System Stanisławskiego
System Stanisławskiego[a] – określenie zbioru reguł sztuki aktorskiej opracowanych przez rosyjskiego reżysera teatralnego Konstantina Stanisławskiego[1].
System Stanisławskiego odkrywał nowe środki techniki aktorskiej oparte na realizmie psychologicznym postaci[1]. Ten model angażuje w grę cały organizm. W przeciwieństwie do Diderota Stanisławski uważał, że umysł i ciało współgrają dzięki podświadomości (sprzeciwiał się teorii umysłu kierującego ciałem). Uważał, że „świadomie oddziałuje na podświadomość” i to było jednym z jego podstawowych haseł. Uważał za podstawę do gry tzw. „okoliczności założone”, w których skład wchodzi m.in. „zadanie główne”. Są to okoliczności scenariuszowe, jak również historyczne, a także konsekwencje wynikające z decyzji reżysera czy wizji scenografa, które po wnikliwej analizie psychologicznej tworzą schemat stworzenia postaci aktorskiej.
„Zadanie założone” jest głównym zadaniem danej postaci w założeniu scenariusza, natomiast podczas poszczególnych scen dzieli się na „zadania poboczne”. Według systemu Stanisławskiego aktor miał nakaz czerpania z punktów odniesień własnych, to jest zapisu przeżyć wewnętrznych, wspomnień itp. Zgodnie z tym schematem zaczyna się od tego, że aktor potrafi wyobrazić sobie wszystko cieleśnie. Wyobraża sobie, co by się stało, gdyby znalazł się w takiej sytuacji.
Aktor powinien być w każdej chwili gotowy na odbieranie bodźców, a co za tym idzie na dokonanie improwizacji. Na grę aktora wpływają również gra jego partnera i dostarczane przez niego bodźce, a także wyobraźnia, obserwacja i własne przeżycia, czyli to, na czym według Stanisławskiego powinni opierać się aktorzy. System został opisany po raz pierwszy w pracy Stanisławskiego Работа актёра над собой (tłum. praca aktora nad sobą)[2].
Uwagi
edytuj- ↑ System Stanisławskiego jest czasem błędnie określany jako metoda Stanisławskiego – metodą określa się proces wdrażania tego systemu
Przypisy
edytuj- ↑ a b Stanisławskiego system, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-11-17].
- ↑ Работа актёра над собой, Moskwa, 1938; polski przekład: Warszawa, 1954.
Bibliografia
edytuj- Konstanty Stanisławski: Praca aktora nad sobą. Warszawa: PIW, 1954.
- Konstanty Stanisławski: Praca aktora nad rolą. Warszawa: PZG, 1953.
- Konstanty Stanisławski: Moje życie w sztuce. Warszawa: PIW, 1954.
- Zbigniew Osiński: Mieczysław Limanowski o Konstantym Stanisławskim. S1, 1998.
- Станиславский К. С. Работа актёра над собой (pol. Praca aktora nad sobą). Художественная литература. Москва, 1938 г.; Станиславский К. С. „Моя жизнь в искусстве” (pol. Moje życie w sztuce)
- S. M. Carnicke, System Stanisławskiego: wskazania dla aktora, przekł. J. Krakowska-Narożniak, “Dialog” 2002, nr 1-2
Linki zewnętrzne
edytuj- K. Stanisławski: „Работа актёра над собой” (Praca aktora nad sobą) – oryginał. [dostęp 2008-10-29]. (ros.).