka
Etnograf/Etnografka
Astronom/Astronomka
Geolog/Geolożka
Religioznawca/Religioznawczyni
Sprawności rozwijające pasje i specjalnośćiowe Kolekcjoner/Kolekcjonerka
Przyjaciel/Przyjaciółka książki
Kronikarz/Kronikarka
K6
GRPGowiec
Strażnik/Strażniczka granicy
Obrońca/Obrończyni
Strażak/Strażaczka
Pocztowiec
Krótkofalowiec
Sprawności sportowe Zawodnik/Zawodniczka
Gimnastyk/Gimnastyczka
Tancerz/Tancerka
Wspinacz
Narciarz/Narciarka
Rolkarz/Rolkarka
Łyżwiarz/Łyżwiarka
Znawca/Znawczyni musztry
Maratończyk/Maratonka
Sprawności wodne Pływak/Pływaczka
Ratownik specjalista
Ratownik wodny
Foka
Meteorolog/Meteorolożka
Marynista/Marynistka
Szyper
Bosman
Nawigator
Jurysta morski
Mechanik
Szyper motorowodny
Kajakarz
Zwiadowca wodny
Wiking
Bosman wioślarski
Oryl
Sprawności lotnicze Gawędziarz lotniczy/Gawędziarka lotnicza
Kolekcjoner lotniczy/Kolekcjonerka lotnicza
Awiatyk
Historyk lotniczy/Historyczka lotnicza
Konstruktor/Konstruktorka latawców
Modelarz/Modelarka kartonówek
Młody astronauta/Młoda astronautka
Modelarz redukcyjny/Modelarka redukcyjna
Radiomodelarz/Radiomodelarka
Pomocnik/Pomocniczka sędziego sportowego modelarstwa lotniczego i kosmicznego
(Para)lotniarz/(Para)lotniarka
Szybownik/Szybowniczka
Lotnik samolotowy/Lotniczka samolotowa
Baloniarz
Młody spadochroniarz/Młoda spadochroniarka
Aspirant spadochronowy/Aspirantka spadochronowa
Spadochroniarz/Spadochroniarka
Pomocnik/Pomocniczka układacza spadochronowego
Pomocnik/Pomocniczka sędziego spadochronowego
Doświadczony spadochroniarz/Doświadczona spadochroniarka
Pilot/Pilotka spadochronu
Spadochroniarz/Spadochroniarka zwiadowca
Spadochroniarz ratownik/Spadochroniarka ratowniczka
Spadochroniarz operator/Spadochroniarka operatorka
Lotnik tunelowy/Lotniczka tunelowa
Spotter/Spotterka
Spotter specjalista/Spotterka apecjalistka
Spotter fotograf/Spotterka fotografka
Operator/Operatorka drona
Sprawności jeździeckie Jeździec
Adept ujeżdżania
Skoczek
Zawodnik/Zawodniczka hobby horses
Woltyżer/Woltyżerka
Westernowiec
Powożący/Powożąca
Zawodnik/Zawodniczka working equitation
Zawodnik/Zawodniczka trec
Konny rekonstruktor historyczny/Konna rekonstruktorka historyczna
Opiekun/Opiekunka koni
Zootechnik/Zootechniczka
Dietetyk konny/Dietetyczka konna
Zaklinacz/Zaklinaczka koni
Rozmawiający/Rozmawiająca z końmi
Lonżujący/Lonżująca
Pomocnik/Pomocniczka weterynarza
Podkuwacz
Zoofizjoterapeuta/Zoofizjoterapeutka koni
Saddle fitter
Wychowawca/Wychowawczyni źrebiąt
Hipoterapeuta/Hipoterapeutka

Instruktor w stopniu co najmniej podharcmistrza może opracowywać własne sprawności[4]. Wymagania tych sprawności należy opracowywać zgodnie z zasadami przedstawionymi w „Regulaminie sprawności”. Należy również określić ich poziom i zaprojektować znak graficzny. Opracowane w środowiskach sprawności po zatwierdzeniu w komendzie hufca należy przesyłać do Głównej Kwatery w celu ich upowszechnienia.

Sprawności w ZHR edytuj

W Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej używane są dwa regulaminy sprawności, osobne dla harcerek i harcerzy. W porównaniu z ZHP jest tu więcej sprawności okolicznościowych i sprawności charakteru. Można też zauważyć, że sprawności są usystematyzowane w bardziej swobodny sposób – u harcerek grupy nie muszą mieć nazw i mogą być przypisane do wielu ciągów. Harcerze mają sprawności pogrupowane jeszcze luźniej – do każdej grupy są bezpośrednio przypisane sprawności z różnych stopni trudności, bez dodatkowego podziału na ciągi.

Sprawności harcerek[8] edytuj

Systematyka Sprawności harcerek
Grupa Dziedzina          Mistrzowska
Sprawności ducha Dwulistna koniczyna Trójlistna koniczyna Czterolistna koniczyna
Tarcza św. Jerzego Włócznia św. Jerzego
Mały Książę I Mały Książę II
Pollyanna
Szara lilijka I Szara lilijka II Szara lilijka III
Milczek I Milczek II Milczek III
Sprawności religijne Maryja Córka Maryi Posłaniec Maryi Miriam Apostołka Maryi
znajomość Biblii Biblistka Znawczyni Biblii
żywoty świętych Hagiografka
wspólnota Parafianka I Parafianka II Parafianka III
oprawa mszy św. Liturgistka Choralistka
ekumeniczne Młoda ekumenistka Ekumenistka Propagatorka ekumenizmu
JP II Lolek Wujek JP II Wielki JP II
święci patronowie Moja patronka Adalbertus
Jadwiga I Jadwiga II Jadwiga III
Wicek I Wicek II Wicek III
Tradycja narodowa historia Polski Poszukiwaczka korzeni Tropicielka dziejów Historyczka
Szperacz historyczny Badaczka historii Polski Historyczka Polski
Mała historyczka Badaczka przeszłości Badaczka dziejów Historiografka
Solidarność I Solidarność II Solidarność III Solidarność IV
seniorzy Więź pokoleń I Więź pokoleń II Więź pokoleń III Więź pokoleń IV
dawne ziemie RP Kresy I Kresy II Kresy III Kresy IV
matryrologia Golgota Wschodu I Golgota Wschodu II
obywatelskie Flaga Odkrywca symboli narodowych Znawczyni symboli narodowych
Patriotka
Polska w świecie Polska w Europie Polska w świecie
Tradycja harcerska ogólna historia harcerstwa Czerwone korale Kronika Historii Harcerstwa Żeńskiego Opowiedz mi swoją historię
Kronikarka Dziejopisarka
Badaczka historii harcerstwa Znawczyni historii harcerstwa
ZHR Badaczka historii ZHR
powstanie warszawskie Bądź Gotów I Bądź Gotów II Bądź Gotów III Bądź Gotów IV
Sprawności obozowe i gospodarcze pionierka Sobieradek obozowy Pionierka Obozowniczna Mistrzyni Obozownictwa
puszczaństwo Piętaszek Traper Leśny człowiek Robinson
Trzy pióra
kuchnia obozowa Kuchcik Kucharka Kuchmistrzyni
warta Wartowniczka Starsza wartowniczka
sprawności gospodarcze Skrzat Gospodyni zastępu Kwatermistrzyni
Skarbonka Skarbniczka Finanasistka Ekonomistka
Przedsiębiorca
Sprawności terenowe terenoznawstwo Obserwatorka Terenoznawczyni Topografka Mistrzyni mapy
łączność Łączniczka Sygnalistka Łącznościowiec
zwiad Lekka stopa Tropicielka Zwiadowca
ogień Iskierka Strażniczka ognia
harce Harcowniczka Miłośniczka harców Organizatorka harców Mistrzyni harców
bytowanie zimą Eskimoska Człowiek zimy Polarniczka
Sprawności turystyczne braterstwo Poszukiwaczka przyjaciół Tropicielka przyjaciół Wędrująca przyjaciółka Przewodniczka przyjaźni
Wędrowniczka przyjaźni Globskautka
turystyka Łazik Wędrowniczka Turystka Przewodniczka
Włóczęga
turystyka górska Łazik górski Wędrowniczka górska Turystka górska Przewodniczka górska
Łazik górski zimowy Włóczęga górski
krajoznawstwo, rodzinna miejscowość Wskazidroga Przewodniczka po... Krajoznawczyni Pilot wycieczek
miasta Polski Odkrywca Znawca
Syrenka Warszawianka
Sprawności przyrodnicze las Przyjaciółka lasu Duch puszczy Leśniczka
botanika Przyrodniczka Botaniczka Zielarka
ogrodnictwo Kwiaciarka Miłośniczka roślin Ogrodniczka
rolnictwo Rolnik
grzybiarstwo Zbieraczka grzybów Grzybiarka
dzika zwierzyna Obserwatorka zwierzyny Tropicielka zwierzyny Zoolog
zwierzęta domowe Przyjaciółka zwierząt Opiekunka zwierząt Hodowca
akwarystyka Akwarystka Wodniczka Oceanolog
meteorologia Chmurka Znawczyni pogody Meteorolog
ekologia Mały ekolog Ekolog Ratowniczka przyrody Zielona
wędkarskie Rybka Wędkarz Rybak
Sprawności samarytańskie samarytanka Higienistka Sanitariuszka Ratowniczka Samarytanka
Ratowniczka przedmedyczna Propagatorka ratownictwa przedmedycznego Mistrzyni ratownictwa przedmedycznego
opieka nad chorymi Opiekunka chorych Pielęgniarka
zdrowy tryb życia Zdrowy duszek Zdrowy duch Animatorka promocji zdrowia Mistrzyni promocji zdrowia
opieka nad osobami starszymi Wnuczka Opiekunka starszych Przyjaciel domu
Przyjaciółka seniora
opieka nad dziećmi Starsza siostra Przyjaciółka dzieci Opiekunka dzieci Mama muminków
pomoc potrzebującym Promyczek słońca Pomocna dłoń Wolontariuszka
Pełnia – pomoc osobom niepełnosprawnym Harcerka Pełni Pionierka Pełni Przewodniczka Pełni Mistrzyni Pełni
Wędrowniczka Pełni
Sprawności rąk naprawy Sobieradek Sprawne ręce Majsterkowiczka
prace domowe Dobry duszek Pani domu Gaździna
kuchnia Gosposia Gospodyni Mistrzyni kuchni Szefowa kuchni
cukiernictwo Cukierniczka Ciastkarka Ciastkarka doskonała Mistrzyni cukiernictwa
przechowywanie żywności Chomiczka Spiżarniowiec Przetwórczyni
krawiectwo Igiełka Mistrzyni igły Krawcowa Mistrzyni krawiectwa
dziewiarstwo Oczko Dziewiarka Dziewiarka doskonała
haft Niteczka Hafciarka Hafciarka doskonała
makrama Węzełek Makramiarka Makramiarka doskonała
ceramika Glinka Garncarka Twórczyni ceramiki
rękodzieło Mistrzyni rękodzieła
fryzjerstwo Fryzjerka
moda Młoda projektantka Projektantka Projektantka doskonała
inne Maszynistka
Introligatorka
Sprawności artystyczne śpiew Śpiewaczka Wokalistka Pieśniarka Kierownik artystyczny
muzyka Nutka Grajek Muzyk
Werblistka Dobosz
Trębacz
rysunek Rysowniczka Malarka
dekoracja Dekoratorka Zdobniczka Plastyczka Mistrzyni dekoracji
recytacja Fraszka Adeptka poezji Poetka
Recytatorka
gra na gitarze Gama Gitarzystka Gitarzystka doskonała
teatr lalek Lalkarka Reżyserka lalkowa
taniec, zabawy z tańcem Tancereczka Tancerka Tancerka doskonała Instruktorka tańca
Pląsik Wodzirej
gawędziarstwo Bajarka Gawędziarka Sabała
aktorstwo Komediantka Aktorka Asystentka reżyserki Reżyserka
film Wielbicielka kina Klaps Mistrzyni filmu
wideo Operatorka wideo
fotografia Fotoamatorka Fotograf Fotoreporterka Mistrzyni fotografii
Sprawności naukowe i techniczne odkrycia Szperacz Poszukiwaczka Badaczka
bibliofilstwo Czytelniczka Bibliotekarka Bibliofilka
kolekcjonerstwo, muzealnictwo Kolekcjonerka Kolekcjonerka – muzealnik Młody muzealnik Muzealnik
archiwistyka Mała archiwistka Młoda archiwistka Archiwistka Archiwistka doskonała
dziennikarstwo Młoda reporterka Reporterka Dziennikarka Redaktorka
etnografia Krajka Folklorystka Folklorystka doskonała
Etnografka
astronomia Gwiazda polarna Obserwatorka nieba Astronom
geologia Skałka Geolog Badaczka dziejów Ziemi
chemia Alchemiczka Laborantka Chemiczka
logika Potęga Matematyczka Alfa & omega
obsługa komputera, programowanie Mała informatyczka Znawczyni komputera Informatyczka
Początkujący programista Programistka
grafika komputerowa Grafik Znawczyni grafiki komputerowej Grafik doskonały
www Opiekunka strony Webmasterka Webmasterka – programistka Webmasterka doskonała
internet Internetowa podróżniczka Internautka
języki obce Poliglotka Tłumaczka
wizerunek ZHR Specjalistka public relation Rzeczniczka harcerstwa
Znawczyni multimediów Mistrzyni multimediów
różne Tropicielka sienkiewiczowska Szperaczka sienkiewiczowska Miłośniczka sienkiewiczowska
Sprawności sportowe wspinaczka Zwinka Linoskoczka Alpinistka
pływanie Już pływam Pływaczka Pływaczka doskonała
kajakarstwo Wodniczka Wioślarka Kajakarka Mistrzyni kajakarstwa
żeglarstwo Junga Szotmenka Żeglarka Instruktorka żeglarstwa
Miłośniczka żeglarstwa Sterniczka
Wilk morski
jazda na rowerze Cyklistka Rowerzystka Kolarka
wrotki, rolki Wrotkarka Rolkarka doskonała
tenis Mistrzyni rakietki Tenisistka
łucznictwo Łucznika
saneczkarstwo Saneczkarka
łyżwiarstwo Łyżwiarka Łyżwiarka doskonała
narciarstwo Snowboardzistka początkująca Snowboardzistka Snowboardzistka doskonała Mistrzyni snowboardu
Narciarka Narciarka doskonała Mistrzyni nart Instruktorka narciarska
Narciarka biegowa
gry zimowe Śnieżka Organizatorka gier zimowych
jeździectwo Dżokejka Jeździec Amazonka Miłośniczka koni
Wędrowniczka konna
gry zespołowe Organizatorka gier Miłośniczka gier
gry planszowe Mistrzyni warcabów Szachistka Arcymistrzyni
gimnastyka Mała gimnastyczka Gimnastyczka Mistrzyni gimnastyki
lekkoatletyka Mała lekkoatletka Lekkoatletka Mistrzyni lekkoatletyki
sport Miłośniczka sportu Sportowiec Olimpijka

Powyższy nowy regulamin sprawności harcerek został wprowadzony w kwietniu 2006 roku.

Sprawności harcerzy edytuj

Systematyka Sprawności harcerzy
Grupa Dziedzina          Mistrzowska
Sprawności terenowe Zwiad Lekka stopa Tropiciel Zwiadowca
Terenoznawstwo Obserwator Terenoznawca Topograf Mistrz mapy
Łączność Łącznik Sygnalista Łącznościowiec
Harce Harcownik Miłośnik harców Organizator harców Mistrz harców
Ogień Płomień Strażnik ognia Ogniowiec Ogniomistrz
Bytowanie zimą Człowiek zimy Eskimos Polarnik
Sprawności turystyczne Turystyka Łazik Włóczęga Wędrowiec Wyga
Dromader
Turystyka górska Łazik górski Wędrowiec górski Turysta górski Przewodnik górski
Wędrowiec górski zimowy Wyga górski
Krajoznawstwo Wskazidroga Przewodnik po … Krajoznawca Pilot wycieczek
Miasta Polski Odkrywca Znawca
Odkrycia Szperacz Poszukiwacz Badacz
Sprawności obozowe Kuchnia obozowa Kuchcik Kucharz Kuchmistrz
Pionierka Sobieradek obozowy Technik obozowy Wyga obozowy Mistrz obozownictwa
Puszczańskie Chatka robinsona Leśny człowiek
Przyjaciel lasu Puszczanin
Obozowe-charakteru Pierwsze pióro Trzy pióra
Służba wartownicza Wartownik Starszy wartownik
Sprawności przyrodnicze Las Przyjaciel lasu Duch puszczy Leśnik
Botanika Przyrodnik Botanik Zielarz
Rolnictwo Rolnik
Grzybiarstwo Zbieracz grzybów Grzybiarz
Zwierzęta leśne Obserwator zwierzyny Tropiciel zwierzyny Zoolog
Zwierzęta domowe Przyjaciel zwierząt Opiekun zwierząt Hodowca
Akwarystyka Akwarysta Wodnik Oceanolog
Meteorologia Prognostyk Znawca pogody Meteorolog
Ekologia Młody ekolog Ekolog Obrońca przyrody Zielony
Wędkarskie Początkujący wędkarz Wędkarz Rybak
Sprawności patriotyczne Historia Polski Tropiciel korzeni Tropiciel dziejów Historyk
Szperacz historyczny Badacz historii Polski Historia Polski
Młody historyk Badacz przeszłości Badacz dziejów Historiograf
Polak mały Rodak Krajan Więź pokoleń
Kresy Gnot Fifak Makabunda Baciar
Martyrologia Strażnik pamięci Golgota Wschodu
Obywatelskie Chorąży Powiernik flagi Powiernik godła
Patriota
Polska w świecie Polak w Europie Polak w świecie
Tradycja harcerska Historia harcerstwa Kronikarz Dziejopisarz
Badacz historii harcerstwa Znawca historii harcerstwa
Historia ZHR Badacz historii ZHR Znawca historii ZHR
Musztra Znawca musztry Mistrz musztry Instruktor musztry
Sprawności charakteru Dobry duch Mistrz ducha
Skrzat
Tarcza św. Jerzego Włócznia św. Jerzego
Społecznik
Twórca siebie
Sprawności samarytańskie Pierwsza pomoc Higienista Sanitariusz Ratownik Samarytanin
Ratownictwo Adept BLS Ekspert BLS Propagator BLS
Sprawności naukowo-techniczne Architektura Młody projektant Projektant Młody architekt Architekt
Bibliofilstwo Czytelnik Bibliofil Bibliotekarz
Kolekcjonerstwo Kolekcjoner Starszy kolekcjoner Młody muzealnik Muzealnik
Dziennikarstwo Młody reporter Reporter Dziennikarz Redaktor
Geologia Skała Adept geologii Geolog
Chemia Alchemik Laborant Chemik
Logika Młody Pitagoras Matematyk Alfa & Omega
Astronomia Obserwator nieba Młody astronom Astronom Znawca astronomii
Obsługa komputera Młody komputerowiec Sekretarz Sekretarz doskonały
Młody komputerowiec Młody webmaster Webmaster Webmaster doskonały
Młody komputerowiec Informatyk Programista Programista doskonały
Administrator Administrator doskonały
Project manager
Grafika komputerowa Grafik Starszy grafik Grafik doskonały
Języki obce Poliglota Tłumacz
Wizerunek ZHR Specjalista PR Rzecznik harcerstwa
Znawca multimediów Ekspert multimedialny
Przedsiębiorczość Oszczędny Finansista Biznesmen
Inwestor Rekin giełdowy
Mistrz organizacji Kwatermistrz Kontroler finansowy
Kierownik Menadżer
Przedsiębiorca
Sprawności sportowe Piłka nożna Futbolista Piłkarz Trener piłkarski Sędzia piłkarski
Siatkówka Młody siatkarz Siatkarz Siatkarz doskonały
Koszykówka Młody koszykarz Koszykarz Koszykarz doskonały
Lekkoatletyka Młody lekkoatleta Lekkoatleta Mistrz lekkoatletyki
Rower Cyklista Rowerzysta Kolarz Kolarz wyścigowy
Technik rowerowy
Wspinaczka Węzełek Wspinacz Alpinista Taternik
Sporty ekstremalne Łowca wrażeń Łowca adrenaliny Łowca przygód
Narciarstwo Młody narciarz Narciarz Narciarz doskonały Instruktor narciarstwa
Snowboard Młody snowboardzista Snowboardzista Snowboardzista doskonały Mistrz snowboardu
Rolki Rolkarz Rolkarz doskonały
Tenis Tenisista Mistrz rakietki
Łucznictwo Łucznik
Saneczkarstwo Saneczkarz
Łyżwiarstwo Łyżwiarz Łyżwiarz doskonały
Gry zimowe Sopel Organizator gier zimowych
Gry zespołowe Organizatorka gier Miłośnik gier
Gry planszowe Mistrz warcabów Szachista Arcymistrz
Sportowe Kibic Sportowiec Olimpijczyk
Sprawności artystyczne Śpiew Śpiewak Wokalista Pieśniarz Menadżer artystyczny
Muzyka Grajek Muzykant Muzyk
Werblista Dobosz
Trębacz
Cyrk Klaun Cyrkowiec Kuglarz
Tancerz ognia
Rysunek Rysownik Malarz
Gra na gitarze Początkujący gitarzysta Gitarzysta Gitarzysta doskonały
Taniec Tancerz początkujący Tancerz Tancerz doskonały Instruktor tańca
Pląsik Wodzirej
Gawędziarstwo Gawędziarz Sabała
Aktorstwo Komediant Aktor Asystent reżysera Reżyser
Film Wielbiciel kina Klaps Kinoman
Operator filmowy Twórca filmowy
Fotografia Fotoamator Fotograf Fotoreporter Mistrz fotografii
Sprawności rąk Kuchnia Kucharek Gospodarz Mistrz kuchni
Cukiernictwo Cukiernik Ciastkarz Ciastkarz doskonały
Sprawności wodniackie Pływanie Młody Pływak Pływak Pływak doskonały
Delfin
Młodszy ratownik Ratownik wodny
Kajakarstwo Wioślarz Kajakarz Kajakarz górski Mistrz kajakarstwa
Woda Wodnik Canoe
Szantyman
Marynista Przyjaciel morza
Żeglarstwo Wioślarz szalupowy Szotmen Żeglarz jachtowy
Żeglarz Junga
Szturman
Nawigator
Synoptyk
Bosman
Szkutnik
Znawca żeglarstwa
Motorzysta
Sprawności jeździecko – kawaleryjskie Jeździectwo Jeździec początkujący Jeździec Jeździec zaawansowany
Kowalstwo Pomocnik podkuwacza Podkuwacz Kowal
Masztalerstwo Stajenny Masztalerz Koniuszy
Powożenie Pomocnik luzaka Luzak Woźnica
Rymarstwo Skórnik Czeladnik rymarski Rymarz
Szwoleżerka Szermierz Lansjer Szwoleżer
Woltyżerka Adept woltyżerki Woltyżer Woltyżer doskonały
Weterynaryjne Sanitariusz weterynaryjny Pomocnik weterynarza Weterynarz
Sprawności duchowe Biblia Biblista Znawca Biblii
Ekumenizm Młody ekumenista Ekumenista Propagator ekumenizmu
Jan Paweł II Lolek Karol Wujek JP II
Liturgia Ministrant Lektor Liturgista
Misje Przyjaciel misji Znawca misji Misjolog Misjonarz
Pielgrzymki Pątnik Pielgrzym
Błogosławiony phm. S.W. Frelichowski Wicek Wicek – kapelan Wicek – męczennik Frelichowski
Sprawności kleryckie Biblia Mojżesz Dawid Rabbi
Teologia Dogmatyk
Dominik Apostoł
Moralista
Filozofia Heraklit Sokrates Arystoteles
Duszpasterstwo Ewangelizator Misjonarz Kaznodzieja
Duchowość Mnich Pustelnik Szymon słupnik
Liturgia Kleryk liturgista Ceremoniarz Mistrz ceremonii
Kantor
Zdobnictwo obozowe kościelne Obozowy zdobnik liturgiczny
Zdobnik liturgiczny Mistrz zakrystii

Powyższy nowy regulamin sprawności harcerzy został wprowadzony w czerwcu 2009 roku.

Zespołowe odpowiedniki sprawności edytuj

Odznaki zdobywane grupowo, podobne do sprawności, to w ZHP tropy[4]. Ich oznaczeniem jest kwadrat o boku 4 cm skierowany wierzchołkiem ku górze. Ma fioletowe tło i żółty symbol ścieżki tematycznej. Kolejne zdobyte tropy z danej ścieżki tematycznej oznacza się żółtym obszyciem kolejnych boków kwadratu[9].

Przypisy edytuj

  1. a b Załącznik nr 1 do uchwały Rady Naczelnej ZHP nr 38/XXXII z dnia 15 czerwca 2003 r. w sprawie przyjęcia instrumentu metodycznego – sprawności harcerskie. [dostęp 2010-12-04].
  2. Aktualny regulamin ZHP nie określa precyzyjnie rozmieszczenia sprawności na rękawie
  3. Marek Kudasiewicz, Kafle z obrzędowego pieca, wyd. 5 poszerz. i uzup., Kraków: Oficyna Wydawnicza "Text", 2007, s. 200, ISBN 978-83-60560-14-3, OCLC 297869262 [dostęp 2022-07-18].
  4. a b c d Regulamin Systemu Instrumentów Metodycznych, [w:] zhp.pl [online], Rada Naczelna ZHP, 26 czerwca 2021 [dostęp 2023-11-19].
  5. Regulamin Sprawności Organizacji Harcerzy ZHR, [w:] Kajetan Kapuściński (red.), Sprawności Harcerzy, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Organizacja Harcerzy, 2023 [dostęp 2023-11-16].
  6. Regulamin sprawności organizacji harcerek ZHR, [w:] Agnieszka Drążek HR, Karolina Frankowska HR, Dorota Kapuścińska HR, Sprawności Harcerek, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Organizacja Harcerek, 2023 [dostęp 2023-11-19].
  7. Programy sprawności harcerskich [online], ZHP, 16 czerwca 2021 [dostęp 2023-11-19].
  8. Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. Główna Kwatera Harcerek., Sprawności Harcerek : wprowadzone rozkazem Naczelniczki Harcerek LS 03/06 z dnia 2.04.2006, wyd. IV, Warszawa: Wydawnictwo Trifolium Głównej Kwatery Harcerek ZHR, 2014, ISBN 83-87899-14-3, OCLC 1050806856 [dostęp 2019-01-16].
  9. Regulamin Mundurowy wprowadzony Uchwałą Głównej Kwatery ZHP nr 324/2022 z dnia 25 lutego 2022 r., Kwatera Główna ZHP, 25 lutego 2022.