Stanisława Zyta Grabowska
Stanisława Zyta Grabowska (ur. 11 sierpnia1944 i zm. 21 czerwca 2024 w Urzędowie) – polska lekarka, specjalistka w zakresie chirurgii stomatologicznej i chirurgii szczękowo-twarzowej, profesor nauk medycznych.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
11 sierpnia1944 |
| Data i miejsce śmierci |
21 czerwca 2024 |
| Prof. dr hab. n. med. | |
| Specjalność: chirurgia stomatologiczna i chirurgia szczękowo-twarzowa | |
| Alma Mater |
Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie |
| Kierownik kliniki 1992-2014 | |
| Akademia Medyczna/Uniwersytet Medyczny w Białymstoku |
Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Plastycznej |
| Okres zatrudn. |
1971-2014 |
| Odznaczenia | |
 Złoty Krzyż Zasługi
Medal Komisji Edukacji Narodowej | |
Specjalizacja i droga naukowa
edytujW 1971 ukończyła studia na Oddziale Stomatologii Wydziału Lekarskiego Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie i podjęła pracę w Białymstoku[1]. Specjalizację pierwszego stopnia w zakresie chirurgii stomatologicznej zdobyła w 1975, drugiego stopnia – w dziedzinie chirurgii szczękowej w 1979[2].
W 1978 obroniła pracę na stopień naukowy doktora nauk medycznych. W 1995 na podstawie dysertacji Zachowanie się stężeń niektórych hormonów i substancji mineralnych w surowicy krwi i moczu u mężczyzn w przebiegu gojenia się złamań kości części twarzowej czaszki uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego nauk medycznych w zakresie chirurgii stomatologicznej[3].
Tytuł naukowy profesora nauk medycznych otrzymała w 2005[3].
Zatrudnienie
edytujPo otrzymaniu dyplomu lekarza, od 1971 została zatrudniona w Klinice Chirurgii Szczękowej Instytutu Stomatologii Akademii Medycznej – AMB (obecnie Uniwersytet Medyczny – UMB) w Państwowym Szpitalu Klinicznym – PSK (obecnie: Uniwersytecki Szpital Kliniczny – USK) w Białymstoku, gdzie pracowała do 2014.
W latach 1992–1996 zarządzała Kliniką Chirurgii Szczękowo-Twarzowej AMB/UMB w PSK/USK jako pełniąca obowiązki kierownika, a następnie do 2014 była kierownikiem tej kliniki[4].
W 2005 z Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Instytutu Stomatologii UMB wyodrębniono Zakład Chirurgii Stomatologicznej oraz Klinikę Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, przemianowanej następnie na Klinikę Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Plastycznej UMB[5]. W 2008 klinika ta została przeniesiona do nowego skrzydła w USK i wyposażona w nowoczesny sprzęt medyczny[6].
W latach 1995–1996 profesor Grabowska była członkiem Senackiej Komisji ds. Dydaktyki, później członkiem Senackiej Komisji ds. Klinicznych. W latach 1996–2002, przez dwie kadencje pełniła funkcję prodziekana Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii AMB (obecnie: Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim UMB)[7]. W tym samym okresie była członkiem Senatu[8].
Dydaktyka, szkolenie podyplomowe
edytujUnowocześniła formę wykładów dla studentów, wcześnie wprowadzając prezentację multimedialną. Zorganizowała i przygotowała merytorycznie zajęcia fakultatywne V roku stomatologii nt. implantologii stomatologicznej, ćwiczenia z gerostomatologii oraz zajęcia integracyjne z Zakładem Radiologii AMB nt. specyfiki diagnostyki obrazowej głowy i szyi[8].
W ramach szkolenia podyplomowego, kierowała specjalizacją lekarzy w zakresie chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej[9]. Uczestniczyła w komisjach egzaminacyjnych na pierwszy i drugi stopień specjalizacji. Promotorka 7 przewodów doktorskich. Recenzentka 19 rozpraw habilitacyjnych i doktorskich[3].
Praca naukowa
edytujGłówne kierunki działalności naukowej profesor Grabowskiej: artropatia stawów skroniowo-żuchwowych; proces gojenia złamań kości; traumatologia szczękowo-twarzowa; klinika nowotworów części twarzowej czaszki, badania wybranych parametrów odpornościowych u chorych z rakiem płaskonabłonkowym jamy ustnej[4].
Dominujący kierunek badawczy dotyczył procesu gojenia złamań oraz mechanizmów odpornościowych u pacjentów z rakiem jamy ustnej. W zakresie tych problemów Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej AM/UM w Białymstoku stała się wiodącym ośrodkiem w Polsce, a prowadzone badania miały charakter nowatorski.[5]
Badania były prowadzone we współpracy z klinicznymi i teoretycznymi zakładami macierzystej uczelni: Medycyny Nuklearnej; Immunologii; Diagnostyki Biochemicznej; Fizjologii; Patomorfologii Ogólnej; z Katedrą Chemii Analizy i Technologii Leków AMB[8].
Klinika również współpracowała z Wydziałem Mechanicznym Politechniki Białostockiej w zakresie prac badawczych na temat Badanie oddziaływań powierzchni implantów z tkanką kostną (2011). Realizowała projekty badawcze uczelniane i zlecone przez Komitet Badań Naukowych (KBN)[8].
Działalność usługowa i organizacyjna
edytujW sferze udzielania świadczeń medycznych w klinice, unowocześniła leczenie operacyjne nowotworów złośliwych części twarzowej czaszki[10]. Doprowadziła do wyposażenia sali operacyjnej w sprzęt, zestawy i materiały do osteosyntezy stabilnej. Umożliwiło to wprowadzenie metody osteosyntezy stabilnej w leczeniu chirurgicznym skomplikowanych złamań kości, rekonstrukcji ubytków pourazowych i onkologicznych, a także wad rozwojowych części twarzowej czaszki[11].
Wprowadziła stosowanie wszczepów śródkostnych (implantów) w rehabilitacji narządu żucia oraz rekonstrukcji ubytków pourazowych oraz ubytków po rozległych zabiegach onkologicznych w zakresie części twarzowej czaszki; leczenie rozszczepów wyrostka zębodołowego szczęki przy użyciu wolnych przeszczepów kostnych; zespołowe leczenie złamań kości oczodołów we współpracy z Kliniką Okulistyki[5].
Publikacje
edytujProfesor Grabowska była autorką i współautorką 266 publikacji naukowych[12], w tym rozdziałów w podręcznikach dla studiów medycznych, np. podręcznik dla studentów Chirurgia szczękowo-twarzowa, wydania III i IV, PZWL, Warszawa 1999, 2004.
Wyniki badań kliniki były prezentowane na wielospecjalistycznych zjazdach, kongresach krajowych i zagranicznych w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej i plastycznej, onkologii głowy i szyi, immunologii nowotworów oraz chorób metabolicznych kości.
Zostały one opublikowane w renomowanych czasopismach polskich, jak m.in. Czasopismo Stomatologiczne, Polski Merkuriusz Lekarski, Otolaryngologia Polska, Nowotwory, Polski Przegląd Chirurgiczny i zagranicznych, jak: Oral Oncology, Immunobiology, Pathology Oncology Research, European Cytokine Network, Journal of CranioMaxillofacial Surgery[8].
Towarzystwa naukowe i działalność społeczna
edytuj- Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (1971-2024) – eksczłonek zarządu;
- Polskie Towarzystwo Chirurgii Jamy Ustnej i Chirurgii Szczękowo-Twarzowej (1995-2024) – eksprezes zarządu wybrana w 2001;
- Europejskie Towarzystwo Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej – członek;
- Konsultant wojewódzki w dziedzinie chirurgii szczękowo-twarzowej (1992-2014)[5];
- Organizatorka (wraz zespołem kliniki) IV Międzynarodowego Kongresu PTCHJUiSzT w Białymstoku, z udziałem wszystkich ośrodków chirurgii szczękowo-twarzowej w Polsce oraz zaproszonych wykładowców zagranicznych (2003);
- Wielokrotna przewodnicząca sesji naukowych podczas sympozjów, kongresów i zjazdów w Polsce[13].
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (2000)[14];
- Medal Komisji Edukacji Narodowej[2];
- Złota Odznaka Honorowa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego[2];
- Nagroda III stopnia Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (1981);
- Nagrody Indywidualne i Zespołowe I, II i III Stopnia Rektora AMB/UMB (m.in. 1977, 1980, 1998, 2002, 2003)[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Aktualności. [online], Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Aktualności. [dostęp 2024-07-19] (pol.).
- ↑ a b c Zmarła prof. Stanisława Zyta Grabowska [online], www.mp.pl [dostęp 2024-07-18] (pol.).
- ↑ a b c Prof. dr hab. Stanisława Zyta Grabowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-07-18].
- ↑ a b c Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Aktualności. [online], Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Aktualności. [dostęp 2024-07-18] (pol.).
- ↑ a b c d UMB: 50 lat Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Plastycznej [online], Dentonet [dostęp 2024-07-18] (pol.).
- ↑ Danuta Waszkiel, Oddział Stomatologii, „Medyk Białostocki”, marzec 2008, s. 29, ISSN 1643-2734 [dostęp 2024-07-19].
- ↑ Pro Memoria [online], Okręgowa Izba Lekarska [dostęp 2024-07-18] (pol.).
- ↑ a b c d e Urzędów - AKTUALNOSCI [online], gokurzedow.pl [dostęp 2024-07-18].
- ↑ Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Program specjalizacji w dziedzinie chirurgii szczękowo-twarzowej, Warszawa 2014, s. 2-36 [dostęp 2024-07-19].
- ↑ Białystok: pierwszy w Polsce implant tytanowy z drukarki 3D [online], www.rynekzdrowia.pl, 3 kwietnia 2014 [dostęp 2024-07-19] (pol.).
- ↑ Białystok: lekarze rekonstruują ubytki po nowotworach w obrębie głowy [online], www.rynekzdrowia.pl, 12 listopada 2013 [dostęp 2024-07-19] (pol.).
- ↑ Wyniki wyszukiwania [online], biblioteka.amb.edu.pl [dostęp 2024-07-18].
- ↑ Janusz Piekarczyk, II Międzynarodowe Niemiecko-Polskie Sympozjum Stomatologiczne, „Medycyna Dydaktyka Wychowanie” (1-3/2005), Akademia Medyczna w Warszawie, 2005, s. 19, ISSN 0137-6543 [dostęp 2024-07-18].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2024-07-18].