Wikipedia

Strajk polskich rzemieślników w Jamestown w 1619 roku

strajk na tle politycznym w Wirginii, Ameryka Północna

Strajk polskich rzemieślników w Jamestown w 1619 roku (ang. Jamestown Polish craftsmen's strike of 1619) – pierwszy w historii Ameryki Północnej strajk robotniczy i polityczny[1].

Tło edytuj

Osada Jamestown powstała w 1607 roku[2]. Kapitan John Smith, przywódca kolonii Wirginii, stał na stanowisku, że kolonia musi produkować nie tylko na własne wyżywienie, ale także na sprzedaż. Ponieważ była ona bogata w drzewa sosnowe, które mogą być wykorzystane do produkcji smoły i żywicy[3], poszukiwano doświadczonych pracowników, smolarzy[2]. Smith przebywał na terenie Polski kilka lat wcześniej[4], wracając z niewoli tureckiej, do której dostał się w 1602 roku. Po objęciu władzy nad kolonią we wrześniu 1608 r.[5], w imieniu Wirgińskiej Kompanii Londyńskiej[6], werbował rzemieślników wykwalifikowanych w produkcji tych dóbr[3] i obróbce szkła[4]. Zbudowany wówczas piec do produkcji szkła stał się pierwszym zakładem przemysłowym w Ameryce[6].

Pierwsza grupa polskich rzemieślników przybyła do Jamestown w Wirginii 1 października 1608 roku, w rok po założeniu tej pierwszej osady kolonistów angielskich[3] na statku Mary and Margaret[7], dwanaście lat przed tzw. „Pielgrzymami”, którzy dotarli do Massachusetts w 1620 roku[8], początkowo w liczbie pięciu osób[2]. Byli to Michał Łowicki, Zbigniew Stefański, Jan Bogdan, Jan Mata i Stanisław Sadowski[9]. Prawdopodobnie ludzie ci byli związani umową, która w zamian za transport do Ameryki zobowiązywała ich do pracy w kolonii przez określoną liczbę lat[3]. Polacy uruchomili hutę szkła i manufaktury dziegciu, smoły, potażu i lin okrętowych[9]. Ich kwalifikacje były na tyle wysokie, że zajmowali się także nauczaniem zawodu[2].

W tym okresie kolonia rozrastała się, osiągając liczbę 1000 mieszkańców[2].

Strajk edytuj

Strajk wybuchł 30 lipca 1619 roku[2] i polegał na odmowie pracy oraz zamknięciu należących do nich zakładów[2][10]. Przyczyną była decyzja ówczesnego gubernatora, który w przygotowywanych wyborach do nowo utworzonego Zgromadzenia Ogólnego Wirginii prawo głosu przyznał wyłącznie kolonistom pochodzenia angielskiego[3]. Liczba kolonistów z Polski była wówczas niewielka i sięgała 50 osób, jednak kontrolowali oni przemysł kolonii[2]. Ta odmowa pracy była pierwszym w angielskiej kolonii i pierwszym w Ameryce Północnej strajkiem robotniczym[3].

Spór został szybko zażegnany, a żądania polskich robotników spełnione[3]. 31 lipca 1619 uzyskali oni równość praw wyborczych[11][12]. Z zapisu w księdze sądowej wynika, że polscy rzemieślnicy mieli także przyjąć pewną liczbę młodych ludzi na naukę zawodu[13].

Po zakończeniu kontraktu Polacy wrócili do Europy i osiedlili się w Niderlandach i Polsce[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Elżbieta Sękowska: Język emigracji polskiej w świecie: Bilans i perspektywy badawcze. books.google.pl, 2010. s. 25. [dostęp 2017-10-06]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h Antoni Olbrychski, Złota wolność robotnicza – pierwszy strajk na kontynencie północnoamerykańskim - Histmag.org [online], 30 lipca 2014 [dostęp 2017-10-06].
  3. ↑ a b c d e f g Long Frontier Newspaper: The First Polish Immigrants (They were here before the Pilgrims). Polish American Center. [dostęp 2011-05-27]. (ang.).
  4. ↑ a b Poles organized the first strike in US in 1619. [dostęp 2011-05-27]. (ang.).
  5. ↑ Captain John Smith - Historic Jamestowne Part of Colonial National Historical Park (U.S. National Park Service) [online], www.nps.gov [dostęp 2017-10-12] (ang.).
  6. ↑ a b First Polish Settlers [online], www.polishamericancenter.org [dostęp 2017-10-12].
  7. ↑ Świat zawdzięcza to wściekłym Polakom. Wirtualna Polska, 2011-05-27. [dostęp 2017-10-12]. (pol.).
  8. ↑ Yale Richmond, From Da to Yes, Yarmouth, Me.: Intercultural Press, 1995, s. 72, ISBN 1-877864-30-7, OCLC 53981875.
  9. ↑ a b c Pierwszy strajk w Ameryce zorganizowali Polacy [online], pb.pl [dostęp 2020-08-19] (pol.).
  10. ↑ 30 lipca 1619 r. Polski strajk w Jamestown. wyborcza.pl. [dostęp 2017-10-06]. (pol.).
  11. ↑ Jamestown - Smith, Pocahontas i… Polacy. polskieradio.pl. [dostęp 2017-10-06]. (pol.).
  12. ↑ USA: Wirginia uhonorowała pierwszych osadników z Polski. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2017-10-06]. (pol.).
  13. ↑ Igor Rakowski-Kłos, 30 lipca. Pierwszy strajk w USA. Ogłosili go polscy imigranci [KALENDARIUM] [online], wyborcza.pl, 30 lipca 2019 [dostęp 2019-07-31] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Strajk_polskich_rzemieślników_w_Jamestown_w_1619_roku&oldid=66474709”