Stanisław Harasymowicz
Stanisław Wacław Harasymowicz, ps. „Lalka”, „Żyrafa” (ur. 26 października 1917 we Lwowie, zm. 10 sierpnia 1944 w Warszawie) – żołnierz Wojska Polskiego II RP, podporucznik artylerii Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, cichociemny. Znajomość języków: niemiecki, angielski[1]. Zwykły Znak Spadochronowy nr 3137[2]. Przyrodni brat cichociemnego Jerzego Buyny.
 Stanisław Harasymowicz (ze zbiorów NAC) | |
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 października 1917 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 sierpnia 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
1 Pułk Obrony Warszawy, |
| Stanowiska |
dowódca pododdziału, dowódca plutonu „Mieczyków” |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Był synem Wacława, inżyniera, i Heleny z Lewandowskich, i przyrodnim bratem Jerzego Buyny. Uczył się w Korpusie Kadetów[3]. W 1939 roku zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie[a].
We wrześniu 1939 roku nie został zmobilizowany, ale ochotniczo walczył w 1 Pułku Obrony Warszawy. W nocy 1/2 listopada przekroczył wraz z przyrodnim bratem granicę ze Słowacją, następnie z Węgrami, 18 listopada 1939 dotarli do Francji. 20 listopada 1939 w Camp de Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camblessac, a następnie Szkoły Podchorążych Artylerii w Camp de Coëtquidan. Po upadku Francji ewakuowany wraz ze szkołą, od czerwca 1940 w Wielkiej Brytanii. Skierowany do Centrum Wyszkolenia Artylerii, a następnie przydzielony jako bombardier, od 2 stycznia 1941 jako działonowy, później jako zastępca oficera technicznego 1 Pułku Artylerii Ciężkiej. Od 18 stycznia 1943 uczestnik kursu techniczno – samochodowego dla oficerów i podchorążych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej, po jego ukończeniu od 3 czerwca 1943 na stażu w oddziałach brytyjskich. Awansowany na stopień plutonowego podchorążego w grudniu 1942.[4].
Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in.: propagandy, spadochronowym, walki konspiracyjnej, odprawowym (STS 43, Audley End), i in. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 5 listopada 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech[4].
Skoczył ze spadochronem do Polski w nocy 16/17 kwietnia 1944, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej„Weller 15”, samolotu Halifax JP-236 „A” (1586 Eskadra PAF), na placówkę odbiorczą „Obraz” 318 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), za ujściem Bugu – Narwi, w okolicach miejscowości Krawcowizna, 12 km od Tłuszcza. Razem z nim skoczyli: por. Jerzy Buyno ps. Gżegżółka (jego brat przyrodni), st. sierż. Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik, mjr. dypl. Jerzy Szymański ps. Boga[5].
Po skoku i aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Okręgu Polesie AK, do bazy „Start II” Centrali Zaopatrzenia Terenu 30 Dywizji Piechoty AK.[4]
W Powstaniu Warszawskim jako dowódca plutonu kompanii „Zgoda” batalionu „Czata 49", od 9 sierpnia jako dowódca plutonu „Mieczyków” (po rannym „Mieczu”). 10 sierpnia został ciężko ranny w okolicy ul. Stawki. Poległ, trafiony ponownie w czasie transportu z pola walki. Według innej relacji zmarł 11 sierpnia w szpitalu Jana Bożego[4].
Został pochowany w Warszawie.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (pośmiertnie, 2 października 1944).
Upamiętnienie edytuj
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Stanisław Harasymowicz.
Uwagi edytuj
- ↑ Tak podaje Tochman (1996), ale nie może to być XL Liceum im. Stefana Żeromskiego, bo to liceum powstało w 1952 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ Cichociemni - rekrutacja [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-22] (pol.).
- ↑ Cichociemni - nazwa, przysięga, znak [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-22] (pol.).
- ↑ Tucholski 1984b ↓.
- ↑ a b c d Teka personalna, 1943–1847, s. 3-39 (pol.), w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0067.
- ↑ Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 142-145, ISBN 83-86225-10-6 (pol.).
Bibliografia edytuj
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 318. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 207–208.
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 56–57. ISBN 83-902499-5-2.