Stanisław Mrozowicki (1585–1618)
Stanisław Mrozowicki herbu Prus III (ur. ok. 1585, zm. 3 października 1618 pod Peresławiem Zaleskim) – rotmistrz Lisowczyków.
 Prus III | |
| rotmistrz Lisowczyków | |
| Rodzina |
Mrozowiccy herbu Prus III |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1585 |
| Data i miejsce śmierci |
3 października 1618 |
| Ojciec |
Daniel Mrozowicki |
| Matka |
N Wilkocka herbu Nieczuja |
| Rodzeństwo |
Jan Mrozowicki |
Życiorys edytuj
Urodził się około 1585 r. w rodzinie o tradycjach rycerskich, jako syn Daniela Mrozowickiego herbu Prus III i N z Wilkockich herbu Nieczuja. Jego ojciec brał udział w wojnie z Rosją pod dowództwem kniazia Romana Rożyńskiego, podczas której zginął z działa postrzelony w 1609 roku pod Możajskiem[1].
Zapisał się chlubnie podczas wojny w Moskwą w latach 1616-1618. Od co najmniej lata 1616 r. służył jako rotmistrz pułku Lisowczyków, najsłynniejszej polskiej formacji wojskowej XVII wieku, pod ówczesnym dowództwem pułkownika JKM Aleksandra Józefa Lisowskiego, a od października tego roku pod dowództwem Stanisława Czaplińskiego[2][3]. Polskim wojskiem dowodził wówczas formalnie królewicz Władysław, a faktycznie kierował nim hetman Jan Karol Chodkiewicz. W tej kampanii ważna rola przypadła pułkowi Lisowczyków, który wówczas, jak pisze Kobierzycki, …Moskwę wszerz i wzdłuż pustoszył[4]. Lisowczycy brali udział w walkach m.in. pod: Kaługą, Możajskiem, Mieszczowskiem, Borysowem, Dźwinogrodem, Kołomną, Starym Riazaniem i dotarli aż do Peresława Zaleskiego, położonego nad jeziorem Plieszcziejewo (Kleszczyno), na północny wschód od Moskwy, 550 km na wschód od ówczesnych granic Rzeczypospolitej. Było to najdalej na wschód położone miejsce, do którego dotarła regularna armia polska w swojej historii.
Według współczesnej Pieśni na pamiątkę nieśmiertelną pułkownika JKM niezwyciężonego Józefa Aleksandra Lisowskiego, opublikowanej przez Wojciecha Dębołeckiego, Mrozowicki zginął podczas szturmu na Peresław Zaleski, który miał miejsce 3 października 1618 r.[2]. Seweryn Uruski podaje błędnie, że Stanisław Mrozowicki zginął w bitwie przeciw Kozakom, myląc zapewne Perejasław na Ukrainie z Peresławem Zaleskim w Rosji[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Kasper Niesiecki, Herbarz polski, t. VI. Lipsk, s. 490, 1841.
- ↑ a b Radosław Sztyber, Wojciech Dębołecki o Lisowczykach wierszem i prozą (1620-1621), Warszawa, s. 260, 2011.
- ↑ http://www.takrodzinie.pl/artykul/lisowczycy-cz1-wodz [dostęp: 2019-05-31]
- ↑ Stanisław Kobierzycki, Historia Vladislai Poloniae et Sueciae principis, ejus natales, infantiam, electionem usque ad excessum Sigismundi III, Gdańsk, s. 80, 509, 1655.
- ↑ Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XI, Warszawa, s. 330, 1914.
Bibliografia edytuj
- Henryk Wisner, Lisowczycy, Warszawa 1976.
- Stanisław Czapliński, Wyprawa Władysława do Moskwy, [w:] Maurycy Dzieduszycki, Wojciech Dembołęcki, Dzieje Lisowczyków, t. I, Sandomierz, 2017, s. 138-170.
- Tomasz Święcki, Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, T. 1, Warszawa, 1858, s. 183.
- Szymon Okolski, Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et relucent, Kraków 1641-1645, t. II, s. 554.
- Kasper Niesiecki, Herbarz polski, t. VI. Lipsk 1841, s. 490.
- Kazimierz Władysław Wójcicki, Obrazy starodawne, T. 1, Warszawa 1843, s. 79.
- Stanisław Kobierzycki, Historia Vladislai Poloniae et Sueciae principis, ejus natales, infantiam, electionem usque ad excessum Sigismundi III, Gdańsk 1655, s. 80, 509-510, 553-579.
- Radosław Sztyber, Wojciech Dębołecki o Lisowczykach wierszem i prozą (1620-1621), Warszawa 2011, s. 260.
- Maurycy Dzieduszycki, Krótki rys dziejów i spraw Lisowczyków, Tom 1, Lwów 1843, s. 141-164.