System autonomiczny (cybernetyka)
System autonomiczny, Autonom – w cybernetyce to system mający zdolność samoregulacji czyli sterowania oraz utrzymywania swojego istnienia w czasie.
Aby osiągnąć autonomię, system musi posiadać pewne funkcjonalne komponenty (określane w literaturze jako podsystemy, układy lub organy), które umożliwiają te zdolności.
- Funkcja: Odbieranie informacji (bodźców) ze środowiska.
- Cel: Wykrywanie zmian i odpowiednie reagowanie.
Efektory (mechanizmy działania)[1][2][3]:
- Funkcja: Oddziaływanie na otoczenie lub samego siebie.
- Cel: Wpływanie na otoczenie.
Jednostka sterująca, korelator[3][4]:
- Funkcja: Przetwarza informacje i podejmuje decyzje na podstawie danych wejściowych i stanów wewnętrznych.
- Cel: Sterowanie się (poprzez efektory) i działanie ukierunkowane na cel.
Mechanizmy sprzężenia zwrotnego[2][3]:
- Funkcja: Dostarczanie informacji o wynikach działań w celu dostosowania przyszłych zachowań.
- Cel: Homeostaza, autokorekta i utrzymanie stabilności.
Komponenty samoobsługowe:
- Funkcja: Regeneracja i naprawa własnych komponentów systemu.
- Cel: Utrzymanie integralności i funkcjonalności w czasie. Zob. System autopojetyczny.
Źródło energii, akumulator[1][3]:
- Funkcja: Dostarczanie energii i materii koniecznej dla wykonywania operacji.
- Cel: Podtrzymywanie aktywności bez zewnętrznych źródeł energii.
Mechanizm celu lub przeznaczenia[5]:
- Funkcja: Definiowanie celów lub pożądanych stanów.
- Cel: Kierowanie procesem decyzyjnym i działaniami w celu osiągnięcia określonych wyników.
W polskiej cybernetyce termin "system autonomiczny" (autonom) wprowadził Marian Mazur, który w swojej pracy Cybernetyka i charakter ściśle zdefiniował konieczną strukturę systemu autonomicznego.[6] Wg Mazura musi on zawierać, jako podsystemy, odpowiednio powiązane następujące organy: receptory, efektory, korelator, alimentator, akumulator i homeostat. Teoria Mazura stała się podstawą polskiej szkoły cybernetyki społecznej.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Ashby, W. R. (1961). Wstep do cybernetyki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe
- ↑ a b c Wiener, N. (1971). Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w człowieku i maszynie. WNT, Warszawa.
- ↑ a b c d e Mazur, M. (1996). Cybernetyka i charakter, Wyd. Aula, Wyd. II.
- ↑ Beer, S. Brain of the firm: A development in management cybernetics. 1972.
- ↑ Rosenblueth, A., Wiener, N., & Bigelow, J. (1943). Behavior, purpose and teleology. Philosophy of science, 10(1), 18-24.
- ↑ Mazur, M. (1996). Cybernetyka i charakter, Wyd. Aula, Wyd. II.
Bibliografia
edytuj
- Ashby, W. R. Wstep do cybernetyki. PWN, Warszawa 1961.
- Mazur M., Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. PWN, Warszawa 1966.
- Mazur M., Cybernetyka i charakter. Wyd. 1, PIW, Warszawa 1976.
- Mazur M., Cybernetyka i charakter. Psychologia XXI wieku. Wyd. 2, zm., Aula, Podkowa Leśna 1996. ISBN 83-85275-41-X
- Mazur M., Cybernetyka i charakter. Wyd. 3, Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego, Warszawa 1999. ISBN 83-87897-07-8
- Rosenblueth, A., Wiener, N., & Bigelow, J. (1943). Zachowanie, cel i teleologia.
- Węgrzyn M., Zagadnienie minimalnego autonomu. Przejście od systemów działaniowych do systemów konfiguracyjnych. [w:] Problemy Genezy, Tom XV, Nr 1-2 (215-216), 2007, s. 43-50.
- Wiener, N. (1948). Cybernetics: Or Control and Communication in the Animal and the Machine. MIT Press.