Substrat językowy
Substrat językowy (łac. substratum, „podłoże”) – pierwotne podłoże językowe[1] (lub etniczno-językowe[2]) na określonym obszarze zamieszkanym później przez ludność używającą innego języka[1][2]. Substrat zazwyczaj pozostawia pewne ślady w nowszym języku[1][2][3].
Na przykład gwary północno-wschodniej Polski, podobnie jak polszczyzna północnokresowa, powstały na substracie białorusko-litewskim. Śladami substratu białoruskiego w tych gwarach jest m.in. akanie, ruchomy akcent, występowanie spółgłoski r [r] w miejsce ogólnopolskiego rz [ʒ] (np. reka, treba wobec ogólnopolskiego rzeka, trzeba)[1].
Substratem na terenie obecnej Francji były języki celtyckie Gallów, Belgów i Akwitańczyków (wspomnianych przez Cezara), zastąpione przez łacinę, a następnie przez wywodzące się z niej języki romańskie, zwłaszcza nowożytny francuski[4].
Wpływem jakiegoś substratu można wyjaśnić obecność elementów niesystemowych, różnego rodzaju innowacji w nowym języku[5] czy też pewne zjawiska fonologiczne, na przykład przesuwkę germańską[3].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Halina Karaś: Substrat językowy. [w:] Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych [on-line]. Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka. [dostęp 2017-09-06]. (pol.).
- ↑ a b c Substrat. W: Wielka encyklopedia powszechna PWN. T. 11. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 86. (pol.).
- ↑ a b Zbigniew Gołąb, Adam Heinz, Kazimierz Polański: Słownik terminologii językoznawczej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966, s. 542-543.
- ↑ Krzysztof T. Witczak, Andrzej P. Kowalski: Nostratyka. Wspólnota językowa indoeuropejska. [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji [on-line]. Wydawnictwo Poznańskie, 2012. s. 835. [dostęp 2017-09-06]. (pol.).
- ↑ substrát, [w:] Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 426–427, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).