Stanisława Butkiewicz
Stanisława Butkiewicz (ur. 15 lipca 1903, zm. 1 grudnia 1990) – polska niania, „Sprawiedliwa wśród Narodów Świata”.
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pomoc domowa, niania |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
W trakcie II wojny światowej zamieszkiwała w Wilnie. Od 1940 r. pracowała u Żydów: adwokata Jakuba (zmarłego w wyniku choroby w tym samym roku) i Chany Fajnsztajnów (Fainszteinów), jako opiekunka do ich niespełna rocznej córki, Maszy. Rodzina mieszkała przy ul. Zawalnej. Po wkroczeniu do miasta Niemców, w Wilnie wzmógł się terror wobec Żydów. Już 6 września 1941 r. zapadła decyzja o utworzeniu tam getta. Chana i Masza Fajnsztajn zostały zmuszone do zamieszkania w nim. Stanisława zaangażowała się w pomoc swoim dawnym pracodawcom. Jak relacjonowała Masza już po wojnie, opisując wspomnienia przekazane jej przez matkę[1][2][3]:
„Podczas prowadzenia Żydów do pracy matka moja zostawiała mnie po drodze u Stanisławy Butkiewicz, która mieszkała wówczas w Wilnie na ul. Szkaplerskiej. Wracając z pracy zabierała mnie. W październiku 1941 r. powiedziała: «Stasiu! Zaopiekuj się nią, bo nie wiem czy wrócę». Już nigdy nie wróciła”[2].
Oprócz dziecka, Stanisława Butkiewicz przechowała także część pamiątek rodzinnych, m.in. zdjęcia oraz sztućce z inicjałami ojca i inne drobne przedmioty, należące do żydowskiej rodziny. Wystarała się także o fałszywe papiery dla Maszy, która odtąd funkcjonowała jako jej córka - Maria Butkiewicz, urodzona 12 maja 1939 r. Dla niepoznaki, Stanisława wraz z dziewczynką wyprowadziły się do krewnych na wsi. Najpierw zamieszkała u brata, Józefa, we wsi pod Podbrodziem, a następnie u Markowskich, kuzynów, w miejscowości Niemenczyn. Dzięki zaangażowaniu Stanisławy, Masza przeżyła wojnę. Po jej zakończeniu, obie przeniosły się do Węgorzewa, a następnie do Zielonej Góry[2][4][5][3].
Stanisława Butkiewicz jest pochowana na Starym Cmentarzu w Zielonej Górze (kwatera 84, rząd 19, grób 7)[6].
27 lutego 1991 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Stanisławę Butkiewicz medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Stanisława Butkiewicz, Instytut Yad Vashem
- ↑ a b c Historia pomocy - Butkiewicz Stanisława | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-07-10].
- ↑ a b Moi rodzice [online], moirodzice.org.pl [dostęp 2023-07-10].
- ↑ Sztafeta pokoleń, czyli historia w sercach ukryta [online], plus.gazetalubuska.pl, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2023-07-10] (pol.).
- ↑ Wilno [online], Życie za życie [dostęp 2023-07-10] (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka grobów - Miejski Zakład Pogrzebowy w Zielonej Górze [online], www.mzp.pl [dostęp 2023-07-13].
Bibliografia edytuj
- Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009