Wikipedia

Teodor Fryderyk Gundelach

Teodor Fryderyk Gundelach (ur. 9 listopada 1847[1] w Warszawie, zm. 16 września 1923[2] w Warszawie) – przemysłowiec, obywatel m. st. Warszawy, rzeźbiarz.

Teodor Fryderyk Gundelach
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1847
Warszawa

Data i miejsce śmierci

16 września 1923
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie AL9 / 1 / 31

Rodzice

Fryderyk i Anna dd. Müller

Dzieci

Józef, Lucjusz Wilhelm, Kazimiera Helena

Teodor Gundelach, Madonna, 1871, płaskorzeźba (ilustracja z „Tygodnika Illustrowanego”, 8, 1871)
Podpis Teodora Gundelacha w repertorium notariusza Ludwika Wichrowskiego w Warszawie, 1876

Życiorys

edytuj

Wykształcenie zdobywał w warszawskiej Klasie Rysunkowej i pracowniach Cenglera i Zaleskiego. W 1869 roku otrzymał stypendium Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i wyjechał na naukę do Florencji i Wenecji[3]. W 1874 roku mieszkał we Florencji pod adresem Via delle Lame 14[4]. Jego prace były prezentowane m.in. na wystawie w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych[5][6][7][8]. Około 1875 zakończył karierę artystyczną i skupił się na prowadzeniu Fabryki wyrobów kamiennych i rzeźbiarskich[9] przy ulicy Dzikiej 45 w Warszawie. Pierwszym zleceniem było wykonanie w piaskowcu ozdoby fasady budynku Towarzystwo Kredytowego w Lublinie[10]. Ważniejszymi pracami były Arka dla Synagogi na Tłomackiem[11][12] oraz ołtarze, chrzcielnica i inne ozdoby dla Kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Warszawie[13]. W pracowni Gundelacha powstawały także okazałe nagrobki. W 1895 wraz z innymi rzeźbiarzami i właścicielami zakładów kamieniarskich podpisał deklarację bezinteresownego wykonania Wielkiego ołtarza w kościele św. Karola Boromeusza na Powązkach[14].

9 listopada 1897 roku[15] został założony Cech rzeźbiarzy i kamieniarzy, a pierwszym starszym cechu został Teodor Gundelach. W 1905 roku Teodor Gundelach sprzedał swój zakład kamieniarski Ludwikowi Pyrowiczowi[16]. Był zaangażowany w działalność dobroczynną[17][18][19][20][21][22].

Teodor Gundelach pochodził ze znanej rodziny przemysłowców warszawskich. Jego rodzicami byli Fryderyk Franciszek Gundelach (1811[23]-1861[24]) i Anna z domu Müller (1821[25]-1901[26]). W 1876 roku[27][28][29] poślubił Józefinę Rutkowską (1858[30]-1882[31]), a po jej śmierci w 1885 roku[32] Helenę Józefę Mück (1866[33]–?).

Twórczość

edytuj
  • Wypukłorzeźba z wizerunkiem Madonny, Wenecja (1869-1871)[34]
  • Płaskorzeźba chłopca w słomianym kapeluszu, Lato, Florencja (1869-1871)[35]
  • Rzeźba z marmuru kararyjskiego, Amor, (1873)[36][37][38]
  • Marmurowy portret dra Agafonowa, (1873)[36]
  • Popiersie dziewczyny, Niewinność (1874)[36]
  • Posąg nagiej siedzącej dziewczyny, wróżącej z płatków róży, Marzycielka (1875)[39]
  • Medalion gipsowy z wizerunkiem Włoszki (1875)[40]
  • Posąg kobiety w stroju ślubnym, Narzeczona (1876)[41] - nie wiadomo czy ukończony

Prace Fabryki wyrobów kamiennych i rzeźbiarskich":

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie. Akt urodzenia nr 201/1847 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-27].
  2. ↑ Feliks (1885-1960) Red Gloeh, Głos Ewangelicki : pismo tygodniowe poświęcone sprawom Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. R.4, 1923, № 40, „Biblioteka Jagiellońska, 101449 III”, 7 października 1923 [dostęp 2024-04-27].
  3. ↑ R.1, T.2, № 64 (9 sierpnia 1872) Wieniec : pismo czasowe illustrowane. [online], polona.pl [dostęp 2024-04-30] (pol.).
  4. ↑ Listy, głównie artystów malarzy, do sekretariatu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie z lat 1871-1880 [online], polona.pl [dostęp 2024-05-02] (pol.).
  5. ↑ Kuryer Codzienny. R. 11, 1875, № 265 + dod. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  6. ↑ Kurjer Warszawski : wydanie wieczorne. R. 103, 1923, nr 265 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  7. ↑ Kurjer Codzienny. 1871, no 181 + dod. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-30].
  8. ↑ Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie 1854-1904 : pięćdziesiąt lat działalności dla ojczystej sztuki [online], polona.pl [dostęp 2024-05-03] (pol.).
  9. ↑ Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomościi informacyjnych na rok 1883. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-28].
  10. ↑ Gmach dawnego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (obecnie Sąd Okręgowy) w Lublinie - Leksykon - Teatr NN [online], teatrnn.pl [dostęp 2024-04-30] (pol.).
  11. ↑ a b Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych. R. 13, 1878, no 35 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  12. ↑ a b a, 26 września [online], varsavianista.pl, 26 września 2022 [dostęp 2024-04-28] (pol.).
  13. ↑ CRISPA [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  14. ↑ R.75, nr 61 (2 marca 1895) Kurjer Warszawski. [online], polona.pl [dostęp 2024-04-30] (pol.).
  15. ↑ Marian Dąbrowski, Rzemiosło Warszawy i jego mistrzowie : (praca i święto rzemiosła) : album poświęcone rzemiosłu chrześcijańskiemu wychowanemu we wzniosłych tradycjach cechowych, wyd. II, 1938, s. 60.
  16. ↑ Goniec Poranny. 1905, no 205 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  17. ↑ Goniec Wieczorny. 1910, no 494 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  18. ↑ Kurjer Warszawski : dodatek poranny. R. 71, 1891, nr 277 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-27].
  19. ↑ R.75, nr 1 (1 stycznia 1895) Kurjer Warszawski. [online], polona.pl [dostęp 2024-04-30] (pol.).
  20. ↑ Kurjer Warszawski : wydanie wieczorne. R. 100, 1920, nr 226 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-30].
  21. ↑ Kuryer Codzienny. R. 35, 1899, nr 76 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-30].
  22. ↑ Kurjer Poranny. R. 14, 1890, nr 320 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-05-01].
  23. ↑ Skan - Szukaj w Archiwach [online], szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2024-05-13] (pol.).
  24. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie. Akt zgonu nr 21/1861 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  25. ↑ Skan - Szukaj w Archiwach [online], szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2024-05-13] (pol.).
  26. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie. Akt zgonu 81/1901 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  27. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Stanisława i Wawrzyńca w Warszawie. Akt małżeństwa 26/1876 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  28. ↑ Gazeta Handlowa : pismo poświęcone handlowi, przemysłowi fabrycznemu i rolniczemu. R.13, nr 117 (29 maja 1876) [online], polona.pl [dostęp 2024-04-27] (pol.).
  29. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Wpis nr 532 w roku 1876 w repertorium Ludwika Wichrowskiego notariusza w Warszawie [online], skanoteka.genealodzy.pl [dostęp 2024-05-14] (pol.).
  30. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Stanisława i Wawrzyńca w Warszawie. Akt urodzenia 19/1858 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  31. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Narodzenia NMP w Warszawie-Leszno. Akt zgonu nr 832/1882 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  32. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Akt małżeństwa 55/1885 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  33. ↑ Genealodzy PL Genealogia, Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Akt urodzenia 256/1866 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-28].
  34. ↑ Red J. Wolff, Tygodnik Illustrowany 1871, Nr 183-209. Tom VIII. Seria 2, Gebethner i Wolff, 1871 [dostęp 2024-04-30].
  35. ↑ Kurjer Warszawski. 1873, nr 20 + dod. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-30].
  36. ↑ a b c d Maria Irena Kwiatkowska, Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, wyd. I, Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 1995, s. 293-295, ISBN 978-83-01-08790-6 [dostęp 2024-04-30].
  37. ↑ Listy, głównie artystów malarzy, do sekretariatu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie z lat 1871-1880 [online], polona.pl [dostęp 2024-05-02] (pol.).
  38. ↑ Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięktnych w Krakowie 1854-1904 : pięćdziesiąt lat działalności dla ojczystej sztuki [online], polona.pl [dostęp 2024-05-03] (pol.).
  39. ↑ Kurjer Warszawski. 1874, nr 236 + dod. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-28].
  40. ↑ Kuryer Codzienny. R. 11, 1875, № 265 + dod. [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-28].
  41. ↑ "Antrakt" 1876, nr 246
  42. ↑ Gazeta Polska. 1884, nr 132 [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2024-04-30].

Bibliografia

edytuj
  • Maria Irena Kwiatkowska: Rzeźbiarze Warszawscy XIX Wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 293-295. ISBN 83-01-08790-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teodor_Fryderyk_Gundelach&oldid=73811544”