Teodora Raczkowska
Teodora Raczkowska (ur. 15 września 1850 w Łąkiem[1], zm. 16 stycznia 1940 w Warszawie)[2] – nauczycielka, właścicielka żeńskiej szkoły handlowej w Warszawie.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujRodzina i wykształcenie
edytujCórka Józefa i Weroniki z Grabowskich Raczkowskich[2]. Miała siostrę bliźniaczkę Walerię. Ojciec był leśniczym leśnictwa Sierpc[1].
Ukończyła Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien[3], szkołę o antypolskim i rusyfikacyjnym charakterze[4], która miała swoją siedzibę w budynku późniejszego Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej[5]. Nigdy nie wyszła za mąż[2].
Praca w szkolnictwie
edytujW 1868 z siostrą Anną Kucharzewską założyła w Wysokiem Mazowieckiem pensję dla panien, która po jakimś czasie została zamknięta przez władze rosyjskie. Następnie przez 14 lat Teodora Raczkowska była przełożoną w warszawskim Zakładzie Przemysłowo-Rękodzielniczym dla kobiet, prywatnej szkole założonej przez Cecylię Plater-Zyberkównę[6].
W 1900 Teodora Raczkowska przejęła dwuletnie żeńskie kursy zawodowe, które w 1896 zaczęła prowadzić Izabela Smolikowska[6][7][8]. Z czasem przekształciły się w siedmioklasową Żeńską Szkołę Handlową. Raczkowska oferowała też roczne handlowe kursy wieczorne. Obok szkoły działał pensjonat. Początkowo mieściła się przy Żurawiej 6[9], następnie przy ulicy Marszałkowskiej 80[10]. W 1902 dyrektorem był Połkotycki[11]. W 1903 uczyły się tu 133 dziewczęta, a kadra liczyła 20 osób[12]. W 1904 Raczkowska uzyskała koncesję na prowadzenie szkoły oraz obietnicę możliwości nauczania w niej po polsku. Dyrektorem został wówczas geograf Wacław Jezierski[13]. W 1906 w szkole odbyło się spotkanie nauczycieli i nauczycielek z rodzicami uczennic. Głosy wybrzmiałe na spotkaniu podsumował Jezierski, który w czasopiśmie pedagogicznym „Nowe Tory” oraz w osobnej broszurze opublikował tekst Jak się powinny ubierać dziewczęta w wieku szkolnym?[14].
W 1907 dyrektorem szkoły został Kazimierz Kulwieć[15]. W 1909 świętowano dziesięciolecie szkoły. Na dwuletnich kursach, na które wstęp miały uczennice z patentem szkół średnich, uczyło się wówczas 301 słuchaczek, a na otwartych kursach wieczornych, które uruchomiono w 1902, 106 słuchaczek. W szkole nauczali: języka polskiego – Roman Plenkiewicz, prawa – K. Dunin, nauk społecznych – Jan Kucharzewski (siostrzeniec Teodory Raczkowskiej)[16] i Jan Dmochowski, nauk handlowych – E. Milewski, W. Rzeszotarski, W. Suchodolski, G. Wertheim, A. Bayer, G. Chwatczyński, przyrody – K. Kulwieć i J. Sosnowski, języków obcych i nauk ogólnokształcących – J. Domagalska, K. Jagmin, K. Karwowski, K. Woycicki, A. Fiedler, M. Szmidt, K. Sławiński, L. Ostaszewski, H. Hertz, J. Gumiński. Wcześniej w szkole pracowali: Stanisław Koszutski, S. Łaganowski, B. Miklaszewski, W. Kozłowski i G. Tołwiński[7].
W roku szkolnym 1913/1914 w szkole uczyły się 243 uczennice. Zachował się album fotograficzny z wizerunkami uczennic oraz grona pedagogicznego, jak również jedno zdjęcie pokazujące dziewczęta podczas zajęć[17][18]. Szkoła działała do 1939[19]. Absolwentkami szkoły Teodory Raczkowskiej były m.in.: Natalia Batowska, Wanda Opęchowska, Alicja Dorabialska, Jadwiga Umińska, Wanda Papiewska[20], Irena Pauszer[21], Hanna Dembowska[22] oraz Teresa Konarska[23]. Przez blisko 40 lat istnienia szkoła dała wykształcenie ok. 1500 absolwentkom kursów dwuletnich i ponad 1000 absolwentkom kursów jednorocznych[6].
Działalność społeczna
edytujW 1909 Teodora Raczkowska została wybrana na zastępczynię w komitecie Towarzystwa Higienicznego, ale nie brała udziału w jego pracach[24]. Zasiadała we władzach Kasy nauczycielskiej w Warszawie – podczas co najmniej dwóch kadencji była członkinią komisji rewizyjnej[25].
Teodora Raczkowska była członkinią Towarzystwa Miłośników Historii[26] oraz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego[27].
Odznaczenia
edytujW 1938 szkole założonej przez Raczkowską nadano sztandar, a ona sama była jedną z jego matek chrzestnych. Poza tym Raczkowskiej przyznano wówczas Złoty Krzyż Zasługi w uznaniu jej pracy nad szkoleniem zawodowem młodzieży[6][28].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Teodora Raczkowska [online], geneteka.genealodzy.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ a b c Akt zgonu Teodory Raczkowskiej, 1940.
- ↑ Onegdaj..., „Kurjer Codzienny”, 2 (146), 1866, s. 3–4.
- ↑ Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien (późniejszy Sejm), Warszawa – polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dawny Instytut Aleksandryjsko-Maryjski Wychowania Panien [online], Fundacja Warszawa 1939, 9 maja 2017 [dostęp 2021-04-16] (pol.).
- ↑ a b c d „Przez handel i przemysł do potęgi Polski”. Podwójna uroczystość na kursach handlowych T. Raczkowskiej, „Kurjer Polski”, 41 (160), 1938, s. 4.
- ↑ a b Dziesięciolecie kursów handlowych Teodory Raczkowskiej, „Nowa Gazeta”, 4 (436), 1909, s. 3.
- ↑ Ogłoszenia, „Kurjer Polski”, 3 (167), 1900, s. 2.
- ↑ Księga Adresowa Królestwa Polskiego na Rok 1905, t. 6, Warszawa 1905.
- ↑ Ogłoszenia, „Kuryer Litewski”, 1 (27), 1905, s. 4.
- ↑ Kursy handlowe dla kobiet, „Kurjer Warszawski”, 82 (165), 1902, s. 2.
- ↑ Józef Miąso, Szkolnictwo handlowe w Królestwie Polskim (1855–1914), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 8, 1965, s. 133–168.
- ↑ Szkoły, „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza”, 22 (7), 1905, s. 56.
- ↑ Wydajność dziewcząt w wieku szkolnym [online], blog.polona.pl [dostęp 2021-04-16] (pol.).
- ↑ Przybyszewski 2001 ↓, s. 139.
- ↑ Marek Jerzy Minakowski, Anna Raczkowska [online].
- ↑ Elżbieta Kamińska, Dary i nabytki Działu Ikonografii, „Almanach Muzealny”, 7, 2013, s. 302–317.
- ↑ Joanna Niklewska, Młodzież szkół średnich w Warszawie u progu I wojny światowej [online], docplayer.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ Biuletyn historyczno-genealogiczny – Sąsiedzi prakrewnych [online], genealodzy.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ 137 Wanda Papiewska i jej wspomnienia o bibliotece Lubelskiej Spółdzielni Spożywców [online], webcache.googleusercontent.com [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Irena Pauszer [online], gazetapl [dostęp 2021-04-13] (pol.).
- ↑ Archiwum Historii Mówionej – Hanna Dembowska [online], www.1944.pl [dostęp 2021-04-16] (pol.).
- ↑ Kolekcja pamiętników i wspomnień rodzinnych Teresy z Janotów Bzowskich Konarskiej [online], karta.org.pl [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Program i rozwój działalności ogrodów im. W. E. Rau’a oraz ich rola w sprawie postępu kultury fizycznej w Warszawie i w kraju, Warszawa 1917.
- ↑ Kasa nauczycielska, „Słowo”, 23 (254), 1904.
- ↑ Sprawozdanie Towarzystwa Miłośników Historyi w Warszawie z roku 1915, „Przegląd Historyczny”, 20 (2), 1916, s. 241–255.
- ↑ Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Warszawa 1907.
- ↑ Zarządzenie, 1938.
Bibliografia
edytuj- Kazimierz Przybyszewski: Kulwieć Kazimierz Jakub. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 4. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 2001.