Tenebryzm
Tenebryzm (z łac. tenebrae – ciemności, mrok) – w dawnym malarstwie europejskim sposób kompozycji obrazu, polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej, z której ludzkie postacie i przedmioty wydobywano z mrocznego tła ostrym światłocieniem[1]. W manierze tej umieszczane często w scenerii nocnej wyobrażenia umiejętnie kontrastowano z niezwykłymi efektami oświetlenia[2].
Tenebryzm stosowany był w malarstwie północnowłoskim w drugiej połowie XVI wieku (maniera tenebrosa, tenebroso) oraz w malarstwie barokowym, zwłaszcza w twórczości Caravaggia i jego naśladowców (caravaggionizm), a także Rembrandta i uczniów jego szkoły[1]. Należeli do nich przede wszystkim Gerard Dou, Barent Fabritius, Gerbrand van den Eeckhout, Nicolaes Maes, Ferdinand Bol, Aert de Gelder[3].
Malarze tworzący w tej manierze, określani umownie jako tenebristi, nie stanowili osobnego ugrupowania artystycznego i nazwę tę nadano im później. Działający pod wpływem Tintoretta i Caravaggia artyści włoscy tworzyli m.in. w środowisku neapolitańskim i weneckim – również należący do rodziny Bassano, jak Jacopo Bassano czy Francesco Bassano[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Słownik terminologiczny sztuk pięknych ( pod red. K. Kubalskiej-Sulkiewicz). Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 414.
- ↑ a b Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Wyd. 4. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 169.
- ↑ Rembrandt i jego uczniowie. Obrazy i ryciny. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1984, s. 10nn.
Bibliografia
edytuj- Wielka encyklopedia PWN. T. 27. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 310